Nu GroenLinks en PvdA echt gaan fuseren, mag er ook over bezwaren worden gepraat
Het gesprek over de linkse samenwerking is van karakter veranderd, geeft GroenLinks-partijvoorzitter Katinka Eikelenboom toe. Ze krijgt bij een ledengesprek in Groningen de vraag waarom de strategie is gewijzigd. De partijen wilden samenwerken op basis van de inhoud en vervolgens pas kijken naar de vorm, zo zegt een man, maar nu wordt er al in juni besloten over fusie. Eikelenboom antwoordt dat de partijbesturen een enorme noodzaak voelden en het tijd vinden voor een ‘kogel door de kerk’.
De man heeft gelijk: het tempo waarmee GroenLinks en PvdA willen fuseren is opgevoerd. Dat maakt ook gesprekken met leden over de samenwerking anders dan voorheen. We zouden kunnen zeggen dat er tot dusver wel een sterke wens tot samengaan bestond, maar dat het einddoel niet vast lag. Dit gaf lokale afdelingen bijvoorbeeld de kans om afzonderlijk aan de gemeenteraadsverkiezingen mee te doen. Het gaf leden bovendien de mogelijkheid te denken dat het hun tijd wel zou duren.
Wennen aan fusie
Dat laatste is nadrukkelijk niet meer het geval. Zo komen we deze maandagavond in Forum in Groningen voor een ledengesprek. Er hebben al veel van dit soort gesprekken plaatsgevonden, maar meestal in de periode dat de uitkomst nog niet zo verplichtend was. Nu weet iedereen hoe het proces gaat eindigen, want er bestaan tot dusver bij beide partijen grote meerderheden voor linkse samenwerking. Ergo: de tweehonderd aanwezigen zullen sowieso aan de nieuwe realiteit moeten wennen.
Of er ooit een open debat is geweest over deze fusie is twijfelachtig. Sinds enige tijd is de PvdA-actiegroep Rood Vooruit zeer vocaal in het uiten van bezwaren, maar daarvoor was er maar weinig weerstand. De gesprekken met leden waren niet gericht op een open benadering van de samenwerking in al haar facetten. Veel gesprekken gingen vooral over wat de partijen delen. Prima natuurlijk om zo gezamenlijkheid te kweken, maar het verhult dat er ook sprake kan zijn van pijn.
Een vreemde gewaarwording: nu vrijwel zeker is dat GroenLinks en PvdA fuseren, mag het eindelijk ook over de nadelen gaan. Er liggen in Groningen voor het eerst kaartjes op tafel met de vraag der vragen: waar schuurt het tussen de partijen? Zijn dat inhoudelijke punten? Breekpunten wellicht? De leden mogen drie kwartier met elkaar over deze en andere vragen in gesprek en de moderatoren verzekeren ons dat er iets met die input wordt gedaan.
Blijvende bezwaren
Bij de start van de avond mogen de aanwezigen aangeven of ze voor of tegen de fusie zijn en hoe zeker ze zijn dat dit een goed idee is. Het levert een vertrouwd beeld op van een overgrote meerderheid van voorstanders die wijzen op de marginalisering van links en de grote inhoudelijke overeenkomsten. We horen echter ook problemen waar normaliter geen plaats voor is. Het gewijzigde tijdspad – waar dit stuk mee begon – is één van die bezwaren: waarom is er opeens zoveel haast? Er komen nog drie andere punten bij.
Ten eerste de ideologische leegte. Een vrouw zegt dat met de fusie tachtig jaar sociaaldemocratie wordt weggegooid. Of de fusie echt aantrekkelijk is voor kiezers, wordt betwist: in de peilingen implodeert de coalitie maar GroenLinks-PvdA haalt maar drie extra zetels. Is dat het dan? Er zijn meer vragen: er is geen beginselprogramma, dus waar ligt nou het zwaartepunt van de nieuwe partij? Er ontstaat meteen discussie tot welke Europese partijfamilie GroenLinks-PvdA moet behoren. Ook die discussie is in wezen ideologisch.
Het tweede bezwaar is het idee van de brede volkspartij. Een vrouw zegt dat ze lid van GroenLinks is geworden omdat ze klimaat heel belangrijk vindt. Ze wil onderdeel zijn van een partij die op de troepen vooruitloopt. Dat is het karakter van GroenLinks, niet dat van een brede volkspartij zoals die nu wordt gevormd. Deze kritiek is fundamenteler dan de vraag ‘waar het zwaartepunt ligt’. We herkennen hier de kritiek die ook in Amsterdam door GroenLinks-leden wordt verwoord. Is GroenLinks-PvdA niet te veel de partij van de status quo?
Vertrouwen?
Het derde bezwaar is dat er nog steeds mensen zijn die niet zijn overtuigd. Een man vraagt hoe het na de fusie moet met die twijfelaars. Wat doe je met de mensen die op het partijcongres tegenstemmen? Het antwoord is deze avond dat er weer een band gevonden kan worden op basis van de inhoud. Dat klopt waarschijnlijk slechts deels. Zo komen we op het probleem van de twijfelaars: alles is afhankelijk van het vertrouwen in de nieuwe beweging en de verandering die deze zal brengen. Niet iedereen heeft dat.
Even recapituleren: de kritiek op het gewijzigde proces zal verstommen en er komen steeds meer gezamenlijke standpunten en beginselen op papier te staan. Er blijven problemen voor de mensen die vrij compromisloos in een van de partijen zaten, met name bij GroenLinks: is een nieuwe partij die groen is, maar niet stevig op de troepen vooruitloopt, acceptabel? Hetzelfde geldt voor PvdA’ers die terugverlangen naar de oude wijken waar ooit massaal PvdA werd gestemd en duurzaamheid nooit op de eerste plaats stond.
Een politicus uit de provincie verzucht dat de fusie wel een goed plan kan zijn, maar dat het grootste probleem blijft dat niemand goed weet wat de mensen buiten de Randstad en de grote steden zoals Groningen van de nieuwe partij vinden. In Amsterdam en onder leden zal het allemaal wel loslopen, maar hoe zit het met de docent in Winterswijk, de politieman uit Heerenveen of de verpleegkundige uit Weert? Dat is het meest alarmerend aan al deze samenwerking: niemand weet het.
Beeld: Zaal in Forum Groningen, leden in gesprek aan tafeltjes, leden in de zaal. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.