Frans Timmermans kan in zijn eentje geen wonderen verrichten
Daar loopt Frank van de Wolde. Hij kijkt tevreden om zich heen: het was toch zijn idee. De beweging Rood-Groen streed jarenlang voor een samengaan van GroenLinks en PvdA. Die fusie is er formeel nog niet, maar deze zaterdag lijkt er bij het verkiezingscongres toch al sprake van één partij. We zijn in Rotterdam Ahoy, waar de samenwerking GroenLinks-PvdA inmiddels zo ver is gevorderd dat het maar moeilijk is voor te stellen dat de twee partijen apart aan de verkiezingen mee zouden doen.
Dit congres is een mooi moment om te evalueren wat de geplande fusie heeft opgeleverd. Laten we beginnen met het goede nieuws: inhoudelijke twisten zijn er deze zaterdag niet. Waar het vorige congres in Nieuwegein werd bepaald door onenigheid en weglopende PvdA’ers, is er van inhoudelijke verdeeldheid niets meer te merken. Meerdere sprekers zeggen het min of meer letterlijk: er zijn soms wel meningsverschillen, maar die lopen niet meer langs de oude partijlijnen.
Of GroenLinks en PvdA echt één inhoudelijk geheel zijn kun je nog steeds betwisten. In Ahoy is nadrukkelijk sprake van een verkiezingscongres waar leden worden geënthousiasmeerd om de komende weken te flyeren, niet een bijeenkomst waar inhoudelijk wordt gediscussieerd. Over amendementen is online al gestemd en de paar voorstellen die wel in stemming worden gebracht leveren Oost-Europese meerderheden op. Eventuele onenigheid is voor na de verkiezingen.
Enthousiasme?
We horen dat de fusiepartij 120.000 leden heeft, twintigduizend meer dan een paar maanden geleden. Toch lijkt het enthousiasme wat verbleekt. We luisteren naar Jeroen Postma, de nieuwe lijsttrekker voor de Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026. Er zijn allerlei problemen die door rechts niet worden opgelost, meldt hij. Daarom is GroenLinks-PvdA in de havenstad nodig. Logisch verhaal, maar de reacties uit het publiek zijn uitgesproken lauw.
Dat is een voorbode voor de rest van de middag. Frans Timmermans houdt een speech, maar echt enthousiast kun je de meute niet noemen. Dat is best gek, want zijn verhaal is niet slecht: als je echt ander beleid wilt, moet je GroenLinks-PvdA stemmen, want dat is socialer, duurzamer en progressiever dan alle andere grote partijen. Timmermans accepteert het geweld van vorige week in Den Haag niet, wil de wooncrisis op een sociale manier oplossen en wil weer vooroplopen en een voorbeeld zijn voor andere landen.
Dit zijn allemaal punten waar linkse stemmers prima mee uit de voeten kunnen. 29 oktober gaat GroenLinks-PvdA laten zien dat de meerderheid een sociale meerderheid is, aldus Timmermans. Er volgt een ovatie. Bij veel congressen kun je de emotie in de zaal voelen: het enthousiasme, het vertrouwen in de goede afloop, de waardering voor de leider en de inspirerende visie die het land verder zal brengen. Als we dit als maat nemen, overtuigt het enthousiasme voor Timmermans niet. Snel naar de borrel.
Extreem of niet?
De logica van de linkse fusie was eenvoudig: in de strijd tegen irrelevantie zochten PvdA en GroenLinks elkaar op. Het resultaat is geslaagd: een gezamenlijke partij die een van de drie grootste van het land is, iets wat de twee oorspronkelijke partijen nooit in hun eentje hadden kunnen bereiken. Er is ook een taboe: men praat liever niet over het feit dat er bij een fusie altijd een bovenliggende partij is die het fusieproduct bepaalt en dat de ene partner dus meer wint dan de andere.
Bij velen lijkt het idee te hebben postgevat dat de nieuwe partij vooral een variant van GroenLinks is die een behoorlijk linkse, of misschien wel extreemlinkse koers vaart. Dat beeld lijkt veroorzaakt door het feit dat Frans Timmermans als Eurocommissaris veel groen beleid doorvoerde en het vorige congres vooral over Gaza ging, waarbij het meest kritische anti-Israël-standpunt prevaleerde. Doe er wat tweets van Wilders bij en je hebt een verkeerd beeld van deze partij.
Het verkiezingsprogramma lijkt in werkelijkheid geschreven voor de oude PvdA, niet voor GroenLinks.
Bij de fusiepartij loopt de beeldvorming niet parallel met de werkelijkheid. GroenLinks-PvdA is centrumlinks en zo heeft GroenLinks het meeste water bij de wijn gedaan. Eigenlijk is het linkse partijpolitieke landschap simpelweg overhoop gegooid. Er is weer een grote centrumlinkse partij. Ondertussen hebben SP en PvdD als linksere alternatieven aan relevantie gewonnen omdat GroenLinks als apart merk is verdwenen. Dat geeft ook Bij1 weer wat kansen.
Wiens schuld?
Een partijlid zegt dat Timmermans de reden is dat de nieuwe partij maar niet in de peilingen wil stijgen. Ook Jesse Klaver geeft deze middag een speech en hij krijgt veel enthousiastere reacties. Zou het echt aan Timmermans liggen? Een journalist noemt een logischere reden dat de fusiepartij niet aan populariteit wint: alle verkiezingsthema’s zijn tegenwoordig rechts: asiel, migratie en defensie. Misschien dat wonen een links thema zou kunnen zijn, maar GroenLinks-PvdA heeft het niet kunnen claimen.
In deze situatie kun je Timmermans overal de schuld van geven, maar ook een andere lijsttrekker zal geen wonderen verrichten. Zo zien we opeens scherper wat GroenLinks-PvdA is. Links is niet meer irrelevant, maar dat is het enige probleem wat is opgelost: rechtse thema’s bepalen nog steeds het debat en linkse antwoorden blijven relatief impopulair. Veel kiezers hebben zich van links afgekeerd, hebben hun prioriteiten gewijzigd, zijn opgehitst of helemaal afgehaakt. Je hebt ze niet zomaar terug.
Als je Timmermans vervangt door Jesse Klaver, Femke Halsema of Marjolein Moorman blijft de situatie waarschijnlijk hetzelfde. Timmermans is geen wonderdokter, maar anderen zijn dat ook niet. PvdA-voorzitter Esther-Mirjam Sent zegt op het podium dat ze blij is dat er verkiezingen aankomen. Zou het? Het is logischer te denken dat er zoveel achterstallig onderhoud is dat de verkiezingen beter een jaar later hadden kunnen plaatsvinden.
Beeld: Frans Timmermans op de livestream van GroenLinks-PvdA. Congreszaal en posters in Ahoy. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.