Longread. De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn een referendum over Trump
De rally van Kamala Harris in Washington – buiten, met uitzicht op het Witte Huis – moet een historische avond opleveren en dat weten de Gaza-demonstranten ook. Ongeveer vijftig actievoerders staan met protestborden en Palestina-sjaals bij het nabijgelegen Washington monument. Een van hen laat me haar bord zien: ze wil dat publiek geld wordt gestoken in universiteiten, niet in bommen op Gaza. Vragen wil ze niet beantwoorden. Pas later blijkt waarom: de groep wil demonstreren tijdens de rally die een paar honderd meter verderop gaat plaatsvinden.
Als het programma begint, beginnen de demonstranten leuzen te schreeuwen en lopen ze richting de rally. Mijn vraag wordt daarmee overbodig: wat willen deze demonstranten nou precies? Trump gaat sowieso niets voor de Palestijnen doen. Harris is altijd beter. Natuurlijk is dat voor deze demonstranten niet goed genoeg, maar in in het Amerikaanse tweepartijensysteem hebben ze niets beters. Ze moeten eigenlijk toch instemmen met Harris, ook als ze haar te pro-Israëlisch vinden. Anders krijgen ze iemand die erger is.
De Gaza-demonstranten willen Harris overduidelijk niet. Ze zijn niet alleen. Bij de ingang van de rally staat een man moederziel alleen met een luidspreker. Hij roept dat er heel veel doden in Gaza vallen. Er loopt nog een man met een protestbord: er is te weinig oog voor de diepe ellende van de Palestijnen. Weer dat dilemma: sommigen zetten zich af tegen Harris omdat ze onvoldoende voor Gaza zou doen. Toch is ze ook hun enige hoop. Harris moet voor brede groepen kiezers aanvaardbaar zijn, dus de demonstranten krijgen sowieso niet wat ze willen.
Nooit goed doen
Amerikaanse politiek is een wonderlijke les in coalitie- en compromisvorming. Het is bijna onmogelijk dat Harris-aanhangers alles goed aan haar vinden, maar ze zullen haar toch moeten steunen. Als Trump weer president wordt krijgen ze veel meer beleid wat ze niet willen, dus zullen ze op hun lip moeten bijten en moeten accepteren dat niet alles wat Harris doet of vindt perfect of zelfs maar voldoende is. In de Verenigde Staten is het zwart of wit, er zit niets tussen. Laat je bezwaren varen.
Deze dinsdagavond in Washington blijkt dit voor veel Amerikanen helemaal niet moeilijk. Deze rally vindt plaats op een enorm terrein. Als je dichtbij wilt zitten, moet je je aanmelden en door een controle. Een omstander legt me uit dat bij de rally twintigduizend mensen naar binnen kunnen. Of die daar echt zijn is niet duidelijk, maar het zou zomaar kunnen van niet: er staat een dubbele rij van minstens een halve kilometer die maar nauwelijks voortgang maakt. Een vrouw aan het eind zegt dat ze zich wel heeft ingeschreven: ‘gelukkig is het een mooie avond.’
Het gevolg van de lange rijen is duidelijk: de meeste mensen komen op het grasveld naast het terrein van de rally terecht. Dit grasveld is veel groter en gemaakt voor grote demonstraties. Ter vergelijking: het Malieveld en het Museumplein zijn er niets bij. Al snel ontstaat hier een enorme mensenmassa die rond het Washington Monument naar de rally kijkt. Deze wordt op grote borden getoond. Als je hier staat, heb je geen idee hoeveel mensen dit zijn, maar volgens Amerikaanse media zijn het er 75.000.
Een bepaald stramien
Deze rally heeft een behoorlijke lading: deze wordt gepresenteerd als Harris’ laatste grote speech voor de verkiezingen. Inmiddels is duidelijk dat zo’n rally een bepaald stramien heeft: het is vooral een exercitie in wachten. Net als afgelopen weekend in Kalamazoo wordt er veel van het publiek gevraagd, al valt het nog mee. Vanaf vijf uur kan men naar binnen en het eerste deel van programma begint anderhalf uur later. Dat duurt maar een half uurtje, waarna een half uur pauze wordt genomen. Daarna is de speech van Harris.
Het eerste deel van het programma bestaat uit een hele stoet gewone Amerikanen die praten over de voorstellen van Harris, die vaak het verwijt krijgt alleen maar te vertellen hoe erg Trump is. Een vrouw begint over abortus, een recht dat decennialang bestond, maar dat in sommige staten inmiddels is gewijzigd in een verbod. Harris wil er weer een recht van maken. Ondertussen beginnen de Gaza-demonstranten leuzen te roepen. Ze hebben pech: ze komen niet of nauwelijks boven de geluidsinstallatie uit.
De gewone Amerikanen komen met allerlei redenen om Harris te steunen. We horen een ondernemer de economische plannen van Harris prijzen. Een man vertelt dat veteranen door Trump respectloos worden bejegend. Een vrouw met drie kinderen dreigt haar ziektekosten niet meer te kunnen betalen als de plannen van Trump doorgaan. Een andere vrouw heeft het over betaalbare boodschappen. Harris zou echt hart voor de mensen hebben, in tegenstelling tot Trump die vooral met zichzelf bezig is.
Gewone Amerikanen
Een man vertelt over de bestorming van het Capitool en bekritiseert dat Trump de bestormers gratie wil geven. Een vrouw is de dochter van vluchtelingen en benadrukt nogmaals hoe duur het leven is geworden en dat Harris daar iets aan gaat doen. Een andere vrouw praat over emancipatie. Harris is de enige kandidaat die snapt dat vrouwen meer zijn dan een baarmoeder. Ze concludeert met een van de Harris-leuzen: We are never going back. De enorme menigte herhaalt die leus een paar keer.
Dan is het tijd voor misschien wel de meest opmerkelijke sprekers. Een echtpaar vertelt dat ze hun hele leven Republikeins hebben gestemd en twee keer op Trump. Ze zijn tot het inzicht gekomen dat Trump alleen aan zichzelf denkt, aan de rijken en aan wraak, niet aan gewone mensen. Er moet een leider komen die de mensen niet verdeeld maar samenbrengt en die denkt aan de belangen van gewone Amerikanen. Dat kan in hun ogen maar één kandidaat zijn.
De vrouw zegt dat ze nooit had gedacht dat ze ooit op zo’n podium zou staan en deze woorden zou uitspreken. Het echtpaar gaat Harris stemmen. Ze sluiten af met een andere Harris-leus: it’s time to turn the page. De suggestie is helder: Amerika moet niet teruggaan naar de tijd van Trump, zonder abortus en zonder volwaardige democratie.
Harris’ verhaal
Na de pauze klinkt het volkslied en spreekt Harris. Ze begint met de bestorming van het Capitool. Trump wilde de verkiezingsuitslag van 2020 ongedaan maken. Er was een serieus risico dat vice-president Mike Pence zou worden vermoord. Trumps reactie was: so what? Hij wil ongecontroleerde macht, het leger op mensen afsturen met wie hij het oneens is en heeft een vijanden-lijst opgesteld met mensen die hij wil vervolgen. Ze herhaalt dat Trump de bestormers van het Capitool gratie wil verlenen.
Harris vindt Trump instabiel en denkt dat hij zint op wraak. Een president die andersdenkenden niet accepteert past niet bij Amerika. ‘Dit is niet wie wij zijn,’ aldus Harris. Hard applaus. Het is prima om het met elkaar oneens te zijn en flinke debatten met elkaar te hebben, zo denkt Harris, maar Amerika is ook als een familie. Er is te veel verdeeldheid, wantrouwen en chaos. Dat hoeft niet zo te zijn, zegt ze. Er moet daarom nieuw leiderschap komen. Het is een opmerkelijk heldere uiteenzetting van de belangrijkste fundamentele bezwaren tegen Trump.
Harris vervolgt dat veel Amerikanen haar niet echt kennen. Ze heeft heel lang buiten Washington gewerkt en weet dat goede ideeën niet per definitie uit de hoofdstad komen. Het is overduidelijk een handreiking aan alle Amerikanen die vinden dat de federale overheid te bemoeizuchtig, te bureaucratisch of te ver weg is. Harris wil de gewone Amerikanen beschermen: dat is het natuurlijke instinct dat ze van haar moeder heeft meegekregen. Ze kan er niet tegen als mensen onrechtvaardig worden behandeld.
Luisteren
Harris zal naar de Amerikanen luisteren, ook als ze niet op haar hebben gestemd. Ook dit is een duidelijke handreiking naar de twijfelaars. Ze heeft een to-do-list als ze in het Witte Huis zit, geen vijanden-lijst zoals Trump. Er zijn nieuwe prioriteiten. Ze presenteert ook voorstellen die bij Republikeinen ongetwijfeld niet goed vallen: de kosten voor gewone Amerikanen moeten via allerlei beleidsmaatregelen naar beneden. Het illustreert het probleem voor Republikeinen die Trump niet willen: Harris is een compromis.
Harris gaat door met voorstellen die Trump-critici sowieso moeten slikken: ze vindt dat abortus als recht van vrouwen is afgepakt en vindt dat erkend moet worden dat Amerika een immigratieland is. Hardwerkende migranten verdienen steun. Er volgt weer een handreiking: Harris wil met andersdenkenden om tafel, niet ze in de gevangenis gooien zoals Trump dat wil. Ze wil een president zijn van alle Amerikanen: het land gaat voor het partijbelang en het eigenbelang, een duidelijk verwijt aan Trump.
Het einde is ook zo’n punt voor de twijfelaars: Harris benadrukt de vrijheid waar Amerika voor staat, noemt de VS het beste land ooit en vindt dat je voor het land moet vechten. Harris gelooft in de Amerikaanse waarden en de Amerikaanse droom. Het is tijd om de bladzijde om te slaan en een nieuw hoofdstuk te beginnen. Er volgt wederom hard applaus en een hoop gejuich. Dan is de rally afgelopen. Harde R&B-muziek klinkt. De massa gaat naar huis.
Zo leren we: de Amerikaanse verkiezingen zijn eigenlijk een soort referendum over Trump. Als je Trump niet wilt, is het duidelijk wat je te doen staat. Wat je verder precies van Harris vindt, is secundair.
Beeld: media-ploegen bereiden zich voor, Gaza-demonstranten bij het Washington Monument, toeschouwers bij de rally, drie Harris-aanhangers en een demonstrant tegen Trump. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.