‘Ben je het ermee eens dat solidariteit de kern vormt van ons politieke denken en handelen?’ Deze vraag staat in de inleiding van ’de eerste voorzet voor het beginselprogramma’ van GroenLinks-PvdA dat afgelopen week uitkwam. Het document wordt vermoedelijk aanstaande zaterdag op het gezamenlijke partijcongres officieel gepresenteerd. Bij het lezen van zo’n vraag dwalen je gedachten af: twijfelt GroenLinks-PvdA echt over de vraag of solidariteit belangrijk is voor een politieke beweging aan de linkerzijde?

Even afpellen. Het beginselprogramma bevat drie terugkerende thema’s. GroenLinks-PvdA wil ten eerste solidariteit en sociale rechtvaardigheid, denkt dat die onder druk staan en wil die weer in ere herstellen. Ten tweede wil de partij de natuur koesteren: de natuurlijke leefomgeving staat onder druk en ook die trend moet worden omgebogen. Ten derde wil GroenLinks-PvdA een vrije democratische samenleving, terwijl men constateert dat de rechtsstaat juist onder druk staat. Dat moet anders.

Zowel VVD als PVV schreeuwen om het hardst dat GroenLinks-PvdA een extreme partij is, maar wie het beginselprogramma leest weet dat dat onzin is: dit is een traditioneel links programma met ouderwetse linkse doelen die je rustig tot het politieke midden kunt rekenen: meer sociaaleconomische gelijkheid, een betere bescherming van de leefomgeving en een scherp oog voor de rechtsstaat. Wie denkt dat dit extreme politieke doelen zijn, is zelf extreem.

Toch is er een probleem met dit beginselprogramma. Dat zit zo.

Streven naar macht

De fusie tussen GroenLinks en PvdA is vooral ingegeven door een volstrekt begrijpelijk streven naar macht: links is kleiner dan ooit en er is geen uitzicht op verbetering. Linkse partijen worden vermalen door de grote rechtse concurrenten. De enige optie is fuseren om toch nog een voet tussen de deur te krijgen. Voor zo’n nieuwe partij is het beginselprogramma belangrijk: wat zijn de uitgangspunten voor het politieke handelen en waar liggen politieke grenzen?

Dit soort zaken zou je in een open debat kunnen bespreken, maar dat is nooit gebeurd. Het fusieproces werd tot dusver besproken bij sessies in het land. Daar waren GroenLinks en PvdA letterlijk aan het kwartetten met waarden. In zaaltjes lagen kaartjes met richtinggevende begrippen zoals gelijkheid en duurzaamheid. De leden moesten daarover praten. Wat verstaan ze eronder en welke vinden ze het belangrijkst? De uitkomst liet zich raden: de besproken waarden bleken allemaal belangrijk.

Zo gaven de leden tamelijk irrelevante input. Dat blijkt nu wel: in het beginselprogramma komen we deze lijstjes waarden niet meer in die vorm tegen. Als je zo met de input van leden omgaat, weet je dat je op eieren loopt. En dus schrijft de partijtop dat het nadrukkelijk gaat om ‘een eerste voorzet voor een beginselprogramma’. Nog minder dan een voorzet dus. Eigenlijk kan alles nog veranderen. Het document opent met passages als dat dit ‘pas het begin is’. De formele besluitvorming volgt later.

Weinig input

Eigenlijk doet deze voorzet hetzelfde als wat GroenLinks-PvdA tijdens de sessies in het land deed: men stelt de leden wat algemene vragen waarop je de antwoorden kunt raden. ‘Ben je het ermee eens dat solidariteit de kern vormt van ons politieke denken en handelen?’ Nou partijvoorzitters, wat denken jullie zelf? Andere vraag: ‘Zijn voor jou ‘gelijkwaardigheid’, ‘een gezonde planeet’ en ‘vrijheid’ belangrijke idealen? Hoeveel leden zouden volmondig ‘nee’ antwoorden?

Algemene vragen zijn onschadelijk, want ze leveren steeds dezelfde antwoorden op en zo lijkt er consensus te zijn. Zouden er leden rondlopen die tegen vrijheid zijn of die onder ‘een gezonde planeet’ verstaan dat de biodiversiteit afneemt? Natuurlijk niet. De vraag is hoe compromisbereid de nieuwe linkse beweging wil zijn en daarmee hoe hard deze beginselen zijn. Kan ervan afgeweken worden als dat zo uitkomt? Die discussie is niet gevoerd, terwijl het fusieproces ondertussen gewoon verder gaat.

Opeens begrijp je waarom GroenLinks-PvdA de beginselen niet in een kort lijstje richtinggevende waarden vervat, maar in een algemeen verhaal. Dat geeft de partijtop veel vrijheid, terwijl het tegelijk gemakkelijker wordt steun voor zo’n document te krijgen. Er is immers voor elk wat wils en door alles in grijstinten te schilderen, wordt fundamentele kritiek voorkomen. Logisch: dit beginselprogramma was nog niet gepubliceerd toen de leden voor de fusie stemden, dus het is onhandig als er nu alsnog gedoe komt.

Was het misschien toch niet handiger geweest eerst consensus te hebben over de beginselen en pas daarna te besluiten tot fusie?

Beeld: omslag eerste voorzet beginselprogramma GroenLinks-PvdA.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.