De vraag dringt zich op waar GroenLinks-PvdA in hemelsnaam mee bezig is

De zoektocht naar de toekomst van links brengt ons maandagavond naar het Ketelhuis in Eindhoven. Hier organiseren GroenLinks en PvdA een gesprek onder de noemer ‘Samen vooruit’. De moderator praat over ‘onze beweging’. Het is een bekende les uit de sociale wetenschap: door bepaalde woorden te gebruiken krijgt de werkelijkheid vorm. Het was velen nog niet opgevallen, maar op links is er sprake van ‘een beweging’. Dat wordt immers beweerd.
De beweging bestaat vanavond uit zo’n zeventig personen. GroenLinks-PvdA praat heel wat af dezer dagen. Er zijn vaker dit soort gesprekken, onder andere over de ledendemocratie. Er zijn bovendien allerlei ‘domeingesprekken’. Vandaag gaat het dan weer over de kernwaarden. We leven in tijden van polarisatie en dus moeten we weten wat ons bindt en drijft, horen we. Dat is wat de aanwezigen doen: ze gaan in gesprek om elkaar te begrijpen, niet om elkaar te overtuigen.
Dat is erg nuttig, horen we. Er wordt een gespreksverslag van deze avond gemaakt en daar gaan de wetenschappelijke bureaus mee aan de slag. Ook wordt het verslag gebruikt door het campagneteam. De medewerkers hebben er ontzettend veel aan, zegt de moderator bloedserieus. De twee partijvoorzitters – Esther-Mirjam Sent (PvdA) en Katinka Eikelenboom (GroenLinks) – echoën dit gevoel. Er zijn allerlei ‘trajecten’ en die leveren ideeën op.
Kaartjes met waarden
De deelnemers hebben kaartjes met waarden gekregen. Er staan kreten op als gelijkheid, rechtvaardigheid, bestaanszekerheid, inclusiviteit en gemeenschapszin. De deelnemers doen een oefening: ze moeten in een bepaalde hoek van de zaal gaan staan met mensen die dezelfde waarde belangrijk vinden. Het levert spreiding van mensen over de ruimte op. Je kunt er eigenlijk niets uit concluderen behalve dat alle waarden wel door een aantal mensen het belangrijkst worden gevonden.

Dan vertellen een paar aanwezigen waarom ze voor een bepaalde waarde hebben gekozen. De eerste mevrouw die aan het woord komt wil de aarde redden. Een ander wil dat er draagvlak voor wetten en regels is. Een man maakt zich druk dat kinderen in de uiterst succesvolle regio Eindhoven met honger naar school gaan. Er is ook iemand die de vraag over waarden erg ingewikkeld vindt: er zijn zowel maatschappelijke, politieke als persoonlijke waarden en die lopen niet altijd parallel.
Zo gaat het verder. Een man maakt zich druk over autocratie, desinformatie en haatzaaierij. Vervolgens moeten de aanwezigen uitleggen waarom hun waarden bij links passen. Een man zegt dat de PVV de term vrijheid heeft gestolen omdat de partij eigenlijk bezig is met graaien. Nu de zaal is opgewarmd, is het tijd voor het echte werk. In groepjes gaan de aanwezigen verder praten over hun waarden en daar maken ze posters van. Daar moet de conclusie van hun gesprek op staan. Die sessie duurt ruim een half uur.
Posters met waarden
De moderator laat de groepjes daarna vertellen wat er uit de discussies is gekomen. Een groepje praatte over rechtvaardigheid en concludeert dat dit ‘een overkoepelende waarde’ is: alles moet op een rechtvaardige manier worden gedaan. Een jongen vindt het wel ‘een goede vraag’ wat rechtvaardigheid precies is. Misschien zoiets als ‘iedereen gelijk behandelen’? Hoe je dat vorm moet geven? Ja, dat is ook wel een goede vraag. Rechtvaardigheid gaat immers over defensie, klimaat én onderdrukking.
Een ander groepje praatte over gelijkheid en is eveneens tot de conclusie gekomen dat dit een belangrijke, algemene waarde is. Deze gaat over representatie, maar ook over verschillende snelheden. Niet iedereen kan even snel meedoen en linkse politiek moet zich daaraan aanpassen. Andere groepen hebben weer andere overkoepelende waarden besproken zoals duurzaamheid, gemeenschapszin en solidariteit. Dat laatste is ‘de basis van het samenleven’, maar dat zijn ze eigenlijk allemaal.
Zo gaat de bespreking zo’n twintig minuten door. Het is niet moeilijk je gedachten te laten afdwalen naar de vraag waar GroenLinks-PvdA in hemelsnaam mee bezig is. Dit zijn allemaal waarden waarover geen discussie nodig is om te weten dat ze links zijn en dat linkse stemmers en partijleden het ermee eens zijn. Dat ze met elkaar samenhangen wisten we ook al. Na anderhalf uur hebben we werkelijk geen enkel nieuw inzicht opgedaan.
Dolende partijfusie
De leugen van de organisatoren is dat dit gedoe nuttig is, maar iedere leek weet beter, tenzij het doel is dat de leden met elkaar in gesprek gaan en dat het niet uitmaakt waarover. Hoe zinloos de exercitie is, blijkt nog wel het meest uit de afwezigen: geen enkel Kamerlid heeft de moeite genomen om naar Eindhoven te komen. Behalve de twee partijvoorzitters is de meest bekende aanwezige een GroenLinks-wethouder uit de stad zelf. Echt gek is dit natuurlijk niet: velen hebben wel wat beters te doen.
Je zou kunnen denken: GroenLinks en PvdA willen fuseren en hebben daarvoor een bezielend verband nodig. Daarom zijn er avonden als deze waar leden kunnen praten om dat verband te ontwikkelen. Dit leidt er echter toe dat er alleen maar open deuren worden ingetrapt: alle waarden die al bekend waren worden belangrijk gevonden en deze blijken allemaal met elkaar te maken hebben. Zouden campagneteams en wetenschappelijke bureaus echt op deze algemeenheden zitten te wachten?
De wetenschappelijke bureaus hebben allang allerlei documenten geproduceerd waar het inhoudelijk met de linkse samenwerking naartoe moet, dus ook vanuit dat perspectief is deze avond overbodig. Opeens begrijp je wat we hier doen: de samenwerking is – ondanks de brede instemming van leden – vooral het product van de top, niet van de basis. Die achterstand probeert men nu in te halen, maar de vraag is hoe, want het einddoel ligt al vast. De vraag is dan of dat idee van de partijtop goed is doordacht.
In Duitsland
Opeens denk je aan Duitsland. Daar zijn binnenkort verkiezingen. De Groenen en de sociaaldemocraten (SPD) piekeren er niet over fusie. Bij de SPD zie je de oude PvdA met sociaaleconomische thema’s als pensioenen en het minimumloon, bij de Groenen gaat het over culturele thema’s als klimaat, vluchtelingen, rechtsstaat en democratie. Natuurlijk zijn deze partijen het deels eens: de SPD is ook voor klimaatbeleid, de Groenen vinden zaken als herverdeling en bestaanszekerheid ook belangrijk. Tegen de AfD zijn ze allebei.
Toch verschilt de presentatie fundamenteel. Dat is handig voor de campagneteams: beide partijen hebben een eigen doelgroep met eigen prioriteiten en dus leggen ze allebei andere thema’s in de etalage. De doelgroep van de Groenen is jonger, hoger opgeleid en elitairder dan die van de SPD. Als je deze partijen laat samenklonteren, krijg je een mengelmoes van allerlei zaken waar iedereen op links het wel mee eens is, maar waarvan niemand begrijpt wat de prioriteiten zijn. Dat is electoraal onhandig en dus denkt men niet eens over fusie na.
Als GroenLinks en PvdA met leden willen praten over de samenwerking, zou het over de problemen kunnen gaan: waar schuurt deze samenwerking, welke dilemma’s levert die op en hoe zou je die kunnen overwinnen? Kennelijk durft men dat gesprek niet aan. Rara waarom niet?
Beeld: zaal in het Ketelhuis, waarden bij GroenLinks-PvdA. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.