De AfD maakt zich op om te regeren, ongeacht hoe lang dat nog duurt
In München protesteren dit weekend een kwart miljoen mensen tegen extreemrechts, maar bijna vierhonderd kilometer verderop is er van protest niets te merken. Nergens is de AfD zo groot als in voormalig Oost-Duitsland, waaronder in de deelstaat Saksen. In Chemnitz komt de AfD samen in Ballhaus Hilbersdorf en hoewel op de achtergrond schreeuwende mensen te horen zijn, blijken zij in een nabijgelegen voetbalstadion te zitten. Bij de zaal staat niet één demonstrant. Een unicum.
Dit valt vooral op omdat er grote namen zijn aangekondigd: Alexander Gauland komt spreken, een van de meest prominente AfD-leden in de Bondsdag en een van de partijoprichters. Chemnitz is zijn heimat. Ook komt Maximilian Krah, een AfD-Europarlementariër die ruim een jaar geleden met nazi-uitspraken in het nieuws kwam. Andere uiterst rechtse partijen in het Europees Parlement – waaronder de PVV – wilden daarna niet meer met de AfD samenwerken. Nu wil Krah de Bondsdag in.
Slecht nieuws: Gauland is er vanmiddag om privé-redenen niet. In plaats daarvan komt Jörg Urban, fractievoorzitter in Saksen. Hier is de AfD de grootste partij met 35% van de stemmen. Door de boycot van de rest van het politieke spectrum wordt de partij buiten de coalitie gehouden. Toch presenteert de AfD maar één vijand: de CDU, de belangrijkste concurrent.
Fouten van de CDU
De energiepolitiek van Duitsland is de domste ter wereld, zegt Urban, die een verband ziet tussen de energietransitie en de hoge energieprijzen. De AfD heeft dit altijd al gezegd en heeft gelijk gekregen. Bij het corona-beleid ging het net zo: de AfD was al vroeg tegen de beperkingen die een zware wissel op het dagelijks leven en de economie hebben getrokken. Inmiddels weet iedereen dat de AfD gelijk had: corona was geen levensbedreigende ziekte, aldus Urban. Het beleid had anders gemoeten.
Bij de oorlog in Oekraïne zal het net zo gaan, denkt Urban. Het enige wat andere partijen bereiken is dat het land helemaal kapot wordt geschoten. De AfD is niet voor niets de grootste partij van Saksen. De toehoorders moeten maar eens aan hun buren vragen of hun leven er laatste jaren op vooruit is gegaan. Die achteruitgang is nadrukkelijk het werk van andere partijen en met name van de CDU: het energiebeleid is van de hand van de christendemocraten. Zij hebben het leven zo duur gemaakt.
De open grenzen zijn ook het beleid van de CDU, vervolgt Urban. De AfD vindt al tien jaar dat de grenzen gewoon weer gecontroleerd moeten worden. Hij herinnert de zaal dat er recent weer aanslagen door vluchtelingen zijn gepleegd. De CDU wil het daar liever niet over hebben, maar dit onderwerp gaat niet meer weg. Urban heeft pas een vluchteling uit Oekraïne gesproken die is aangevallen door een andere vluchteling. Ze gaat daarom terug naar haar vaderland omdat ze denkt dat het daar veiliger is.
Terugkeer vergemakkelijken
Urban denkt dat de aanslagen zullen blijven omdat een hoog percentage vluchtelingen psychische problemen heeft. Hij stelt dat er ‘een miljoen tikkende tijdbommen’ in Duitsland rondlopen. Daarom moet er nu ingegrepen worden. De zaal klapt en joelt voor dit apocalyptische, uit de lucht gegrepen angstbeeld. Ondertussen gaat Urban door met een verhaal dat onderwijs geven steeds moeilijker wordt: er zitten meer buitenlandse kinderen in de klas. De AfD wil ze apart in hun eigen taal lesgeven. Dat zal hun terugkeer vergemakkelijken.
De Duitse economie liep nog nooit zo slecht en het land daalt op alle internationale ranglijsten. Grote bedrijven trekken weg en kleine gaan failliet, denkt Urban. Dat komt door de energiepolitiek, maar ook door de sancties tegen Rusland. De EU produceert ondertussen alleen maar meer bureaucratie. Daar zit de EVP – de Europese partij van de CDU – op de eerste rij. Het zijn politieke beslissingen die tot de slechte economische situatie hebben geleid, benadrukt Urban, het is geen natuurverschijnsel.
Urban prijst Trump, die Amerika gewoon op één zet. In Duitsland geeft men vooral geld uit aan het buitenland, bijvoorbeeld aan Oekraïne, een volgens Urban totaal corrupt land dat ‘onze waarden’ niet deelt. Of hulp goed wordt besteed valt niet te controleren. De AfD is voor vrede, diplomatie en handel, ook met Rusland, uit welbegrepen eigenbelang. De AfD hoopt dat er een ‘patriottische kanselier’ in Duitsland komt, net als in Oostenrijk. Let op: als je CDU stemt, krijg je de Groenen erbij, aldus Urban.
Machteloos
In de zaal staan ongeveer tweehonderd stoelen en sommige plekken blijven leeg. Dat zegt maar weinig over de populariteit van de AfD, want de mensen stemmen er wel op. Tegelijk is de AfD machteloos vanwege de boycot en dat meet Urban breed uit: CDU en AfD hebben in Saksen een meerderheid, maar de CDU heeft liever een linkse coalitie. De conclusie is dat de AfD nog sterker moet worden: dan moet de CDU wel samenwerken.
De aanwezigen mogen vragen stellen. Weer een teken dat de AfD hier heel normaal is: men slikt de standpunten niet voor zoete koek, maar er is kritiek, al is die niet fundamenteel. Twee vragenstellers bekritiseren de Oekraïne-standpunten, want Rusland heeft het land aangevallen en dus is het volgens hen prima te verdedigen het land te steunen bij de zelfverdediging. Urban begint een onduidelijk verhaal over interne en externe krachten die deze oorlog zouden willen.
Een vrouw zegt dat de AfD wel allerlei dingen belooft, maar ze vraagt zich af wat ervan terechtkomt. We horen dat de woningmarkt door remigratie zal opknappen en dat dit weliswaar ‘utopisch’ klinkt, maar dat Trump ons laat zien dat het gewoon kan. Vervolgvragen zijn niet mogelijk, dus er volgt geen repliek dat dit ook onder Trump niet de praktijk is, laat staan dat er in deze zaal discussie is of dit gewelddadige visioen deugt. Of de aanwezigen zich realiseren wat er met remigratie wordt bedoeld, blijft onduidelijk.
Hoe nu verder?
De AfD wil een mooi land, de CDU een boycot, denkt Urban. De AfD blijft optimistisch: de boycot zal zijn partij alleen maar versterken. De CDU begint langzaam te zien dat de brandmauer een doodlopende weg is. De AfD moet gewoon doorwerken en dan komt het goed. Oostenrijk is een lichtend voorbeeld: de uiterst rechtse FPÖ krijgt eindelijk de macht, al heeft dat wel lang geduurd. Ondertussen begint Urban te klagen dat men tegenwoordig niet meer bereid is met andersdenkenden in gesprek te gaan. Applaus.
Hoe gevaarlijk is de AfD? De afgelopen weken was ik drie keer bij de AfD: in Neu-Isenburg, Ilmenau en Chemnitz. Een voorlopige conclusie: de AfD is in tegenstelling tot de PVV geen los netwerk rond een leider, maar een partij met afdelingen met eigen gekozen vertegenwoordigers. Er zijn intern allerlei stromingen van relatief ‘gematigd’ tot zeer extreem. Er zijn ontzettend veel mensen actief, er zijn bijeenkomsten waar je naartoe kunt en er is zelfs enige ruimte voor discussie.
Zo is de AfD een mix van neoliberalen, conservatieven, nationalisten en rechts-extremisten. Dit is een organisatie die als het ooit zover komt de mensen heeft om aan de slag te gaan. Dit is wat uiterst rechts in Nederland nooit deed, met name door eenmanspartij PVV. Het gevolg is helder: de bedreiging van uiterst rechts is in Duitsland veel groter dan in Nederland, niet alleen omdat dit land groter en belangrijker is, maar vooral omdat uiterst rechts zich hier goed heeft georganiseerd. Zo bezien is de PVV een geluk bij een ongeluk.
Beeld: AfD-banner, Jorg Urban, tafeltje met AfD-bord. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.