De ramsj-kelder gaat over een aantal weken open, zo lezen we op een groot bord in boekhandel het Martyrium in Amsterdam Zuid. Een rood-wit lint weerhoudt ons ervan de trap naar de benedenverdieping te betreden. Daar is ook geen reden voor: de kelder maakt een opvallend lege indruk. Welke boeken hier straks liggen is niet duidelijk, maar één onderwerp zal er ongetwijfeld niet te vinden zijn: Amerikaanse politiek, want daar is sinds de tweede termijn van Donald Trump meer aandacht voor dan ooit. 

Deze woensdagavond presenteert schrijver en jurist Kenneth Manusama hier zijn tweede boek over Amerika. Het heet Ongrondwettelijk en gaat over het Amerikaanse Hooggerechtshof. De uitgever vertelt de kleine dertig aanwezigen dat het boek in korte tijd is geschreven: Manusama deed er zo’n zeven weken over. Dat treft, want met de snelle ontwikkelingen in Washington is kennis van dit gerechtshof belangrijker dan ooit. In zijn boek legt Manusama het hof in zo’n 25.000 woorden uit. 

De Leidse hoogleraar Staats- en Bestuursrecht Wim Voermans neemt het eerste exemplaar in ontvangst. Het valt hem op dat ‘amerikanist’ tegenwoordig een vak is, maar dat deze titel niet garandeert dat iemand er ook echt verstand van heeft. Dat zit bij Manusama wel goed, weet hij. Er is niet zoals bij anderen sprake van een journalist die geen taak meer op de redactie had en toen maar op het onderwerp Amerika is gezet. Voermans noemt geen namen, maar kijk een willekeurige talkshow en je weet over wie het gaat. 

Ontbrekende kennis 

Kennis van het Amerikaanse rechtssysteem is dun bezaaid en dus is dit boek meer dan welkom, aldus Voermans, die weet dat redacties bij de Amerikaanse verkiezingen altijd weer even moeten uitzoeken ‘hoe het ook alweer zat met de kiesmannen’. Maar in alle eerlijkheid zijn redacties zonder kennis niet erg bijzonder, want de huidige president van de VS blinkt ook niet uit in staatsrechtelijke kennis. Zijn collega-politici trouwens ook niet. Zo kreeg Trump veel applaus voor zijn pleidooi een niet-bestaand artikel van de Grondwet te verdedigen. 

Hoe in de VS inmiddels met de grondwet wordt omgegaan is uiterst zorgelijk, weet Voermans. Het feit dat Trump uitspraken van de rechter niet wenst uit te voeren duidt op een crisis, een conclusie die Manusama in zijn boek eveneens trekt. De grondhouding van de regering-Trump is verkeerd: gericht op het snel implementeren van beleid, zonder naar de rechtmatigheid te kijken, terwijl hetzelfde beleid vermoedelijk ook met inachtneming van de regels gewoon tot stand kan komen. De Republikeinen gaan er massaal in mee. 

Dit boek is ook relevant voor Nederland. Hier ontstaat immers regelmatig discussie over het Nederlandse verbod op constitutionele toetsing, de belangrijkste activiteit van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Manusama laat overtuigend zien dat deze toetsing de rechtsgang kan politiseren en dat dit dus geen beter bestuur oplevert, hoe hard NSC ook voor een Nederlands constitutioneel hof mag pleiten. Zo eindigen we toch nog met goed nieuws: met de val van het kabinet is de kans dat Nederland zo’n hof krijgt minimaal. 

Beeld: Boek van Kenneth Manusama in boekhandel het Martyrium. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.