Wat kunnen we leren van de Duitse verkiezingen? Dat is de vraag die deze week werd besproken in De Linkse Revolte, de podcast van de wetenschappelijke bureaus van GroenLinks en PvdA. Een mooie vraag nu er een politieke wisseling van de wacht in Duitsland aanstaande is waar de sociaaldemocratische collega’s van de PvdA – de SPD – hun handtekening onder lijken te gaan zetten. Hoe anders is de koers van links in Nederland, waar fusiedrang alle aandacht opeist. 

Deze podcast wordt gemaakt door medewerkers van de twee wetenschappelijke bureaus, wat de indruk kan wekken dat hier wetenschappelijk onderbouwde inzichten worden gedeeld. Het probleem laat zich raden: waar eindigen journalistiek en opinie en waar begint wetenschap? Wanneer is er sprake van harde feiten en wanneer van halfslachtige anekdotes en willekeurige meningen? Bij De Linkse Revolte kom je er niet uit, maar voetnoten vermelden de presentatoren in ieder geval niet. 

De ondertoon van deze podcast is dat er een linkse beweging van GroenLinks en PvdA aan het ontstaan is en dat intensieve samenwerking tussen deze partijen een goed plan is. Probleem: dat is nou typisch een mening en geen feit. De wetenschap kan niet zeggen wat goed is en ook niet in de toekomst kijken, hooguit verwachtingen uitspreken. En zo is meteen duidelijk dat we naar particuliere meningen zitten te luisteren, niet naar feiten waar GroenLinks-PvdA echt houvast aan kan hebben. 

Lessen uit Duitsland

Toch kunnen meningen interessant zijn. Volgens presentator Hans Roodenburg kunnen we veel leren van de Duitse verkiezingen, maar concrete lessen noemt hij nauwelijks. De belangrijkste – impliciete – les uit deze podcast is dat een politiek leider voor een linkse beweging erg belangrijk is. De Duitse voorbeelden heten Robert Habeck (de Groenen) en Heidi Reichinnek (Die Linke). Ze zijn allebei erg populair en leverden hun partij respectievelijk een opvallend klein verlies of zelfs winst op.

Even een les voor GroenLinks-PvdA destilleren. Als een leider belangrijk is voor electorale resultaten, gaat het erom de juiste persoon tot lijsttrekker te benoemen. Een partijfusie is dan eigenlijk volstrekt irrelevant en mogelijk zelfs contraproductief: je zou kunnen denken dat je beter niet kunt fuseren, want met twee partijen kun je met twee potentieel populaire lijsttrekkers een gokje wagen, met een fusiepartij maar met eentje. Maar dat concluderen de presentatoren niet. 

Deze Duitse verkiezingen leveren nog een aanwijzing tegen fusie: Die Linke won en is erg progressief geworden. Vroeger was deze SP-achtige partij er voor echte arbeiders, nu vooral voor theoretisch opgeleiden. Daarmee is Die Linke opeens in het vaarwater van de Groenen terechtgekomen. Voilà, nog een reden om niet te fuseren: losse partijen die op elkaar lijken geven kiezers keuze en zo kunnen linkse stemmen voor deze flank behouden blijven, bijvoorbeeld als ze een regeringspartij – in dit geval de Groenen – willen afstraffen. 

Immigratie 

Tot slot de politieke inhoud. In Duitsland is immigratie een enorm verkiezingsthema geweest en dat is ook tot De Linkse Revolte doorgedrongen. We horen dat de Duitse christendemocraten, de SPD en de Groenen kritischer zijn geworden over migratie. We horen dat de SPD de verkiezingen heeft verloren door verkeerde keuzes in de regering, zich te laten gijzelen door de liberalen en zich mee te laten slepen in de anti-migratie-retoriek. De wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt wederom.

We horen dat het nooit een winnende strategie voor links is om mee te gaan in ‘rechtse migratieframes’. Noortje Thijssen zegt dat het een mythe is dat kiezers van linkse partijen naar extreemrechts overstappen. De AfD heeft vooral gewonnen door mensen die voorheen niet stemden. Dat zou natuurlijk zo kunnen zijn, maar de vraag is dan waarom voormalige niet-stemmers niet uitkomen bij links, maar wel bij extreemrechts. Dat was vroeger toch anders, zou je zeggen. Daar zeggen de presentatoren dan weer niets over. 

Het wordt nog gekker. De presentatoren doen alsof er drie linkse partijen zijn: SPD, de Groenen en Die Linke. Er is echter een vierde: BSW, een afsplitsing van Die Linke. Deze wordt in een paar zinnen irrelevant verklaard: dit is een ‘conservatieve afsplitsing’ die een Rusland-vriend is en een anti-migratiekoers vaart. BSW haalde de kiesdrempel op een haar na niet, maar zou in het Nederlandse stelsel zeven zetels hebben gekregen, meer dan de SP. Toch doen de presentatoren alsof er geen markt zou zijn voor een linkse anti-migratie-agenda. Huh? 

Zo zien we maar weer: met wetenschap heeft dit allemaal niets te maken, met meningen des te meer. 

Beeld: Noortje Tijssen, Janneke Holman en Hans Rodenburg. Still van YouTube.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.