Brigitte in Europa (10): ‘Je moet beslissen: kan ik met dit resultaat terug naar mijn fractie?’
Wat doet een Europarlementariër en wat levert dat op? Elke maand schrijf ik over Brigitte van den Berg van D66. Wat kunnen volksvertegenwoordigers in Brussel voor burgers betekenen en hoeveel invloed hebben ze? Meer over deze serie vind je hier. In deze aflevering: Brigitte’s eerste triloog.
‘Ik heb mijn eerste triloog gehad,’ vertelt Brigitte aan de koffie bij La Place op Schiphol. We praten over het meest onbekende stukje Europese politiek. Is dit wel in normaal Nederlands uit te leggen, vraag ik. Volgens Brigitte wel. De Europese Commissie maakt een wetsvoorstel en gaat daarmee naar het Europees Parlement en de raad van ministers, Brussels jargon voor de lidstaten. In het parlement moet zo’n voorstel met een meerderheid worden aangenomen. De lidstaten moeten dat ook doen.
Als het parlement en de raad het met elkaar eens zijn over het voorstel van de Commissie, is er een Europese wet. ‘De grap is natuurlijk dat ze het nooit met elkaar eens zijn’, legt Brigitte uit. Het parlement neemt allemaal amendementen aan en ook de raad heeft allerlei wensen. Daar moeten ze met elkaar uit zien te komen. Dat gebeurt in de triloog: een vertegenwoordiger van de lidstaten komt samen met een vertegenwoordiger van het parlement en eentje van de Europese Commissie.
De lidstaten worden vertegenwoordigd door het land dat op dat moment voorzitter is. Dat was de eerste helft van 2025 Polen. Dat land komt met het wenslijstje van de lidstaten. Het Europees Parlement wordt vertegenwoordigd door de rapporteur. Deze hoofdonderhandelaar neemt schaduwrapporteurs mee: iemand van elke Europese fractie die over dat dossier gaat. Brigitte was er namens de liberale fractie Renew.
Zo weer voorbij
Een triloog is soms zo weer voorbij, vertelt Brigitte: er waren in dit geval maar twee bijeenkomsten. Het wetsvoorstel ging over Europese ondernemingsraden. Ze heeft dit thema opgepakt omdat ze het wetgevingsproces een keer helemaal wilde doorlopen. Er is door het Europees Parlement ook al in de vorige periode over gepraat. Toen is er een voorstel aangenomen, maar die is door heel veel landen niet ingevoerd. De tekst was te onduidelijk.’
‘Mijn oude vriend leerde me ooit: als je je in lantarenpalen gaat verdiepen, worden zelfs die interessant,’ zegt Brigitte. ‘Dat is ook zo. Ondernemingsraden zijn een vorm van democratie binnen een bedrijf. Als je een Europees bedrijf opricht, hoe ga je er dan mee om dat bijvoorbeeld een dependance in het ene land effect heeft van het beleid van een ander land? Hoe kan die medewerker dan invloed hebben op het beleid van het bedrijf in het andere land? Zo krijg je een Europese noodzaak voor Europese ondernemingsraden.’
‘Stel dat La Place een Belgische dependance heeft en die gaat daar de deuren sluiten en mensen ontslaan. Dan zou er alleen maar een Nederlandse ondernemingsraad zijn. Dan kunnen die Belgische werknemers hun recht niet halen. Daar ging dit voorstel over. Welke rechten en plichten heeft zo’n ondernemingsraad?
Een nieuw voorstel
De Europese Commissie heeft op uitdrukkelijk verzoek van het Europees Parlement een nieuw wetsvoorstel geschreven. Daarover ging deze triloog. Brigitte vertelt dat er op een gegeven moment nog zes punten over waren waarover meningsverschillen bestonden tussen het parlement en de lidstaten. De rapporteur – in dit geval de Duitse christendemocraat Dennis Radtke – gebruikt het wensenlijstje van het Europees Parlement als input. Verschillende fracties hebben verschillende wensen.
De rapporteur kijkt met de onderhandelaar van de lidstaten welke wensen ingewilligd kunnen worden en hoe een meerderheid kan ontstaan. Zo was voor Brigitte één van die zes punten het belangrijkste. Renew wilde vooral een goede vertegenwoordiging van mannen en vrouwen: ‘We hebben erin gekregen dat het verplicht is om veertig procent vrouwen in een Europese Ondernemersraad te hebben. Je kunt dat alleen niet helemaal juridisch verplichten,’ legt Brigitte uit.
‘Er wordt tijdens de triloog regelmatig geschorst om te overleggen. Dan gingen wij naar een andere kamer. Dan zei Radtke: wij willen dit en dat, maar daar zijn de lidstaten het niet mee eens. Dan praatte hij met ons als schaduwrapporteurs en kwam met een nieuw voorstel. Dan bespraken wij met elkaar: wat vinden wij ervan? Als dat ene woordje nog even wordt aangepast en dat andere woordje ook, vinden we het dan wel goed? In de triloog moet je beslissen: kan ik met dit onderhandelingsresultaat terug naar mijn Europese fractie?’
Hoeveel vrouwen?
Wat wilde Brigitte nou eigenlijk bereiken? vraag ik. Waarom veertig procent? Wil D66 niet dat de helft van de leden van ondernemingsraden vrouw is? Brigitte denkt dat het normaal is dat er evenredige vertegenwoordiging is. Veertig procent vindt ze ‘een mooi minimum’. Het kan ook niet anders omdat ondernemersraden worden gekozen. ‘Ze bepalen ook zelf wie ze afvaardigen naar de Europese ondernemersraad. Je kunt niet zeggen: jullie mogen niet meepraten als jullie geen vrouwen afvaardigen.’
Daarom is er nu een inspanningsverplichting. Bedrijven moeten zich verantwoorden als het ze niet lukt die veertig procent te halen. ‘Het kan dus ook dertig procent zijn, maar dan moet je goed kunnen onderbouwen waarom het echt niet kan, waarom je daar niks tegen kunt doen. Maar we vragen de Ondernemingsraad dan wel: wat heb je gedaan om te zorgen dat vrouwen zich verkiesbaar stelden? Als jouw hele ondernemingsraad geen vrouwelijke leden heeft, vind ik dat op zich al een probleem.’
Het proces klinkt heel bureaucratisch, verzucht ik. En niet transparant: trilogen zijn niet openbaar. Het is een typisch voorbeeld van achterkamertjespolitiek waarvan het publiek alleen de uitkomst te horen krijgt, zoals die veertig procent. Hoe weten we nou dat Brigitte haar werk goed heeft gedaan en op haar strepen heeft gestaan om er meer uit te halen? Was dit echt het maximaal haalbare?
Transparantie
Het resultaat is wel transparant, zegt Brigitte. Journalisten kunnen haar daarop bevragen. Zij kunnen haar ambities ook vergelijken met het eindresultaat: wat heeft ze verloren en gewonnen? Brigitte denkt dat dit heel gewoon is: ‘Als ik in de gemeenteraad zit met vijf fractiegenoten en wij hebben allemaal een stuk gelezen waar we iets van vinden, dan houden wij een fractievergadering. Die zijn ook niet openbaar. Uiteindelijk hebben we een fractiestandpunt. Dan ga jij ook niet aan mij vragen: doe jij je werk wel goed?’
Die vergelijking klopt niet, zeg ik. Bij een fractie gaat het om een mening die input is voor een debat, bij een triloog in potentie om een eindbesluit dat daadwerkelijk wetgeving wordt. We kunnen er daarna niets meer aan veranderen. Brigitte denkt dat dat niet helemaal klopt: er is nog een openbaar debat, waar elke fractie zich kan uitspreken. Er zouden zelfs nog amendementen kunnen komen en dan komt er een tweede lezing. Dat is gewoon openbaar.’
Lees de hele serie over Brigitte van den Berg hier.
Beeld: Brigitte van den Berg tijdens de triloog. Foto: D66-delegatie, Europees Parlement.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.