Ze hadden er allemaal niet lang genoeg over nagedacht, dat is wel duidelijk. De afgelopen dagen trokken ChristenUnie, CDA en SP het boetekleed aan. Ze hadden de motie-Becker – voor onderzoek naar de normen en waarden van Nederlanders met een migratie-achtergrond – niet moeten steunen. Een minder helder statement kwam van NSC, waar men kennelijk wel met de zaak in zijn maag zit, maar er ook geen afstand van wil nemen. Zo schrijft de partij in feite dat het publiek het allemaal verkeerd heeft begrepen. Tja.

De reactie van Becker op alle ophef is natuurlijk het interessantst. Ze schreef een betoog op de website van de VVD. Het komt erop neer dat ze een genuanceerd debat over integratie wil, dat haar woorden uit zijn verband zijn gerukt, dat er niets mis is met de motie en dat het voorgestelde onderzoek nodig is. Om al deze redenen blijft ze achter haar voorstel staan. Vroeger zouden voorlichters hebben gezegd: niet wrijven in de vlek, maar bij de VVD is de ondersteuning dezer dagen kennelijk al met vakantie. 

Er valt nog iets op aan de uitleg van Becker: het is een lang verhaal dat veel wegheeft van iemand die alsnog gelijk wil krijgen. Dat is ook de reden waarom voorlichters zouden zeggen: laat dit voor wat het is, want er valt geen eer aan te behalen. En dat klopt, want het gaat heel fundamenteel verkeerd. 

Symboliek 

Er zit een enorm misverstand in het betoog van Becker: het suggereert dat het om een puur inhoudelijke discussie gaat. Dat klopt niet. Niet zoveel mensen ontkennen dat integratieproblemen bestaan of vinden dat je die niet zou mogen bespreken, zoals Becker suggereert. Nee, ook op de linkerflank niet. Het gaat er ook niet om dat onderzoek naar de opinies van Nederlanders met een migratieachtergrond niet zou mogen: het gebeurt allang en staat voor komend jaar zelfs gepland. 

Het gaat om de symboliek die van deze motie uitgaat. Hoe praten we over Nederlanders met een migratie-achtergrond? Het integratie-debat spreekt al twee decennia steeds dezelfde burgers aan: Nederlanders wiens roots (deels) in andere landen liggen, met Marokko en Turkije als belangrijkste voorbeelden. Of mensen ‘die moeten integreren’ echt uit die landen komen of al generaties lang in Nederland leven, maakt niets uit. Sommige Nederlanders hebben een continue verplichting te integreren, anderen niet. 

Wettelijk zijn we allemaal Nederlanders, maar in de praktijk zien velen dat kennelijk anders. Witte Nederlanders mogen vinden wat ze vinden, Nederlanders met een Turkse of Marokkaanse achtergrond niet. Als zij te religieus of te conservatief zijn, moeten ze integreren, ook als ze hier al decennialang wonen. SGP’ers hoeven dat nooit. Deze zienswijze op integratie zou zo langzaamaan bekend moeten zijn: deze is bij herhaling door Sylvana Simons in de Tweede Kamer naar voren gebracht. Daarbuiten natuurlijk ook door vele anderen.

De context 

Als bij de VVD iemand zou werken die iets van sociale wetenschap zou begrijpen, zou die weten dat een politieke uitspraak in een bepaalde context wordt gedaan. We leven in een land met een regering met een partij die twintig jaar mede-burgers beledigt en oproept hun rechten af te pakken. Vroeger vonden partijen als de VVD het onaanvaardbaar om met zo’n club samen te werken, tegenwoordig doen ze alsof er niets aan de hand is. Dat kleurt alles wat de VVD zegt. Het definieert de VVD. 

Een liberale partij heeft bij ‘integratieproblemen’ eigenlijk de ideale oplossing: mensen zien als individu en hen aanspreken op hun eigen, individuele gedrag. Mensen die bijvoorbeeld meedoen aan een klopjacht op Joden in Amsterdam: zij zijn geen illustratie van de gebrekkige integratie van een bepaalde groep, maar antisemieten die individueel moeten worden aangepakt en vervolgd. Je kunt van mening verschillen hoe hard die aanpak moet zijn, maar dat je ze als individuen moet aanspreken, staat vast.

Zullen we het de illiberale wending van de VVD noemen? Onder iemand als Hans Dijkstal vond de VVD zo’n individuele benadering vanzelfsprekend, nu wil de VVD extra onderzoek naar alle Nederlanders met een migratie-achtergrond. Dan kun je volgens Becker een debat voeren op basis van feiten in plaats van je onderbuik, terwijl de roep om dit onderzoek uit de PVV-onderbuik komt. Iedereen weet: als je zo generaliserend over Nederlanders met een migratie-achtergrond redeneert, heb je geen onderzoek nodig.

De illiberale wending 

De grote vraag is: snapt Becker überhaupt dat ze met haar uitspraken continu onderscheid maakt tussen groepen Nederlanders? Begrijpt ze dat ze impliceert dat iedereen met een migratie-achtergrond een aparte behandeling moet accepteren omdat er nou eenmaal rotte appels in de mand zitten? Snapt ze niet dat deze Nederlanders continu al op diezelfde rotte appels worden aangesproken? En snapt ze dat als er rotte appels onder witte Nederlanders zijn, dat geen reden is voor onderzoek? Vroeger snapte alleen de PVV dit niet.

Nu zegt Becker dat dit allemaal verdraaiingen van haar woorden zijn, maar het is gewoon een hele eenvoudige analyse van wat ze zelf impliceert: de ene Nederlander – hoeveel generaties die hier ook is – moet integreren, de ander krijgt dispensatie. Je zult met je migratie-achtergrond tot in de eeuwen der eeuwen onderzocht worden op je houdingen want daar mag Nederland als ‘ontvangend land’ iets van vinden, ook al ben je hier geboren en je ouders ook. Je meningen staan op voorhand ter discussie, die van je witte buren niet. 

De VVD voert hier de agenda van Geert Wilders uit, maar heeft dat niet door: men heeft dit perspectief zo geïnternaliseerd dat men is gaan denken dat het liberaal is. Dat is het niet. Wie snapt dit eigenlijk niet? Zomaar een idee: groepen Nederlanders die hier al generaties lang leven, begrijpen de Nederlandse samenleving prima en kunnen de woorden van Becker heel goed wegen. En de implicaties ervan ook. Nu de VVD nog. 

Beeld: Bente Becker tijdens een integratiedebat. Still van YouTube. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.