Longread. Trump bij de conservatieve christenen. Moeten we lachen of huilen?
Zou een Nederlandse politicus zijn gezicht in deze kerk laten zien? Deze vraag komt op in de Worship with Wonders Church in Powder Springs, een stadje op ruim een half uur rijden van Atlanta. We zijn in Georgia, een van de swing states waar zowel Donald Trump als Kamala Harris kan winnen. Trump brengt deze maandag een bezoek aan deze kerk. Het illustreert de stevige alliantie tussen conservatieve christenen en rechts populisme in de Verenigde Staten. Dit is niet de eerste keer dat christenen hopen op een overwinning voor Trump.
Een kerk van deze grootte kom je in Nederland nauwelijks tegen. Er staan er vermoedelijk wel een paar op de biblebelt, maar zelfs daar zijn ze uitzonderlijk. Er passen meer dan duizend mensen in. De enorme zaal heeft een groot podium met op de achtergrond een lichtinstallatie plus wat schijnwerpers. De geluidsinstallatie is uitgerust voor een koor van zes man en een band van vijf. Het koor zingt uiterst swingende gospels en later op de middag komen nog twee andere zangers langs, waaronder een winnaar van de Amerikaanse versie van Idols.
Deze bijeenkomst wordt georganiseerd door de NFAB, de National Faith Advisory Board. Alle journalisten krijgen een glanzende folder met de tekst:
‘The NFAB is a national collaboration of faith-based leaders and organizations creating generational change with a strong, uncompromising voice on the issues and policies that matter most to the faith community.’
In het Witte Huis
De NFAB zet trots het werk voort dat men in het Witte Huis is begonnen, aldus diezelfde folder. Er staan foto’s in van NFAB-leden met Trump. Het is een netwerk dat meer dan 40.000 religieuze leiders informeert en mobiliseert. De bijeenkomst in Powder Springs is belangrijk: we horen steeds weer dat belangrijke leiders uit het netwerk in de zaal zitten. Zou dit nou vallen onder informeren of mobiliseren? Vermoedelijk dat laatste: het heeft er alle schijn van dat de aanwezigen hun achterban moeten oproepen te gaan stemmen.
De folder vertelt waar de NFAB voor staat: de bescherming van de godsdienstvrijheid, een warm hart voor gezinswaarden, de bescherming van alle fasen van het leven en het promoten van een sterke Verenigde Staten. De evangeliserende ondertoon is overduidelijk: de Faith and Freedom Coalition is er ook. Deze maatschappelijke organisatie deelt hier promotiemateriaal uit. Alle auto’s krijgen een flinke stapel rechthoekige kartonnen flyers die je aan deuren kunt hangen. Er staat een lijstje standpunten op van Trump en Harris.
Trump wil belastingverlagingen, geen federaal abortusrecht, geen Medicare voor iedereen, geen nucleaire afspraken met Iran, geen nieuwe green deal, geen beperking van de zittingstermijn van rechters bij het Hooggerechtshof, universele schoolkeuze, een muur aan de Zuidelijke grens, alleen stemrecht voor Amerikaanse burgers en geen ‘jongens die meedoen aan meisjessport’. Harris wil volgens de folder het omgekeerde. Dit is sowieso een misrepresentatie van transgenderrechten.
Conservatief rechts
In Powder Springs komen niet zomaar christenen samen: het zijn christenen van het meest radicale en conservatieve soort. We luisteren twee uur lang naar zeker twintig religieuze leiders, adviseurs en voorgangers. Uw verslaggever heeft nog nooit van ze gehoord, maar het publiek overduidelijk wel. Voorbeelden zijn een bisschop, een rabbi, een man met een radioshow en twee adviseurs uit het Witte Huis. Paula White is de belangrijkste, een voorganger die Trump persoonlijk kent en hem tijdens zijn presidentschap adviseerde.
Er volgen meerdere gebeden. Een man vertelt bloedserieus dat er in Amerika een spirituele oorlog gaande is en dat er daarom spirituele wapens nodig zijn in de vorm van het woord van God. Er moet gebeden worden voor het land en de wereld, want we zijn in de laatste dagen aangekomen. Er is sprake van een spiritueel donkere tijd waarin het slechte opeens goed wordt genoemd. Een bestuurder van NFAB begint op hoog tempo politieke thema’s op te sommen waarbij het misgaat, waaronder Israël, migratie en transgenders.
Het kwaad krijgt meer macht, legt een ander uit: de duivel staat voor de deur. De kerk mag niet stil zijn over de eigen visie en standpunten. Dat deed de kerk in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog wel en we weten hoe dat is afgelopen. Een spreker uit Groot-Brittannië legt uit dat christenen daar een minderheid zijn geworden en dat de islam steeds belangrijker wordt. Er moet dus veel gebeden worden.
Een plan van God
De kerk is een plek van hoop en die is er ook. Het belangrijkste lichtpunt is dat het Hooggerechtshof het nationale recht op abortus in de prullenbak heeft gegooid. Daar is decennialang aan gewerkt. De aanwezigen vatten het op als een wonder, zo lijkt het. Er is momenteel in de VS wel veel verdeeldheid, maar God heeft een plan, weet een van de sprekers. Al snel blijkt wat dat plan is: Donald Trump. De kerk moet zijn rechtmatige plaats in de samenleving opeisen, horen we een ander zeggen.
Onderzoek laat zien dat veel religieuze Amerikanen niet stemmen, vertelt een spreker, maar dat kan volgens hem niet waar zijn. Mensen die geloven komen immers in actie. Als christenen niet gaan stemmen, zullen we de gevolgen wel merken, denkt een ander. Bij Trump hadden christenen een stem en een plek aan tafel: er waren adviseurs in het Witte Huis en zelfs naar kleine kerken werd geluisterd. Daarom is het goed dat christenen bidden voor Trump. Toen hij president was, was er in elke kamer van het Witte Huis gebed, horen we.
Zo is de conclusie van het eerste deel van deze middag impliciet, maar ook overduidelijk: er is kwaad in aantocht in de vorm van Kamala Harris. Zij zal de religieuze vrijheid van christenen beperken, het gezin beschadigen, het leven niet meer beschermen en Amerika zwakker maken. Het is allemaal behoorlijke bangmakerij: Harris wil vooral een nationaal recht op abortus. Deze christenen herformuleren dit als de dreiging dat hun religieuze vrijheid wordt afgepakt. Dat is niet overdreven, maar ronduit hysterisch.
Daar is Trump
We zijn inmiddels twee uur en zeker twintig sprekers verder en dan is het tijd voor de oplossing: Trump. Zijn voormalige adviseur Paula White gaat hem interviewen. Het is een gesprek zoals we dat uit de rechtse media kennen: geen enkele kritische vraag, maar vooral veel mogelijkheden voor Trump om kritiekloos zijn eigen verhaal te vertellen. Je zou het een leegloopinterview kunnen noemen. Niet zo gek: Trump was voorheen de baas van White, zo zegt ze zelf, dus hoe kritisch kan ze zijn?
Trump wordt begroet met een religieus getint lied. Hij staat er op het podium stijfjes naar te luisteren. Daarna begint het gesprek. Trump begint White te prijzen: ze is een fantastisch mens. White vraagt naar Trumps religie. Hij begint te praten over problemen in het land. Een belangrijk punt is dat er minder religie is. Het gaat de verkeerde kant op, want het land heeft religie nodig als samenbindende factor. De mensen in de zaal zijn dus heel belangrijk. Het is een lang antwoord, maar wat Trump zelf gelooft weten we nog steeds niet.
Trump vertelt over zijn jeugd, dat hij vroeger naar de kerk en de zondagsschool ging en dat hij daar mooie herinneringen aan heeft. Zijn ouders waren religieus. Hij vertelt over iemand die hem veel over religie heeft geleerd en dat was heel inspirerend. Daarna praat hij ongeveer een kwartier over de mislukte aanslag op zijn leven. White begint Trump woorden in de mond te leggen. Bij de aanslag zal hij God hebben ervaren. Mensen hebben journeys of faith en Trump zal waardering voor God hebben.
Of Trump het daar echt mee eens is, blijft onduidelijk. Hij spreekt White niet tegen, maar er volgen ook geen instemmende opmerkingen. Eigenlijk blijft het geloof van Trump simpelweg in de lucht hangen. Het meest tastbare bewijs van zijn geloof is dat hij denkt dat de aanslag bijna anders was afgelopen. Hij wijst omhoog en zegt dat hij hulp heeft gehad.
Wat gelooft Trump?
White wil weten wat Trump in een tweede periode als president gaat doen. Er komt weer een kantoor voor religieuze zaken, horen we, net als in het verleden. Wat dit precies inhoudt, wordt niet duidelijk, maar de zaal begrijpt meteen wat de bedoeling is. Een man uit het publiek begint over transgenders te klagen en Trump zegt toe een einde te maken aan de praktijk dat ‘biologische mannen aan vrouwensport doen’. Trump is erg voor common sense en dus zal hij dit op de eerste dag van zijn presidentschap regelen.
Trump blijkt vooral een held in niets zeggen met heel veel woorden. Uit vrijwel niets blijkt dat hij zelf erg religieus is. Hij houdt het uiterst algemeen en zoekt zo toch aansluiting bij de mensen in deze zaal, die de meest conservatieve variant van het christendom bedrijven. Zo ontstaat alsnog een sterke alliantie: Trump heeft deze stemmers nodig, zij willen een president die openstaat voor hun ideeën. Dat was bij de eerste periode van Trump al het geval, en dus willen ze graag een tweede. Trump is in ieder geval beter dan Harris.
Zo staat aan het einde van deze middag een presidentskandidaat op het podium die eigenlijk niet eens heeft gezegd dat hij gelooft, maar toch publiekelijk voor zich laat bidden. Als je niet beter zou weten, zou je in lachen uitbarsten over zoveel hypocrisie aan beide zijden, maar deze alliantie is nu eenmaal voor alle aanwezigen noodzakelijk. Zo valt er weinig te lachen: het gaat nog steeds om een kandidaat die zichzelf boven de grondwet plaatst en een vorm van autocratisch bestuur nastreeft.
Talloze oud-collega’s waarschuwen voor Trump, de christenen halen er hun schouders over op.
Beeld: publiek in de pauze, folder van NFAB, borden van NFAB in de hal, Trump in gesprek met Paula Heath. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.