Geloof jij er nog in? Dat was de vraag die je bij JA21 al ruim anderhalf jaar aan iedereen kon stellen. Even herinneringen ophalen: bij de vorige Tweede Kamerfractie liepen twee van de drie leden weg, Joost Eerdmans werd maar net herkozen, er was verlies bij de Europese verkiezingen en er zijn alleen nog maar kleine fracties in de provincies, waarvan die in Utrecht zelfs verdween. Alom afsplitsingen: als Annabel Nanninga ooit de Eerste voor de Tweede Kamer verruilt, raakt JA21 een zetel in de senaat kwijt.

Nee, zei een anoniem Statenlid, natuurlijk is JA21 een dood paard, iedereen zit er zijn tijd uit en dan is het voorbij. Het begon ooit zo mooi: Joost Eerdmans en Annabel Nanninga liepen samen over het strand, vlak na hun vertrek bij FvD. Het was tijd voor een nieuwe partij, zeiden ze. Het klonk als een mooi plan: een net alternatief voor Forum zonder het extremisme van de partijleider, een democratische partij waar leden het voor het zeggen zouden hebben en een club die veel rechtse kiezers zou kunnen verenigen.

Even afpellen. Qua netheid en rechtsstatelijkheid is JA21 zeker een stap vooruit ten opzichte van Forum: JA21 blijft verre van de Europese FvD-partners die tot de meest extreme van Europa behoren. Bij JA21 nodigen ze types als Dries van Langenhove niet uit. Bij FvD is de verspreiding van desinformatie geen probleem, JA21 probeert het feitelijker te houden. Toch blijven de twijfels, al is het maar omdat JA21 wil dat de horizontale werking van de grondwet wordt afgeschaft.

Meer beloften

Eerdmans en Nanninga leerden bij FvD dat het niet zo handig is als je geen invloed hebt op het partijbestuur en de partijleiding. Daarom beloofden ze een democratische ledenpartij, die ook onderscheidend zou zijn ten opzichte van eenmanspartij PVV. Er was heel veel interne discussie en een heleboel getreuzel, maar uiteindelijk kwam er een soort ledenstructuur. De twijfels zijn altijd gebleven: als je bij JA21 niet met Annabel Nanninga overweg kunt heb je een probleem.

Dan is er nog het idee dat JA21 aantrekkelijk zou zijn voor een brede rechtse doelgroep, voor iedereen aan de rechterzijde van de VVD. De ene na de andere doelgroep liep weg: conservatieve kiezers voor wie JA21 te veel op de PVV leek, corona-critici die een beter alternatief hadden bij Wybren van Haga, mensen die zich stoorden aan de weinig rechtsstatelijke koers, ondernemers die erachter kwamen dat JA21 niets van hen begrijpt en hogere sociale klassen die zich ergerden aan de niet bepaald chique uitstraling.

Dan was er ook nog een ander probleem: waarom bestaat JA21 eigenlijk? Heeft deze partij vernieuwende ideeën die onderscheidend en uniek zijn? Er is wel subsidie voor een wetenschappelijk instituut en om de zoveel tijd organiseert de partij sessies over allerlei rechtse thema’s, maar er is eigenlijk nooit een vernieuwend politiek voorstel uit de gelederen gekomen. JA21 houdt het bij recycling van politieke standpunten die al zo’n 25 jaar in het publieke debat te vinden zijn.

Bijwagen van de PVV

Op zijn best is JA21 een bijwagen van de PVV, voor politici die niet bij Wilders welkom zijn of zich er niet thuis voelen. De toegevoegde waarde, zo vertelt Eerdmans keer op keer, is dat zijn partij wél realistische voorstellen doet terwijl de PVV alleen maar dingen roept zonder te kijken of het allemaal wel kan. Ongeloofwaardig is het: niet alleen omdat de twee partijen inhoudelijk nauwelijks van elkaar verschillen, maar vooral omdat realistische voorstellen van een partij met één zetel sowieso nooit worden gerealiseerd.

Er was altijd maar één lichtpuntje: Kamerleden van de PVV mogen niet of nauwelijks in de media en dus hangt alles af van de grote leider, die categorisch elke uitnodiging voor talkshows afslaat en alleen via Twitter communiceert. Bingo: talkshows willen graag tegengestelde meningen en als de hele PVV niet beschikbaar is, wordt een stevige discussie lastig. De oplossing: Joost Eerdmans. Relevant genoeg: een Kamerlid die prima kan doorgaan voor stand-in van Wilders.

Zo komt opeens alles toch nog samen. Een groot deel van de PVV-achterban zal Wilders ongetwijfeld trouw blijven, al deden zijn Kamerleden bijna niks, maakte hij geen enkele belofte waar en blies hij het kabinet op. Toch kunnen we vermoeden dat niet alle PVV-stemmers totaal blind zijn voor Wilders’ falen. Er zullen zeker wat mensen op zoek gaan naar een partij die een soortgelijk programma en een wat redelijker voorkomen heeft. Misschien eentje waar de media continu reclame voor maken?

Nu is er zelfs een peiling waarin Eerdmans op vijf zetels staat. Zo wordt JA21 alsnog een succes, maar vooral bij gebrek aan een politiek geheugen.

Beeld: JA21-prullaria die nu niet de prullenbak in hoeven. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.