Dit weekend was het congres van GroenLinks-PvdA en er was wat ophef over, zacht gezegd. Er was stevige discussie over een motie van Tweede Kamerlid Kati Piri voor een totaalverbod op wapenleveranties aan Israël. Dat kon op massale instemming van de leden rekenen – zo’n tachtig procent stemde ermee in – maar er was ook kritiek, met name van een groep PvdA’ers die altijd al kritisch was over de fusie. Hoe moet je omgaan met kritische geluiden binnen je eigen gelederen? Mogen die er zijn?

Bij GroenLinks-PvdA blijkt interne kritiek een probleem. Er was niet alleen procedureel gedoe over de bespreking van een kritische motie, ook werden tegenstanders van het nieuwe fractiestandpunt uitgejoeld en kreeg een aantal er persoonlijke verwensingen bij. En als dat niet op het congres gebeurde, dan wel achteraf, waar kritische leden kwalificaties kregen waarvan je denkt: is dat passend bij mensen die onderdeel zijn van je club? Zijn dat ‘fossielen’, om een van die termen te gebruiken?

Als je hierover schrijft, verwijten aanhangers je dat je een ‘obsessie’ hebt, dat je aan het ‘stoken’ bent, dat je links kapot wilt maken en al dat soort zaken. Opeens denk je: het lijkt 2019 wel, het jaar dat Forum voor Democratie groot werd, ik daar kritische stukjes over schreef en continu van FvD-sympathisanten min of meer dezelfde verwijten ontving. Ja, ik weet het: FvD is een uiterst rechtse partij die de rechtsstaat ondermijnt en waar GroenLinks-PvdA inhoudelijk niet mee te vergelijken is.

Toch zijn de reacties vrijwel hetzelfde.

Ideologische eensgezindheid

Het is een soort hang naar ideologische eensgezindheid, dit keer op links, waarbij het niet gaat om het toelaten van diverse standpunten, maar meelopen met de meute. Dit weekend ging het over Israël en Gaza, maar je kunt dit onderwerp gemakkelijk vervangen voor een andere: klimaat, ontwikkelingssamenwerking, cultuursubsidies, LHBT-rechten en ga zo maar door. Het zijn allemaal onderwerpen waarbij je verschillende linkse smaken hebt: van radicaal tot gematigd, van zeer vooruitstrevend tot ietwat conservatief.

Hoe ga je daarmee om? Bij een totaal wapenembargo tegen Israël zou het mogelijk moeten zijn verschillende standpunten te hebben. Je kunt bijvoorbeeld verschillende inschattingen maken van de effectiviteit van zo’n embargo, de gevaren die dit voor Israël oplevert en de relevantie van deze discussie op zich. Je kunt prima beargumenteren dat aan welke kant van de streep je ook staat, je geen onmens hoeft te zijn. Toch was de indruk dit weekend bij GroenLinks-PvdA anders: er is maar één juiste mening.

Het begin van een brede volkspartij is het tolereren van verschillende meningen, want alleen door die samen te laten werken word je groot en kun je een brede doelgroep aan je binden. Dat maakt dat meningen gerespecteerd moeten worden, wat niet hetzelfde is als dat je het ermee eens bent. Het uitjoelen van inhoudelijke tegenstanders zou uit den boze moeten zijn, laat staan dat je persoonlijke verwensingen naar hun hoofd slingert. Op het congres of online.

Een voorspelling

Dat joelen is niet zonder gevolgen. Leden met een afwijkende mening – over Israël of iets anders – zullen op deze manier vroeg of laat vertrekken. Sommige mensen doen dat met lawaai, zoals Gerdi Verbeet, anderen doen het in stilte. Je kunt er vanalles van vinden, maar als je blij bent dat deze mensen de benen nemen, heb je het concept van een brede volkspartij niet begrepen. En dan heb je ook niet begrepen dat je zelf ook ooit een minderheidsstandpunt kunt innemen, al is dat misschien niet nu.

Een brede volkspartij die de grootste van het land wil worden, zal ook een gematigde, centrumlinkse aanhang moeten hebben, anders blijft de club klein. Dat is wel de hoek waar nu de klappen vallen. Het nare is niet alleen dat dit gebeurt, maar ook dat de leiding het lijkt goed te keuren. Er zijn her en der wel opmerkingen over de gang van zaken gemaakt, maar waar is het leiderschap om te zeggen dat deze manier van discussie onaanvaardbaar is en dat als je dat niet snapt, jij moet ophoepelen in plaats van de interne critici?

Wat zijn de regels? Gerdi Verbeet zei het bij Nieuwsuur goed: op partijcongressen van de PvdA ging het nooit zo. Wie kent Annemarie Grewel nog? Zij zorgde er decennia geleden bij PvdA-congressen voor dat iedereen normaal het woord kon voeren. Zo behoud je een open debat met meerdere stemmen. Bij GroenLinks-PvdA wordt – bedoeld of onbedoeld – toegestaan dat afwijkende stemmen worden weggejoeld. Dat levert geen debatpartij op, geen brede partij en al helemaal geen inclusieve partij.

Als GroenLinks-PvdA dat anders wil, weet de partijleiding wat ze te doen staat.

Beeld: hal bij het GroenLinks-PvdA-congres. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.