Zijn ex-Bij1-raadsleden meer dan gesubsidieerde Palestina-demonstranten?
Soms denk je: het lijkt uiterst rechts wel. Daar hebben politici er een soort sport van gemaakt zo slecht mogelijk met elkaar samen te werken en zoveel mogelijk partijen en partijtjes op te richten die allemaal globaal hetzelfde vinden, maar toch niet kunnen fuseren. We hebben het natuurlijk over Bij1 in Amsterdam. In 2022 was men nog de vijfde fractie in de hoofdstad, nu is de partij in drie delen uit elkaar gevallen. De nieuwste episode: de oprichting van een nieuwe partij. De Vonk is de naam.
Laten we kijken hoe levensvatbaar en nuttig deze partij zou kunnen zijn. De makkelijkste manier om daarachter te komen is een analyse van de voorgeschiedenis. Hoe is het allemaal zo gekomen? Het is niet gemakkelijk dat te reconstrueren, al is het maar omdat iedereen die ooit bij Bij1 in Amsterdam zat anderen heftige verwijten maakt. Laten we die dus even terzijde leggen en analyseren welk proces er heeft plaatsgevonden. Een verhaal over onkunde in vier bedrijven.
In 2022 kreeg Bij1 in Amsterdam drie zetels in de gemeenteraad en kwam in vier stadsdeelcommissies. In Zuidoost levert de partij ook een dagelijks bestuurder.
Tabel: Bij1 Amsterdam (paars = Bij1, groen = Carla Kabamba, rood = De Vonk.
1: Een DB’er zonder macht
De eerste aanwijzing voor de onkunde van Bij1 is vaak genegeerd: deze zagen we in Amsterdam Zuidoost, waar de partij een grote achterban heeft. In het bestuurlijk stelsel van Amsterdam werken stadsdelen – zoals Amsterdam Zuidoost – onder verantwoordelijkheid van de Stopera. Hun beleidsruimte is klein, want politiek Den Haag heeft bepaald dat stadsdelen nauwelijks bevoegdheden mogen hebben. De dagelijks bestuurders van een stadsdeel voeren het collegeakkoord uit dat in de Stopera is gesloten.
Leuke puzzel: in de Stopera zitten PvdA, GroenLinks en D66 in de coalitie. Zij hebben in de stadsdelen dagelijks bestuurders benoemd die de lokale uitwerking van dat akkoord ter hand nemen. Toen bedachten ze een soort list. In Zuid was de VVD-achterban heel groot, in Zuidoost die van Bij1. Beide partijen kregen een positie aangeboden. De VVD mocht in Zuid een dagelijks bestuurder leveren, Bij1 in Zuidoost. In Zuid kwam het er niet van, in Zuidoost wel.
De VVD twijfelde, maar was niet helemaal gek. Het aannemen van deze positie betekent dat de VVD zich bindt aan een coalitieakkoord waar de partij geen bijdrage aan heeft geleverd: meewerken aan een akkoord wat je niet zelf hebt geschreven en waar je dus niet achterstaat. De VVD deed het niet, Bij1 wel. Vayhishta Miskin is sindsdien bestuurder, maar kan feitelijk helemaal geen Bij1-agenda in Zuidoost uitrollen. Het is een sterke aanwijzing dat Bij1 totaal onvoorbereid aan het politieke avontuur begon.
2: Een onervaren fractievoorzitter
Een paar maanden later werd fractievoorzitter Jazie Veldhuyzen ziek. Hij werd tijdelijk vervangen door de nummer vier op de kandidatenlijst, Dinah Bons. Er ontstond gedoe wie in de nieuwe situatie fractievoorzitter moest worden. Raadslid Carla Kabamba was de enige logische kandidaat: haar collega Nilab Ahmadi had er geen zin in, Bons had geen ervaring. Kabamba was sowieso de enige die volgens vriend en vijand haar werk deed. De landelijke partijleiding wilde echter Bons.
Het bestuur van Bij1 Amsterdam en Kabamba zagen hier racisme in. Het is zoals Kabamba destijds zelf al zei: dat is moeilijk te bewijzen, maar het had er wel de schijn van. Het gevolg was namelijk dat Bij1 met een onervaren fractievoorzitter kwam te zitten. Sowieso een teken dat kennis van zaken bij Bij1 niet belangrijk werd gevonden. Het leverde de eerste afsplitsing op: Kabamba ging zelfstandig verder. Een stadsdeelcommissielid uit Zuidoost volgde haar, maar stapte later helemaal op.
3: Geen verantwoordelijkheid nemen
Een paar maanden later kwam Veldhuyzen terug. Hij kondigde aan zich met Ahmadi af te splitsen. Bij1 verdween uit de gemeenteraad. Er kwamen weer een hoop verwijten: er was een onveilige, toxische werksfeer. Er zou veel wantrouwen, machtsmisbruik, intransparantie en gebrek aan democratie zijn. Het leverde een onthutsend interview met NRC op. Ahmadi vertelt daarin dat de fractie een ‘complete chaos’ was onder Bons, zonder strategie, planning of leiderschap.
Opeens denk je: je had ook je weggelopen collega Kabamba fractievoorzitter kunnen maken, want zij deed haar werk wel. Als je een onervaren fractievoorzitter benoemt, kan het zijn dat het een bende wordt. Hoe kun je trouwens klagen over de chaos op de fractie, als er maar twee raadsleden zijn waarvan je er zelf eentje bent? En hoe verhoudt zich dat tot het feit dat je in die periode maanden zelf afwezig was in de gemeenteraad? Stond Bons er dan niet alleen voor? Waarom verwijt je jezelf niets?
4: Irrelevante thema’s
En dan is er nu een nieuwe partij: de Vonk, vernoemd naar een illegale communistische krant tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veldhuyzen en Ahmadi hebben allerlei ideeën hoe hun politieke optreden iets te maken heeft met verzetsmensen van toen. Het idee van de partij is dat ze een linkse waakhond kunnen zijn bij het lokale PvdA-GroenLinks-bestuur. De twee geloven niet in parlementaire politiek, maar denken wel de levens van Amsterdammers vanuit de raad te kunnen verbeteren.
Klinkt logisch: Ahmadi was vaak afwezig in de gemeenteraad en dat is wel te begrijpen als je niet in parlementaire politiek gelooft. Dan is het ook logisch dat je een fractievoorzitter zonder ervaring wilde – Bons – want dan kon de fractie niets uitrichten. Het is ook prima te snappen dat je een goed raadslid als Kabamba snel probeerde weg te jagen. Het is opeens ook invoelbaar dat je je nooit verantwoordelijk hebt gevoeld voor hoe de fractie functioneerde.
Nu is De Vonk er voor solidariteit, een vrij Palestina en de strijd tegen het kapitalisme. Die laatste twee thema’s worden niet in de hoofdstad beklonken, maar dat maakt niet uit, want de twee raadsleden geloven niet in parlementaire politiek. Opeens snap je waarom we Veldhuyzen en Ahmadi steeds weer zien bij Palestina-demonstraties. Handig zo’n raadslidmaatschap: niemand die je werk controleert, maar je hebt door je vergoeding wel de hele dag de tijd om te demonstreren.
Beeld: logo van De Vonk.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.