Volt is in Hamburg een succes, of beter: een succesje
Patrick en Britta heten ze: de twee belangrijkste kandidaten van Volt voor de Hamburgse burgerschaft. Hun beeltenis hangt overal in de stad, plus posters met de leus Holen wir uns die zukunft zurück, wat zoiets betekent als ‘laten we de toekomst terugnemen’. De hoeveelheid Volt-posters is imposant en suggereert dat de partij hier een enorme aanhang heeft. De posters doen in ieder geval niet onder voor die van gevestigde partijen als SPD, CDU, FDP en de Groenen.
De vraag is: wat stelt Volt in Hamburg voor? Eerst de achtergrond.
Amsterdams evenbeeld
Zondag waren er in Hamburg verkiezingen voor de burgerschaft, de volksvertegenwoordiging voor het bondsland Hamburg. Net als Bremen en Berlijn is Hamburg een zelfstandig bondsland. In het Nederlands zou je van een stadsprovincie kunnen spreken. Een verwarrende situatie: een week eerder waren de verkiezingen voor de Bondsdag. Deze waren vervroegd vanwege de val van de regering-Scholz. Bondslanden hebben elk hun eigen verkiezingsdata. In Hamburg stonden ze al langer gepland.
De inwoners van Hamburg gaan dus twee achtereenvolgende zondagen naar de stembus. Zo komt haarscherp in beeld dat Hamburg een soort Amsterdam is: een links bolwerk in een rechts land. Duitsland is aan het verrechtsen: de sociaaldemocraten (SPD) hebben in de Bondsdag verloren, de christendemocraten (CDU) en extreemrechts (AfD) gewonnen. De CDU is nu de grootste partij op tien procent voorsprong van de nummer twee: AfD. Pas daarna komen linkse partijen in beeld.
In Hamburg is de trend hetzelfde: rechts wint en links verliest, maar de absolute aantallen zijn totaal anders. De SPD haalt het slechtste resultaat ooit, maar is toch ruimschoots de grootste gebleven. De Groenen bleven hier ook relatief groot, de AfD is niet eens half zo groot als landelijk. Hamburg is een links bolwerk en is dat gebleven. Bij de uitslagenavond vertelt een journalist dat Hamburg sowieso een buitenbeentje is: hier gaat het economisch prima, elders in Duitsland veel minder.
Volt Hamburg
In de Bondsdag komt Volt er niet aan te pas, want er geldt een kiesdrempel van vijf procent. Dat is ook zo in bondsland Hamburg. Het Duitse kiesstelsel is tamelijk ingewikkeld: kandidaten hebben hier de mogelijkheid om direct gekozen te worden als ze in hun eigen kiesdistrict de meeste stemmen halen. Het probleem laat zich enigszins raden: deze mandaten gaan vrijwel per definitie naar grote gevestigde partijen en niet of nauwelijks naar kleine.
Hoe krachtig is Volt hier? Kijk naar de plaatsen waar Volt in Duitsland voet aan de grond heeft gekregen en je ziet duidelijke trends: Volt zit alleen in grote steden en voornamelijk in voormalig West-Duitsland. Verder is het beeld grillig: in Schleswig-Holstein zitten maar twee Volt-raadsleden, elders soms meer dan twintig. Het is overduidelijk dat Volt het moet hebben van vijf bondslanden: Hessen, Nedersaksen, Noordrijn-Westfalen, Baden-Württemberg en… Hamburg.
Als je dan bedenkt dat Hamburg de kleinste van deze bondslanden is, is het overduidelijk dat Volt hier sterker is dan in de rest van Duitsland. Er zijn vijftien raadsleden in vijf verschillende districten. Een van hen is nu lijsttrekker voor de burgerschaft: Patrick Fischer. De andere kandidaat op de posters – Britta Peters – heeft geen gekozen functie. De vraag dringt zich op of deze regionale aanwezigheid voldoende is om verkozen te worden. Het antwoord blijkt zondag: nee.
Lichtpuntjes
Op de uitslagenavond in het congrescentrum van Hamburg zie je het verschil: kandidaten van de grote partijen komen langs om interviews te geven aan alle grote Duitse media, maar Volt komt er niet aan te pas. Fischer mag bij twee radiostations op de uitslag reageren, niet bij de grote televisiezenders. Toch is het geen slechte avond: Volt haalt in de exit poll drie procent, weliswaar ruim onder de kiesdrempel, maar hoger dan de liberale FDP en de BSW van Sahra Wagenknecht.
Waarschijnlijk is dit de eerste keer dat de naam Volt bij televisiezenders op een uitslagenbord staat. Volt is voortaan de zesde partij. In Amsterdam was Volt in 2022 de zevende. Ook breder bezien is de Hamburgse campagne een succes: Volt moet één procent van de stemmen halen om subsidie te krijgen. Fischer legt uit dat die wordt gebruikt om Volt elders een steuntje in de rug te geven. Ook bij de Bondsdagverkiezingen van vorige week heeft Volt de grens om partijsubsidie te krijgen gehaald.
Wat voegt Volt precies aan Hamburg toe, wil ik van Fischer weten. Hij meldt dat de partij innovatiever en vernieuwender is dan de concurrenten op het gebied van onderwijs en verkeer. Er is een verkiezingsprogramma van 151 pagina’s. Mijn indruk dat Volt een doublure is van onder meer de Groenen, wijst Fischer resoluut van de hand. Die partij is veel ouderwetser. Bovendien is in tijden van Trump en Poetin een Europese partij nodig. Zo blijft ook in Duitsland de internationale partijstructuur het voornaamse verkoopargument.
Een jaar geleden schrijf ik dit essay over de vraag wat een Europese partij is en waarom de Europese structuur van Volt problematisch is.
Beeld: poster met Britta Peters, poster met Patrick Fischer, optreden van Fischer bij de NDR-radio in het mediacentrum in Hamburg. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.