Bij het vertrek van Pieter Omtzigt denken velen aan Pim Fortuyn. Hij stampte in korte tijd een partij uit de grond, een duidelijke ideologie ontbrak en de leider zelf al snel ook. De volgelingen bleven verweesd achter en kregen al snel ruzie over de koers en de baantjes. Of dit de toekomst van NSC is, is niet te zeggen, maar zo’n vergelijking levert wel lessen op voor wat NSC nu te doen staat. Er is echter nog een tweede leerzame vergelijking mogelijk: die met Rita Verdonk en Trots op Nederland.

Door zijn dood weten we niet wat Fortuyn met de LPF had gewild, bij Verdonk weten we juist heel goed hoe ze tegen haar eigen beweging aankeek: ze was er ooit de oprichter van, maar kreeg spijt. Het zou zomaar kunnen dat Omtzigt op Verdonk lijkt. Dat levert meteen een duidelijk beeld op wat NSC moet doen.

Trots op Nederland

Hoe zat het ook alweer? Rita Verdonk was vijftien jaar geleden populair als minister van vreemdelingenzaken. Toen niet zij, maar Mark Rutte politiek leider van de VVD werd, was dat de aanloop naar haar eigen politieke beweging. De peilingen waren werkelijk fantastisch maar zakten al snel in, als afgesplitst Kamerlid deed Verdonk er helemaal niet toe en uiteindelijk verdiende ze bij de Tweede Kamerverkiezingen zelfs haar eigen zetel niet meer. Exit Verdonk.

Of nou ja, alleen uit de Tweede Kamer: er was onder Verdonks leiding inmiddels een politieke organisatie ontstaan die succesvol tientallen zetels in gemeenteraden had binnengesleept. De beweging stond dus op de kaart, maar Verdonk had er niks meer aan, integendeel: niemand was onder de indruk van Trots op Nederland, ze had er continu werk aan en het leverde haar geen betaalde functie meer op. De beweging die ze ooit zo graag wilde, was een blok aan haar been geworden.

Hoe we dat zo zeker weten? Verdonk deed meerdere pogingen om van Trots op Nederland af te komen. Ze mislukten allemaal. Eerst probeerde ze een nieuwe leider te vinden, maar er was geen geschikte kandidaat. Dat leverde het idee op dat de beweging helemaal moest verdwijnen. Verdonk wilde de restanten onderbrengen bij de PVV. Wilders zou de lokale fracties simpelweg over mogen nemen, maar hij had daar geen zin in. Een serieus gesprek kwam er nooit.

Mislukte fusie

In een ultieme poging probeerde Verdonk Trots op Nederland te laten fuseren met de partij van PVV-afsplitser Hero Brinkman. Het ‘Democratisch Politiek Keerpunt’ was geboren en zou meedoen aan de verkiezingen. Verdonk blij: ze had de boel netjes overgedragen, vervulde geen rol meer en niemand zou haar ooit nog aan Trots op Nederland herinneren. Er was immers een nieuwe naam en een nieuwe leider. Probleem: DPK haalde nul zetels en de fusie mislukte. Trots op Nederland bleef alsnog bestaan.

Verdonk had ook geluk: haar beweging was door afsplitsingen en andere ellende al aan het imploderen toen ze er nog de leider van was, dus Trots op Nederland was steeds minder een blok aan haar been. Een formele opheffing zat er echter nooit in: tot op de dag van vandaag zijn er lokale clubjes die zich ‘Trots’ noemen en het oude logo gebruiken, precies wat Verdonk niet wilde. Haar geluk is dat het allemaal zo marginaal is geworden dat vrijwel niemand het bestaan van haar beweging nog opmerkt.

Wat Fortuyn uiteindelijk van zijn eigen partij vond kunnen we hem niet meer vragen, maar dat kunnen we bij Verdonk en Omtzigt wel. Het verhaal van Verdonk maakt duidelijk dat juist de oprichter kan denken dat het beter er is er een punt achter te zetten. Dit is ook het verhaal wat bekenden van Fortuyn vaak hebben verteld: dat Pim zijn eigen schepping helemaal niet zo fantastisch vond en dat je dus sowieso sceptisch moet zijn over iedereen die zegt in zijn geest te werken.

Lessen voor NSC

Bij NSC zitten nu allerlei mensen die het werk van Omtzigt willen voortzetten. We horen Nicolien van Vroonhoven dezer dagen dit soort dingen zeggen. Die situatie lijkt op Trots op Nederland, omdat de oprichter dit proces van een afstandje kan aanschouwen. Het gevolg laat zich raden. Een besluit over een Constitutioneel Hof? Omtzigts mailbox loopt vol. Vertraging van de compensatie voor de toeslagenouders? Omtzigt wordt er in de supermarkt talloze keren op aangesproken.

Dat zijn allemaal nare interacties want ze gaan allemaal over gebroken beloftes van NSC, lees: die van Omtzigt. Hij is weg uit Den Haag, maar de ellende stopt niet. Vroeg of laat weten ook journalisten de weg naar Enschede te vinden. Omtzigt zal zijn partij niet achter zich kunnen laten, maar erdoor worden achtervolgd, net zoals Verdonk. En dan is nog niet eens genoemd dat NSC groter, belangrijker, zichtbaarder en machtiger is dan Trots op Nederland ooit is geweest.

Omtzigt zal dus veel meer last hebben van NSC dan Verdonk ooit van Trots op Nederland. Hij zal zijn rust moeten bevechten en talloze mensen zullen hem daarvan weerhouden met eeuwige vragen, verzoeken en verwijten. Pas als NSC echt niet meer bestaat, is hij ervan verlost. Ik gun Omtzigt daarom snel nieuwe verkiezingen: dat zal dit proces een flinke zet in de goede richting geven.

Beeld: NSC-logo (bewerkt).

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.