Politici lijken zich steeds vaker af te splitsen en het blijft meestal gissen waarom. Lees dit overzicht van alle mensen die zich de laatste maanden van BBB afkeerden: ze hebben veelal inhoudelijke redenen maar echt overtuigend zijn die niet. Het roept de vraag op hoe zo’n afsplitsing in zijn werk gaat, wat de achtergronden ervan zijn en vooral hoe zoiets ooit kon gebeuren. Nu is er eindelijk een boek wat daar antwoord op geeft: Rechtsomkeert van FvD-afsplitser Derk Jan Eppink.

Eppink blikt in dit nieuwe boek terug op zijn tijd bij Forum voor Democratie. Rechtsomkeert is nadrukkelijk breder dan de ruim twee jaar die Eppink bij FvD actief was: hij besteedt ook aandacht aan zijn tijd in de Tweede Kamer, andere uiterst rechtse partijen in Europa en de lessen van Frits Bolkestein. Desondanks zijn de drie hoofdstukken over FvD het interessantst. Ze geven een zeldzaam helder beeld hoe het mogelijk was dat Eppink er binnen de kortste keren weer vertrok.

We lezen dat Eppink Thierry Baudet voor het eerst ontmoette bij Business Class van Harry Mens, dat er daarna een lunchafspraak volgde en Eppink een keer een lezing in ‘het keldertje’ hield. Daarna ging het snel: Eppink had een afspraak met Baudet, die hem onverwachts naar het partijkantoor bracht, waar na het uitwisselen van wat beleefdheden de vraag kwam of hij lijsttrekker voor de Europese verkiezingen wilde worden. Eppink zei ja en toen was het beklonken.

Geen indruk gemaakt

Nooit eerder werd zo transparant gemaakt dat de kandidatenselectie vanuit Forum krankzinnig vrijblijvend was en dat ook de kandidaten hier zeer lichtzinnig mee omgingen. Eppink had geen idee met wie hij op de kandidatenlijst stond en dat maakte hem kennelijk ook niet zoveel uit, en zijn collega-kandidaten ook niet. Zo kwam Eppink op het FvD-congres bij toeval de nummer vier tegen. Hij had Dorien Rookmaker jaren eerder al eens ontmoet, maar ze had totaal geen indruk op hem gemaakt.

Eppink kreeg pas later de kandidatenlijst te zien en kende niemand. Er kwam een diner om elkaar te leren kennen. Pas daar ontmoette hij de mannen met wie hij twee jaar later zou afsplitsen: Rob Roos en Rob Rooken. We lezen dat zij – net als Rookmaker – in de campagne ‘weinig tot niets’ deden. Alle hulp kwam van Michiel Hoogeveen, de man die Eppink later zou vervangen als Europarlementariër toen hij voor JA21 Tweede Kamerlid werd.

Inhoudelijk wist Eppink eigenlijk nooit waar Forum nou precies voor stond. Er waren discussies geweest over nexit en daarover bestonden overduidelijk meningsverschillen. Dat werd na de boreale speech van Baudet – na de gewonnen Provinciale Statenverkiezingen – alleen maar erger.  Zo komen we op een veelzeggend detail: Baudet eiste volgzaamheid van zijn Europarlementariërs. Eppink had daar dan weer geen zin in, dus hij was blij dat hij in Brussel zat, zo ver mogelijk van de leider af.

Lichtzinnigheid troef

Bij FvD was het lichtzinnigheid troef: kandidaten vroegen niet naar de achterliggende filosofie van de partij en vonden het geen probleem dat die vaag was, het maakte niet uit dat ze de politiek leider minder vaak hadden gezien dan de vingers aan één hand, hun wenkbrauwen fronsten niet toen ze met mensen op een kandidatenlijst stonden die ze niet kenden en toen ze in de campagne helemaal niet betrokken waren – of juist alles in hun eentje moesten doen – zagen ze ook niet dat dit een ramp in wording was.

We weten hoe het afliep: de vierkoppige FvD-fractie in Brussel viel uiteindelijk in drie delen uiteen, voor zover je het duo Roos en Rooken in de laatste fase nog een eenheid kon noemen. Het is vermoedelijk nauwkeuriger te zeggen dat alle ex-FvD’ers afgelopen zomer als eenlingen zijn vertrokken. Als je Eppink terugleest, weet je dat dat er altijd al in zat. De enige vraag is: zou dit verhaal uniek zijn voor Forum? Eppink reflecteert niet op die vraag, zoals hij wel breder geen zelfreflectie laat zien.

Dat maakt zijn verhaal niet minder relevant. Zijn woorden over zijn vrijblijvende entree bij Forum, zijn korte kennismaking, zijn lichtzinnige inhoudelijke analyse van de partij en zijn beperkte persoonlijke band met veel kopstukken hebben een bredere geldigheid. Ze gelden waarschijnlijk voor heel veel afsplitsers, zoals we die de afgelopen maanden met name bij BBB hebben gezien. Er is nog een overeenkomst tussen hen en Eppink: ook al die andere vertrekkers grossieren niet bepaald in zelfkritiek.

Die zouden ze natuurlijk wel moeten hebben.

Beeld: omslag boek Derk Jan Eppink.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.