De FDP wil problemen van AfD-stemmers oplossen… als de partij de kiesdrempel haalt

Het is rustig is Rösrath, een kleine stad in de buurt van Keulen. Het is zondagochtend elf uur en de conferentiezaal van het lokale Genohotel zit bomvol: zeker tweehonderd mensen zijn vroeg opgestaan om naar Christian Lindner te luisteren, de leider van de liberale FDP. Het is zo druk dat een deel van de aanwezigen moet blijven staan. Lindner is overduidelijk is zijn nopjes met de hoge opkomst. Hij hoopt dat het de kranten haalt, want de FDP heeft problemen om in de media te komen.
Dat heeft een reden: als we de Duitse peilingen mogen geloven komt de FDP niet terug in de Bondsdag. De partij scoort consequent onder de kiesdrempel van vijf procent. De afgelopen jaren zat de FDP in een coalitie met de sociaaldemocratische SPD en de Groenen. Deze zogeheten stoplicht-coalitie was geen succes, zo erkent Lindner deze ochtend ook zelf. De grote uitdagingen waar Duitsland voor staat op het gebied van economie, energie en migratie waren in deze coalitiesamenstelling niet op te lossen.
De Duitse kiezer slaat rechtsaf: CDU/CSU lijkt de grootste partij te worden met zo’n dertig procent en de uiterst rechtse AfD de tweede met nog eens twintig procent. De FDP profiteert niet mee en dus heeft Lindner het druk: de tijd dringt, want de Bondsdagverkiezingen zijn al over drie weken. Lindner heeft vooral een strategisch argument om FDP te stemmen: anders kan er wellicht een coalitie komen van CDU/CSU met de Groenen en dat zal beslist geen succes worden, aldus de FDP-leider.
Eigen regio
Rösrath ligt in de regio waar Lindner zijn politieke carrière begon en waar hij veel kiezers persoonlijk kent. Voor het behalen van de kiesdrempel maakt dat niet uit, al zou je denken dat hij hier wellicht een ‘direct mandaat’ kan halen: de kandidaat die in een kiesdistrict de meeste stemmen krijgt wordt direct in de Bondsdag gekozen, ook als de partij onder de vijf procent blijft steken. Toch is dit voor Lindner een illusie: deze regio stemt CDU en dus zal de kandidaat van die partij vermoedelijk direct in de Bondsdag komen.
De FDP houdt de moed erin en heeft de carnavalsvereniging uitgenodigd om de boel wat op te vrolijken. De verklede mannen en vrouwen zingen liedjes en de zaal klapt enthousiast mee. De vereniging heeft ook een serieuze boodschap: carnaval is niet alleen een feest om alledaagse problemen te vergeten, maar ook een feest dat je met mensen van verschillende achtergronden viert. Wat je stemt maakt niet uit, zolang het maar niet blauw of bruin is. Geen AfD dus.

Hoe dominant de opkomst van de AfD in deze campagne is, is hiermee wederom duidelijk. Lindner positioneert zichzelf graag in het politieke midden. Ook hij begint over de AfD, waarmee hij niet wil samenwerken. Extreemlinks vindt hij eveneens een probleem: Lindner was zaterdag in Keulen en daar werd zijn bijeenkomst verstoord door activisten. De politieke flanken lossen niets op en dus moet het politieke midden worden versterkt, aldus Lindner. Met de FDP dus.
Migratie oplossen
Migratie is vandaag wederom een onderwerp. Lindner vertelt dat dit een van de thema’s was die de stoplicht-coalitie niet kon oplossen. Hij ziet een rechtsstatelijk probleem dat mensen voor een verblijfsstatus worden afgewezen, maar niet worden uitgezet. Dat moet echt veranderen. Migratie moet vanuit het politieke midden worden opgelost: het is onzin de grenzen te sluiten, want buitenlandse werknemers blijven nodig. Tegelijk kan Duitsland de huidige instroom van migranten niet aan. Daar is beleid op nodig.
Deze week deed CDU/CSU voorstellen om het migratiebeleid strenger te maken. Er ontstond ophef, want de AfD stemde mee en zo ontstond een meerderheid in de Bondsdag: een eerste scheurtje in het cordon sanitaire rond extreemrechts. De FDP steunde de voorstellen ook: Lindner noemt ze redelijk en vindt het geen probleem dat de AfD het ermee eens was, wel dat ze geen steun kregen van SPD en de Groenen. De AfD wordt pas kleiner als je de problemen oplost die de partij groot hebben gemaakt, aldus Lindner.

De FDP-leider praat verder over problemen rond veiligheid. Ouderen uit deze regio durven in de avonduren niet naar Keulen. Het is de kerntaak van de staat om burgers te beschermen, aldus Lindner. Verder moet de economie op één staan, moeten bedrijven ruim baan krijgen om te innoveren en moeten de energieprijzen omlaag. Lindner illustreert de economische problemen in Duitsland met het voorbeeld dat Trump enorme investeringen doet in kunstmatige intelligentie en dat Duitsland alleen maar ambtenaren aanneemt om er meer regels over te maken.
Lindner vindt dat er in Duitsland te weinig wordt gewerkt, dat mensen gestimuleerd moeten worden om langer door te werken in plaats van korter en dat de kinderopvang beter moet worden geregeld. Op het gebied van klimaat denkt hij dat dit alleen op te lossen is met technologie en dat de Europese doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn goed is, maar dat de Duitse ambitie om dit al in 2045 te bereiken te ver gaat.
Een soort VVD
Zo openbaart de FDP zich deze ochtend als een soort VVD, die er is voor werkenden en ondernemers, de economie ruim baan wil geven en pleit voor een kleine, zuinige overheid die zich op de kerntaken richt. Het probleem van dit verhaal is niet zozeer dat er geen kiezers voor zijn: de FDP stond in het verleden een stuk hoger in de peilingen. De kiesdrempel werd op één uitzondering na altijd gehaald. Het probleem is vooral dat Lindner door de coalitiedeelname met SPD en de Groenen ongeloofwaardig is.
Daar komt het Duitse politieke systeem bovenop. Als je in Duitsland rechts beleid wilt, kun je prima bij CDU/CSU terecht. Die partij is niet hetzelfde als de FDP, maar er zijn wel overeenkomsten. De grote vraag is wat rechtse stemmers die uiterst rechts uitsluiten het beste kunnen doen. Met de kiesdrempel is de logica dan al snel dat CDU/CSU geen verloren stem is, want een versterking van een normaal rechts geluid, maar dat een stem op Lindner weleens in de prullenbak zou kunnen verdwijnen.
Zo is een partij die veel wegheeft van de Nederlandse VVD en die voor rechtse stemmers een alternatief zou kunnen vormen in Duitsland vaak geen optie. Lindner waarschuwt de aanwezigen: er is echt ander beleid nodig waarmee problemen van AfD-stemmers worden opgelost, anders wordt die partij in 2029 mogelijk heel groot en dat zal een bedreiging vormen voor het hele politieke systeem. Terechte waarschuwingen, maar de vraag blijft of kiezers de FDP de kans geven onderdeel te zijn van de oplossing.
Beeld: FDP-banners, Genohotel, Carnavalsvereniging van Rösrath, Christian Lindner. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.