Tussen CDA-overmacht en SGP-principes oogt de ChristenUnie flets
Het is druk in De Basiliek, een grote hal op een industrieterrein in Veenendaal. Hier vindt dinsdagavond een debat plaats tussen de drie christelijke lijsttrekkers: Henri Bontenbal (CDA), Mirjam Bikker (ChristenUnie) en Chris Stoffer (SGP). Deze hal lijkt op het eerste gezicht een congreslocatie. Zo vindt hier aanstaande vrijdag ook een debat plaats over het platteland. Toch is dit gebouw in de eerste plaats een kerk, zo weet een van de bezoekers me te vertellen: een zogenaamde ‘happy clappy kerk’ waar elke zondag flink wordt gezongen.
Het Nederlands Dagblad organiseert dit debat voor de elfde keer, vertelt debatleider Gerard Beverdam. Het was nog nooit zo’n groot evenement: er zitten 1.400 mensen in de zaal en die was in mum van tijd uitverkocht. Een stemming onder het publiek laat zien dat vooral de ChristenUnie-achterban aanwezig is. Dit kan nauwelijks verrassen: van de christelijke kranten bedient het Nederlands Dagblad vooral die achterban, de concurrent – het Reformatorisch Dagblad – de SGP. Voor Mirjam Bikker klapt men bij binnenkomst het hardst.
Migratie
Het eerste debat van de avond gaat over migratie. Stoffer is het eens met de stelling dat de komst van te veel asielzoekers de Joods-christelijke cultuur bedreigt. We horen dat er christelijke feestdagen in Nederland worden ingeruild en dat allerlei instellingen iftars organiseren. Stoffer ziet hierin bewijs dat de islam een soort voorkeurspositie krijgt. Hij wil een migratiesaldo van nul, al is dat getal niet in beton gebeiteld, want er moet altijd ruimte blijven voor mensen die elders worden vervolgd.
Bontenbal is het oneens met de stelling, omdat die een directe relatie legt tussen de komst van asielzoekers en de bedreiging van de Joods-christelijke cultuur. Dat geeft volgens hem blijk van weinig zelfvertrouwen. Bikker is het er ook niet mee eens. Zij ziet wel dat Wilders terecht vervreemding aan de orde stelt, maar dat gaat over migratie in brede zin, ook over arbeid en studie. Volgens haar wordt de Joods-christelijke cultuur vooral bedreigd door secularisatie. Daar is Stoffer het dan wel weer mee eens. Het is volgens hem en-en.
Bikker heeft problemen met de strafbaarstelling van hulp aan illegalen. Bij het debat delen ChristenUnie-leden zakjes Cup-A-Soup uit, om te illustreren dat de partij vindt dat je je naaste best een kopje soep mag geven, ook als die illegaal is. Bikker mist barmhartigheid, zo meldt ze. Bontenbal wil strengere asielregels, waaronder een tweestatus-stelsel en daar zijn de anderen het mee eens. Voor een beperking van migratie zijn al deze partijen sowieso, al kun je die niet naar nul krijgen, zo is min of meer de consensus.
Gaza en Israël
Het tweede debat gaat over Israël en Gaza. Bikker heeft veel woorden nodig om te zeggen dat ze kritiek heeft op de Israëlische regering. Bontenbal heeft die ook. Hij zegt iets over een profeet en vindt dat 7 oktober verschrikkelijk was, maar dat je niet mag wegkijken voor wat daarna is gebeurd. Er wordt volgens hem steeds gevraagd om te kiezen tussen Israël en de Palestijnen, maar je moet juist kiezen voor het internationaal recht. Hij heeft dan ook moeite met de principiële steun van de SGP voor Israël.
Stoffer is blij dat Bontenbal de Bijbel aanroept. Israël had volgens hem Gaza met de grond gelijk kunnen maken, maar heeft dat niet gedaan. Als de gijzelaars eerder door Hamas waren vrijgelaten was er veel ellende voorkomen. Stoffer vindt zichzelf kritisch genoeg. Hij heeft bijvoorbeeld kritiek op het niet doorlaten van hulpgoederen en een incident met ambulances. Stoffer vindt dat Trump goede zaken heeft gedaan en zou Netanyahu graag ontmoeten als daar de mogelijkheid toe bestond.
Stoffer vindt de boycot van producten van de Westoever ongewenst, omdat dit de lokale economie schaadt en daarmee het conflict vergroot. Er is volgens hem veel te verbeteren, maar er bestaat soms ook samenwerking tussen Israëli’s en Palestijnen. Bontenbal zegt dat ook christelijke Palestijnen worden weggetreiterd op de Westoever, maar Stoffer gaat daar niet op in. Ondertussen citeert Bikker het oude testament: als je de verkeerde koning hebt, ontstaat er vanzelf ellende. Netanyahu bewandelt de weg naar vrede simpelweg niet.
Twee smaken
Er volgt onder meer nog een debat over defensie, maar daarbij blijken de drie lijsttrekkers het vrijwel eens. Bij de publieksvragen volgt nog het onderwerp embryo-kweek. Bontenbal vindt het ongeboren leven beschermwaardig en wijst op botsende grondrechten. Er is nog interne discussie bij het CDA, zo horen we. Even later verdedigt hij bij abortus het bestaande beleid. Dit is voor christenen die recht in de leer zijn natuurlijk allemaal volstrekt onvoldoende. Bikker en Stoffer zeggen dat ook. Bontenbal verroert zich niet.
Zo dringt zich na deze avond de vraag op wat de christelijke stemmer moet kiezen. Het is niet zo ingewikkeld: voor een principieel geluid moet je bij de SGP zijn, waarmee je al snel buiten de maatschappelijke werkelijkheid staat. Bontenbal is daar het spiegelbeeld van: hij is wel christelijk en conservatief, heeft op een reformatorische school gezeten en weet zelfs nog een profeet te noemen, maar echt christelijk beleid kun je niet van hem verwachten omdat hij voor de macht gaat en daarmee voor het compromis. Daar zit hooguit een vleugje christendom in.
Bikker heeft vaak veel tekst nodig om duidelijk te maken wat ze vindt. Dat maakt haar optreden halfslachtig: ze is wel principieel, maar er zijn ook nuances. Je weet in de praktijk niet helemaal zeker hoe compromisbereid ze is. Het roept al snel de vraag op of haar partij niet gewoon overbodig is: je hebt principes (SGP) of je hebt ze niet (CDA). Je kunt ook niet half zwanger zijn. Een vrijwilliger weet de uitweg: Bontenbal mag dan wel een profeet kunnen noemen, maar van Bikker weet je tenminste zeker dat ze zich op de Bijbel baseert.
De hoop voor de ChristenUnie ligt niet in het optreden van Bikker, maar in de kerkelijke versplintering die Nederland eigen is. Veel protestanten passen kerkelijk gezien principieel niet bij de SGP, maar willen wel een christelijker geluid dan het CDA. Dat maakt dat Bikkers partij bestaansrecht heeft, hoe flets die verder ook is.
Beeld: podium van het ND-verkiezingsdebat. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.