Weggelopen NSC-Kamerleden begrijpen niet dat er een prima alternatief is
Toen vertrokken de NSC-Kamerleden Femke Zeedijk en Rosanne Hertzberger. De twee hebben er inmiddels interviews over gegeven: ze waren het al langer niet eens met de samenwerking met de PVV en hun grenzen werden talloze keren overschreden. Het afscheid nemen was een proces en kwam ten einde met het vertrek van staatssecretaris Achahbar. Populair gezegd zou je kunnen zeggen dat ze al onderweg waren naar de uitgang.
Interviews zijn interessant, hun schriftelijke verklaringen – op de website van NSC – interessanter. Zeedijk en Hertzberger zijn op twee weken na een jaar een Kamerlid geweest. Hun verklaringen geven een beeld van hun denkwijze. Er staan meerdere opmerkelijke passages in. Deze suggereren dat ze niet goed wisten waar ze aan waren begonnen, zich te lichtzinnig voor de Tweede Kamer hebben gekandideerd, slecht waren ingewerkt en niet goed hebben nagedacht over hun eigen rol. Vier misverstanden.
1. Een onvermijdelijke coalitie?
In haar verklaring schrijft Hertzberger over de coalitie:
‘Ik was me altijd bewust van de risico’s die kleefden aan deze samenwerking, en tegelijkertijd zag ik die ook als onvermijdelijk gezien de verkiezingsuitslag.’
Hertzberger was nooit fan van de coalitie met de PVV, maar ze noemt die ook ‘onvermijdelijk’. Dat is onzin. Een coalitie moet een meerderheid hebben en de grootste partij hoeft er geen onderdeel van uit te maken, al kun je dat wel logisch vinden. Er was een prima coalitie door het politieke midden mogelijk van NSC, D66, GroenLinks-PvdA en VVD. Deze is nooit onderzocht. Als deze er was geweest, hadden veel van de huidige problemen zich nooit voorgedaan.
Als Hertzberger bedoelt dat er maatschappelijke vraag was naar de PVV-coalitie, heeft ze natuurlijk wel een punt, maar juist van een bestuurlijk ingestelde partij als NSC mag je verwachten dat men het kiezersmandaat onafhankelijk invult. Het is nooit ‘u vraagt, wij draaien’. Een partij die het bestuur wil verbeteren moet niet luisteren naar de waan van de dag, maar focussen op de lange termijn. Juist vanuit dat perspectief was de PVV-coalitie helemaal niet ‘onvermijdelijk’.
2. Te weinig oplossingen?
Zeedijk schrijft:
‘ik stoorde me afgelopen maanden aan het gebrek aan fatsoenlijke omgangsvormen, polariserende media-uitlatingen en onuitgewerkte proefballonnetjes. Het debat in Den Haag gaat te weinig over de oplossingen voor de problemen in dit land.’
Invoelbaar dat Zeedijk zich stoort aan het gebrek aan fatsoen en de polarisatie, maar wat had ze dan gedacht? Dat Geert Wilders door de komst van NSC zou inbinden? Deze woorden roepen de vraag op of Zeedijk zich vooraf heeft verdiept in de politieke cultuur van de afgelopen jaren en welke verwachtingen ze precies had over het effect van de komst van NSC. Ze verwachtte wonderen?
Zeedijk klaagt tevens over de geringe aandacht voor oplossingen voor maatschappelijke problemen. Wederom invoelbaar, maar dit is ongeveer de standaardklacht van iedereen die de politiek ingaat en daar vooraf niet goed over nadenkt. Politiek gaat heel vaak over relletjes, proefballonnetjes, symboolpolitiek en ideologisch gewauwel. Het enige wat je eraan kunt doen is zelf het goede voorbeeld geven.
3. Ophitsende PVV’ers?
We lezen in de verklaring van Hertzberger:
‘In juli heb ik [mijn] zorgen intern en extern geuit met name over de aanhoudende neiging van de PVV om minderheden te beledigen, om te generaliseren, op te hitsen, extremistische tweets te plaatsen en het debat te ontregelen. Dat mogen we niet normaal gaan vinden.’
Hertzberger maakt zich terecht druk hoe de PVV minderheden neerzet en vindt dat we dit niet normaal moeten vinden. Het ontgaat haar dat je met een rechtsstaatsverklaring hooguit afspraken kunt maken over het gedrag van bewindspersonen, niet over dat van Kamerleden. Zij hebben immers een vrij mandaat. De belangrijkste manier om Wilders’ uitingen niet normaal te gaan vinden is ze tegen te spreken en zijn partij uit het kabinet te houden.
4. Kritiek op de regering?
Zeedijk schrijft tenslotte:
‘Er wordt een vrouwelijke staatssecretaris van [Marokkaanse] afkomst vervangen, terwijl zij aangeeft niet blij te zijn met de polariserende omgangsvormen. Dit schetst het beeld alsof iemand met die achtergrond niet welkom is of niet zou kunnen functioneren in dit team. Dit heeft impact op iedereen in de samenleving in een vergelijkbare situatie. Ik mis de zelfreflectie van de minister-president en het kabinet hierover.’
Mooi dat Zeedijk zelfreflectie bij de minister-president mist. Ze is niet de enige. Het probleem is wel dat Zeedijk vanuit de Tweede Kamer die zelfreflectie kon eisen en als gewone burger niet. Ze had in de fractie kunnen opwerpen dat ze de woorden van Schoof onvoldoende vond en dat NSC meer reflectie van hem moest eisen. Waarschijnlijk heeft ze dat intern ook gedaan, maar het heeft nergens toe geleid. Waarom heeft ze er toen niet zelf publiekelijk iets over gezegd?
Zo’n actie doet denken aan de CDA-Kamerleden Kathleen Ferrier en Ad Koppejan die in de periode 2010-2012 tegen de gedoogconstructie met Wilders waren. Ze bleven gewoon zitten en trokken hun eigen lijn. Ze zijn er helden in de geschiedenis van het CDA mee geworden. Waarom heeft Zeedijk geen opiniestukje naar NRC gestuurd dat het tijd is dat NSC duidelijker op zijn strepen gaat staan? Hertzberger had vast mee willen schrijven. Dan was dit het probleem van Omtzigt en Van Vroonhoven geweest.
Niet nagedacht
Het zal hun stijl wel niet zijn. Dat kan natuurlijk, maar daarmee hebben ze een belangrijke manier gemist om NSC en het publieke debat bij te sturen. Ook als afsplitsers hadden ze goed werk kunnen doen. Ze hadden bijvoorbeeld publiekelijk aan Van Vroonhoven kunnen vragen hoe het idee van rechtsgelijkheid zich verhoudt tot het ongelijk behandelen van Nederlanders: met een dubbel paspoort moet je vanwege antisemitisme het land uit, anders mag je blijven. Hoe verhoudt zich dat tot de zo door NSC gewaardeerde rechtsstaat?
De conclusie moet zijn dat Zeedijk en Hertzberger niet goed hebben doordacht waar ze aan begonnen: politiek gaat weinig over oplossingen, er is coalitiedwang, de PVV-coalitie was ongelukkig en erg fatsoenlijk ging het er ook al niet aan toe. Allemaal waar. En dan?
Het kost moeite en lef om principieel een andere positie te kiezen dan de rest van je fractie. Zeedijk en Hertzberger durfden het niet, ze konden het niet, of allebei. Dan kun je inderdaad beter je biezen pakken en hopen dat je opvolgers dit alsnog wel gaan doen.
Beeld: Rosanne Hertzberger in de Tweede Kamer, begin 2024. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.