Lijsttrekkers protesteren tegen de NOS, want die had hun campagne moeten redden
Dinsdagavond kijken velen in Nederland naar het slotdebat van de NOS, maar u kunt die avond ook kiezen voor een uitje naar het Mediapark. Daar vindt ‘het andere slotdebat’ plaats. George van Houts interviewt voor het NOS-gebouw de lijsttrekkers die niet door de omroep zijn uitgenodigd. Het heeft vermoedelijk veel weg van een soort demonstratie. De aankondiging meldt:
‘De NOS geeft het slotdebat alleen aan de grote partijen. Nieuwe wetgeving en mediakeuzes maken het voor kleinere partijen steeds moeilijker om gehoord te worden. Democratie verliest wanneer tegengeluid geen plek meer krijgt.’
Er komen volgens de aankondiging zeven lijsttrekkers naar het Mediapark: in alfabetische volgorde die van Bij1, BVNL, De Linie, LP, NL Plan, Piratenpartij en Vrede voor Dieren. Hoeveel steun deze partijen op dit moment hebben is moeilijk te zeggen, want in de peilingen komen ze niet voor. De meesten deden wel mee aan eerdere verkiezingen en dat geeft een eerste beeld. Alleen bij De Linie ontbreekt elke vorm van informatie.
Eens zien hoeveel kans deze partijen maken. Hoe logisch is het dat de NOS ze geen aandacht geeft?
Bij1
De enige partij van deze zeven die ooit in de Tweede Kamer zat is Bij1. In 2021 kreeg de partij van Sylvana Simons 87.238 stemmen, ruim voldoende voor een zetel. De kiesdeler bedroeg dat jaar 69.485 stemmen. Twee jaar later was de kiesdeler ongeveer gelijk: 69.551 stemmen. Simons was inmiddels vervangen door Edson Olf. Onder zijn leiding haalde Bij1 net de helft van de stemmen van twee jaar eerder: 44.253.
Of de nieuwe lijsttrekker Tofik Dibi dit jaar de Tweede Kamer gaat halen is twijfelachtig. De laatste keer dat hij kandidaat was van GroenLinks, in 2012, kreeg hij 5.400 stemmen. De reputatie van Bij1 is er de laatste jaren sowieso niet beter op geworden: de partij staat vooral bekend om de vele ruzies. Een onderscheidende filosofie is er ook niet meer.
BVNL
De partij van Wybren van Haga doet alsof deze ooit in de Tweede Kamer heeft gezeten, maar BVNL werd er nooit verkozen en zat er alleen als FvD-afsplitsing. Van Haga kreeg in 2021 als FvD-kandidaat 241.193 voorkeursstemmen, goed voor ruim drie zetels. Twee jaar later was nog maar een kwart van die kiezers over: 52.913. BVNL was in 2023 de partij die het dichtst bij de kiesdeler kwam, maar geen zetel haalde.
Sindsdien verloor BVNL verkiezing op verkiezing. Bij de Europese verkiezingen bleef het aantal stemmen steken op 23.032. Feitelijk voert BVNL op dit moment niet eens campagne. Er zijn in ieder geval niet of nauwelijks campagne-activiteiten. De partij heeft weliswaar kunnen profiteren van de corona-scepsis van een paar jaar geleden, maar stelt sindsdien eigenlijk niets meer voor.
LP
De Libertaire Partij (LP) is een oude bekende in het politieke landschap, maar niet bepaald een succesvolle. De partij bestaat al heel lang, maar haalde nooit ergens een zetel. Bij drie achtereenvolgende Tweede Kamerverkiezingen haalde de LP nooit meer dan 6.000 stemmen. In 2017 waren dat er 1.492, in 2021 5.546 en in 2023 viel dat weer terug naar 4.152.
De lijsttrekker bij de huidige verkiezingen is een raadslid van een lokale partij met één zetel in de gemeenteraad van Amersfoort. De nummer twee – Hester Bais – zat bij MDD: een mislukte creatie van ex-FvD’er Dorien Rookmaker die meedeed aan de laatste Europese verkiezingen. Bais kreeg toen 6.113 stemmen. De nummer drie van de LP komt van de Piratenpartij en de nummer vier van BVNL. Allemaal tekenen dat we nooit meer iets van deze kandidaten zullen horen.
NL Plan
Over ‘Nederland met een Plan’ is eigenlijk niets bekend, behalve dat er sprake is van banden met China. In 2023 dook de partij voor het eerst op en kreeg 5.487 stemmen. Een jaar later deed de partij mee aan de Europese verkiezingen en deed het toen iets beter: 8.360 stemmen. Zetels waren steeds ver weg en dat is nu weer zo. Volgens de website van de Rijksuniversiteit Groningen probeert de partij de Aziatische gemeenschap een stem te geven. Dat is overigens wel een substantiële groep.
Piratenpartij
De Piratenpartij deed al meerdere verkiezingen mee. In sommige landen is de partij ook een succes, waaronder Tsjechië en IJsland. In Nederland is dat niet zo. In 2017 haalde de partij op het toppunt van de populariteit 35.478 stemmen met model Ancilla van de Leest: ongeveer de helft van de kiesdeler. Sindsdien ging het alleen maar slechter. In 2021 waren er nog 22.816 stemmers over en twee jaar later 9.117, toen de partij meedeed in een combinatie met de Groenen.
Het belangrijkste electorale succes van de Piratenpartij in Nederland is nog steeds het behalen van een zetel in een toenmalige Amsterdamse bestuurscommissie. Dat was in 2014.
Vrede voor Dieren
Vrede voor Dieren hoopt op afgehaakte PvdD-kiezers uit 2023. Toen stemden ruim 150.000 mensen minder op de partij van Esther Ouwehand dan in 2021. Sommige kandidaten van Vrede voor Dieren waren eerder bij de PvdD verkiesbaar. Lijsttrekker Pascale Plusquin was bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2023 kandidaat nummer negen van de PvdD. Dat leverde haar 2.143 stemmen op. Twee jaar eerder stond ze voor de Tweede Kamer op nummer acht. Toen stemden 5.838 mensen op haar.
De nummer twee van Vrede voor Dieren, Ruud van der Velden, kreeg als PvdD-lijsttrekker in Rotterdam 3.722 stemmen in 2018 en vier jaar later 3.226. Ewald Engelen staat bij Vrede voor Dieren op plek vier. Hij haalde in 2017 als kandidaat nummer tien van de PvdD 4.293 stemmen. Of kiezers destijds op deze PvdD’ers stemden om de persoon, het pacifisme of de PvdD in het algemeen, is niet te zeggen. Wat wel zeker is, is dat als je al deze aantallen stemmers optelt, je nog lang niet bij de kiesdeler bent.
Aanhang verdienen
Wat hadden deze lijsttrekkers nou zelf verwacht van de NOS? Iedere leek kan zien dat de NOS logisch werkt: partijen die een kans maken op een zetel mogen meedoen aan het slotdebat, andere niet. Met name LP, Nederland met een Plan en de Piratenpartij maken geen enkele kans, bij De Linie weet niemand of de partij enige achterban heeft en Bij1, BVNL en Vrede voor Dieren halen de kiesdeler waarschijnlijk ook niet. Nu is dit precies wat deze partijen zeggen: dat is omdat ze niet in de media komen.
De tijd dat partijen afhankelijk waren van de grote journalistieke media ligt natuurlijk ver achter ons. De NOS is allang geen poortwachter meer die bepaalt wat het publiek wel en niet ziet. Partijen kunnen allemaal zelf sociale media inzetten, maar dan moeten ze wel een achterban hebben die de boodschap verder kan verspreiden. En dat is nou precies wat deze partijen ontberen. Je kunt de NOS daar de schuld van geven, maar dat suggereert dat verkiezingsdeelname recht op zendtijd impliceert. Zo werkt journalistiek niet.
Als je geworteld bent in de samenleving, bouw je zelf een aanhang op en kun je zonder steun van de grote media een campagne van de grond krijgen en een zetel bemachtigen. BBB is hier een recent voorbeeld van: de eerste zetel voor Van der Plas kwam niet omdat ze zoveel in de media was, maar omdat ze via haar netwerk een achterban had gebouwd die enthousiast was over de nieuwe partij. Van der Plas had de NOS niet nodig en werd pas in de laatste dagen van de verkiezingscampagne ‘ontdekt’.
Partijen die hun eigen falen wijten aan de NOS, zijn gewoon te lui om serieus in hun eigen organisatie te investeren. Dat zij niet verkozen worden is dan meer dan verdiend. Laat de NOS daarbuiten.
Beeld: aankondiging het andere slotdebat (bewerkt).
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.