JA21: kiezers opstoken voor oplossingen die nog jaren op zich laten wachten
Toch jammer. Een half uur voor aanvang heeft Ingrid Coenradie haar optreden bij het Rotterdamse campagne café van JA21 om persoonlijke redenen moeten afzeggen. De avond vindt plaats in Wilskracht Bar en Keuken, een middle of the road horeca-gelegenheid naast station Rotterdam Alexander. Rechts zitten mensen te eten en te drinken, links luisteren de aanhangers van Joost Eerdmans naar speeches en vragen uit het publiek. Er zijn zelfs aardig wat journalisten: ANP, Telegraaf en AD hebben een verslaggever gestuurd.
De zaal moet het doen met de nummers vijf, zeven en twaalf. Daar zitten twee lokale bekenden van Leefbaar Rotterdam tussen: fractievoorzitter Simon Ceulemans (5) en raadslid Geert Koster (12). Zij worden vergezeld door het Noord-Hollandse Statenlid Daniël van den Berg (7) en een moderator uit Den Haag die kennelijk vrijwilliger bij JA21 is. De sfeer zit er op een bepaalde manier goed in: de peilingen zijn prima. JA21 was een tijdje terug op sterven na dood, maar lijkt nu opeens alsnog relevant te worden.
Hoe heeft deze partij zich de laatste tijd ontwikkeld? Vier observaties.
Les 1. Beperkt enthousiasme
Het loopt geen storm in Wilskracht Bar en Keuken. Er zijn tussen de vijftig en zeventig mensen, inclusief de pers en de politici. Het is niet goed te zien hoeveel mensen er gewoon aan de bar staan en hoeveel er speciaal voor deze avond zijn gekomen. In de zitjes bij het podium zijn een paar lege plekken. De mensen staan niet buiten of in de rij, en dat op een avond waarop een van de belangrijkste stemmentrekkers van JA21 is aangekondigd. Het publiek is ook niet erg representatief: bijna alleen witte mannen, meestal wat ouder.
De vergelijking met FvD dringt zich op. Toen Thierry Baudet nog een enigszins gematigde uitstraling had, kreeg hij hele schouwburgen vol en moesten mensen soms buiten in de regen blijven staan. Forum leek een bedreiging voor de gevestigde orde, want er kwam een breed publiek op af. JA21 is hier het spiegelbeeld van: er komen vooral witte oude mannen die al jaren dit soort avondjes bezoeken, de rest piekert er niet over een kijkje te komen nemen, zelfs niet als Ingrid Coenradie langskomt.
Goede peilingen of niet: JA21 blijft een club die door zowel Baudet als Wilders wordt uitgelachen.
Les 2. Lokale zielsverwanten
De band van JA21 met Leefbaar Rotterdam is overduidelijk, nu vijf kandidaten in de top twaalf uit deze partij komen. Dat heeft zo zijn voordelen, zou je kunnen zeggen. Hier wordt gebouwd op ervaring. Dat valt vooral op bij Simon Ceulemans, alias ‘Ceul’. Hij is een bekende in dit netwerk: oud-beleidsmedewerker van Leefbaar, tegenwoordig fractievoorzitter, beleidsmedewerker van JA21 en nu ook kandidaat voor de Kamer. Het grote publiek kent hem niet, maar hij blijkt een meer dan goede spreker.
Leefbaar levert ook ideeën voor de locatie: Wilskracht Bar en Keuken is de plek waar de lokale partij in het verleden weleens een nieuwjaarsborrel hield. Wat meer op de achtergrond lijkt JA21 ook losse, informele banden te hebben met actievelingen van andere lokale partijen die – zo vertelt een aanwezige – eigenlijk hetzelfde programma hebben. Een zichtbaar voorbeeld is Echt voor Barendrecht, de partij van Lennart van der Linden, die voorheen dan weer een tijdje senator voor JA21 was. Hij zit in de zaal.
Opeens begrijp je waarom JA21 meer organiserend vermogen lijkt te hebben dan vele rechtse voorgangers.
Les 3. Ideeënarmoede
JA21 mag het goed doen in de peilingen, aan de ideeën ligt dat beslist niet. We krijgen deze avond een soort overzicht van alles wat de partij vindt. De halve avond gaat over migratie, wat daar allemaal misgaat en waarom het kabinet niet heeft geleverd. De sprekers praten over het aanpassen van verdragen, ‘return hubs’ in andere landen en de voorrang van statushouders bij sociale huurwoningen. Na ruim twintig minuten denk je: dit heeft wel een heel obsessief karakter, het mag best een klein beetje minder.
We horen over kernenergie, een speerpunt van aspirant-Kamerlid Van den Berg, die klaagt over de hoge energieprijzen en de wegtrekkende industrie. Leefbaar-raadslid Koster mag vertellen hoe slecht het kabinetsbeleid uitwerkt voor de Rotterdamse haven. Het gaat vervolgens over veiligheid en dat de politie te vaak wordt aangevallen omdat ze etnisch zouden profileren. Daarna bespreken de kandidaten allerlei fiscale maatregelen die slecht kunnen uitvallen voor gezinnen. Met uitzondering van dat laatste hoor je niets wat je niet ook bij de PVV kunt vinden.
Bij JA21 is het te veel gevraagd om na vijf jaar één origineel idee te produceren.
Les 4. Realisme?
Er is natuurlijk een belangrijk verschil tussen JA21 en de concurrenten op rechts, zo hoor je de fans denken. JA21 roept niet zomaar wat: het is een realistische partij. Je kunt het niet met Eerdmans eens zijn, maar zijn voorstellen zijn gewoon mogelijk. We horen Van den Berg praten over kerncentrales in Nederland, er wordt gepleit voor ‘return hubs’ zoals in Oeganda en we horen hoe internationale verdragen aangepast moeten worden. JA21 weet precies hoe je problemen oplost, zo is de suggestie.
JA21 roept tegelijk heel nadrukkelijk dat er zo snel mogelijk harde maatregelen genomen moeten worden omdat het crisis is. We horen Ceul zeggen dat het niet zo verder kan met de asielzoekers en dat ‘return hubs’ er sowieso aan bijdragen dat ‘die mensen hier in ieder geval weg zijn’. De moderator vindt dat ‘de grenzen opgezocht moeten worden wat mogelijk is’ en dat we ‘niet moeilijk moeten gaan doen’, zoals links. Er moet zo snel mogelijk een asielstop worden ingevoerd.
Het probleem laat zich een beetje raden: ook de JA21-kandidaten weten wel dat het allemaal niet zo snel gaat. Soms zeggen ze dat ook letterlijk. Zo schat Van den Berg in dat het een hele kabinetsperiode gaat kosten om de asielstop ingevoerd te krijgen. ‘Dat kan niet van de ene op de andere dag’, meldt hij gedecideerd. De gewenste verdragswijzigingen zullen ook tijd vergen, horen we. Nee, de tien tot twintig kerncentrales waar Van den Berg over spreekt zijn er ook niet meteen en ga zo maar door.
Zo krijgt JA21 vroeg of laat last van de eigen strategie. In Wilskracht Bar en Keuken heerst vooral boosheid over migratie en de stilstand onder het PVV-kabinet. JA21 houdt het idee van crisis graag in stand, maar weet ook dat het nog een hele tour wordt om beleid echt te veranderen. Door boosheid te kweken kan men kiezers zomaar eens naar de PVV jagen. Volgens Wilders kan het allemaal morgen al.
Beeld: de moderator praat met Ceul, Geert Koster en Daniël van den Berg in Wilskracht Bar en Keuken. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.