Wijsheid komt met de jaren. Deze les kunnen we leren van PVV-mastodont Toon van Dijk: toen de partij in 2010 voor het eerst meedeed aan de gemeenteraadsverkiezingen in Almere, werd hij raadslid. Hij zat er veertien jaar, waarvan een groot deel als fractievoorzitter. Sinds een jaar is hij gedeputeerde in Flevoland. Hij is de opvolger van Chris Jansen, die gepromoveerd werd tot staatssecretaris. Deze week liet Van Dijk in een interview weten dat zijn visie op bestuurders is veranderd: ze zijn volgens hem toch wel oprecht.

Van Dijk meldt dat het is leuk om ‘aan de andere kant’ aan de knoppen te zitten. Zijn beeld wordt dan ook wel een beetje bijgestuurd. Je kijkt als volksvertegenwoordiger altijd ‘met een gezond wantrouwen’ naar bestuurders. Je hebt immers een controlerende functie. Nu merkt Van Dijk dat alles in ‘oprechtheid’ en ‘in het belang van de provincie’ wordt gedaan. De interviewer gaat er niet op in, maar daar was de PVV-mastodont dus ruim tien jaar lang niet van overtuigd. 

De interviewer wil weten of Van Dijks PVV-achtergrond nog een rol speelt in zijn huidige functie. Jansen was een belangrijke wegbereider en heeft eventuele weerstand grotendeels weggenomen, horen we Van Dijk zeggen. Hij heeft daar weinig last van gehad. Mensen die hij vroeger bekritiseerde hebben goed door dat hij nu een andere rol heeft. Van Dijk heeft alleen maar ‘heel veel professionaliteit’ gezien. Hij ziet geen mensen die het onprettig vinden om met een PVV’er zaken te doen. Zou het? 

Een ontdekking

Even afpellen. De PVV bestuurt steeds vaker mee en dat maakt dat er baantjes te verdelen zijn. Er komen nu mensen op bestuursfuncties te zitten waarvan het jarenlang ondenkbaar was dat ze zo’n rol zouden krijgen. Een voorbeeld zijn niet alleen de PVV-bewindspersonen uit het kabinet, maar ook mensen als Van Dijk, die zich nooit iets aan de bestuurlijke praktijk gelegen hebben laten liggen en nu opeens kunnen ‘ontdekken’ dat bestuurders oprechte bedoelingen hebben. 

Zou er echt geen weerstand tegen dit soort PVV’ers bestaan? Van Dijk is waarschijnlijk niet de slimste: de PVV drijft op sentiment tegen de multiculturele samenleving en de islam. Dat maakt dat in ieder geval alle moslims zich aangesproken voelen door de retoriek van Wilders en de rest. Dat neem je niet weg met verklaringen over de rechtsstaat of mooie praatjes bij Omroep Flevoland. Wat Van Dijk ook zegt, hij kan zich er niet van distantiëren: hij is al meer dan een decennium bij de PVV betrokken.  

Zou de weerstand in Flevoland zijn gebroken door Chris Jansen? Het gaat hier om de man die als staatssecretaris op televisie meldde dat hij nog steeds achter ‘minder Marokkanen’ staat, een uitspraak waar Wilders voor is veroordeeld en die flagrant in strijd is met de eenheid van het kabinetsbeleid. Jansen krabbelde terug. Is dit de man die de verhoudingen in Flevoland heeft genormaliseerd zodat zijn opvolger helemaal geen problemen meer heeft met weerstand? 

Zwart maken

Jansen laat het probleem van de PVV zien. Jarenlang hebben PVV’ers geen rekening gehouden met een bestuurlijke rol en konden ze alles roepen omdat het toch geen consequenties had. Nu is men van rol gewisseld en blijken er opeens mensen met en voor de overheid te werken die jarenlang door PVV’ers zwart zijn gemaakt. Wat moeten ambtenaren van Jansens ministerie eigenlijk denken van hun eigen staatssecretaris? De vraag stellen is hem beantwoorden. 

Ook Van Dijk illustreert deze ellende: met zijn achtergrond kun je alleen goed functioneren als je publiekelijk zwaar door het stof gaat vanwege de ideologie die je jarenlang hebt gesteund, maar dat kan niet omdat je dan je eigen politiek leider afvalt. En dus distantieert geen PVV-bestuurder zich van de anti-islamretoriek en hopen ze allemaal dat het overwaait. Maar dat niemand erover begint, wil niet zeggen dat men niet beter weet: al die ambtenaren en belanghebbenden weten natuurlijk prima welk vlees ze in de kuip hebben. 

Ambtenaren doen hun werk loyaal en in het publieke domein zul je ze niet of nauwelijks horen, maar ze zijn natuurlijk niet gek. Wat moeten ze met de woorden van Van Dijk dat hij veertien jaar lang kennelijk dacht dat bestuurders niet oprecht zijn en niet in het belang van de provincie werken? Wat moeten ze met iemand die nu voor het algemeen belang staat, maar jarenlang discriminatoire ideeën steunde? Hoe kan deze man als gedeputeerde überhaupt enige autoriteit hebben? 

We weten het antwoord: daar trapt alleen Omroep Flevoland in. 

Beeld: Toon van Dijk bij Omroep Flevoland. Still van YouTube (bewerkt).

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.