Wat zouden gereformeerden van de nieuwe ChristenUnie vinden?
Nederland verandert en de ChristenUnie verandert mee. Hoe dit er in de praktijk uitziet kun je zien in de Mijnsherenpleinkerk in Rotterdam Zuid. Hier komt zaterdagavond het ‘Veelkleurig netwerk’ samen, een partijnetwerk voor christenen met een migratieachtergrond. Ruim veertig mensen zingen een aantal nummers en luisteren naar toespraken, waaronder eentje van Tweede Kamerlid Don Ceder. Daarna volgen een maaltijd, workshops en een borrel.
De Mijnsherenpleinkerk is de stille getuige van de verandering die zich de laatste decennia in christelijk Nederland voltrekt. Via Reliwiki – een website die religieus erfgoed in kaart brengt – leren we dat dit kerkgebouw stamt uit 1928 en twee keer is uitgebreid. De kerk met 2.000 zitplaatsen is een karakteristieke protestantse kerk waar voorheen de gereformeerde gemeente samenkwam. Op een oude foto zien we lange rijen houten kerkbanken en een groot orgel.
Dit gebouw is allang geen gereformeerde kerk meer. Het aantal leden van de gereformeerde gemeente nam de laatste decennia af, de onderhoudskosten van het gebouw namen toe en de buurt verpauperde. Dit is een van de armste gedeelten van Rotterdam Zuid: Charlois. Het gebouw werd in 2004 verkocht aan Victory Outreach, een internationale kerk met vestigingen over de hele wereld. Boven de ingang van de Rotterdamse vestiging hangt nu een groot bord met de nieuwe naam.
Blauwe plastic stoelen
Van de oude inrichting van de kerk is nog maar weinig over. Zo zijn het kerkorgel en de lange houten banken verdwenen. Er staan nu zo’n 250 blauwe plastic stoelen in een licht gebogen opstelling rond een podium. Uit de oude foto’s blijkt dat dat podium er in de tijd van de gereformeerde gemeente nog niet was. De draagbalken van de kerk zijn in een lichte, paarsblauwe kleur geverfd. Het is een net iets andere tint dan de plastic stoelen. Je kent de kerk van vroeger niet meer terug.
Victory Outreach komt van oorsprong uit Amerika. De aanpak illustreert dat: er is een band die opzwepende, ritmische muziek maakt. Er zit zelfs een geluidstechnicus in de zaal. Dat is weer eens wat anders dan de holle gezangen die gereformeerden hier tot twintig jaar geleden ten gehore brachten. Aan de muur hangt een groot verlicht kruis en boven het podium hangen heel groot de letters JEZUS. De voorganger houdt een uiterst energieke preek.
Enthousiasmerend is het: de zaal zingt de nummers uit volle borst mee. De man achter me stampt zo hard met zijn voeten dat de kerkvloer trilt. Een vrouw gooit haar armen in de lucht. Deze kerk is er voor iedereen, lezen we de op de website. Als je in de problemen zit, ben je hier welkom voor hulp om weer op het rechte pad te komen, met de hulp van God. Deze avond maken we kennis met een paar mensen die door Victory Outreach zijn geholpen en nu onderdeel uitmaken van de kerkgemeenschap.
Nieuwe verschijningsvorm
Voor buitenstaanders is de christelijke wereld niet altijd gemakkelijk te begrijpen. Hier in Rotterdam Zuid is er continuïteit. Vroeger gingen hier christenen naar de kerk en dat is nog steeds zo. De verschijningsvorm is veranderd: niet alleen multicultureel, maar ook evangeliserend, expressief en muzikaal. Een van de aanwezigen komt hier regelmatig én is politiek actief bij de ChristenUnie. Het illustreert hoe de partij met zijn tijd meegaat: de ChristenUnie is allang geen partij van gereformeerden meer.
Dat is logisch: Nederland is een migratieland. Hoewel het vooroordeel is dat alle migranten moslims zijn, zijn ze in werkelijkheid vaak christen. Een vrijwilliger van het veelkleurig netwerk legt me uit dat met name de evangelische gemeente in opkomst is. Deze heeft een zeer multicultureel karakter. Bij de ChristenUnie vinden deze christenen steeds vaker onderdak. Het is een heuse groeimarkt in een tijd waarin kerken alleen maar sluiten. Er komen andere voor terug.
Het wordt er niet overzichtelijker op. Christenen hadden altijd al de neiging om bij het minste of geringste een eigen kerk te starten, maar door de christenen met een migratieachtergrond is het aantal kerken binnen de ChristenUnie-gelederen alleen maar verder toegenomen. Het heeft er alle schijn van dat al die genootschappen en genootschapjes elkaar slecht kennen. Ceder zegt dat hij hoopt dat de aanwezigen met elkaar in gesprek gaan en nieuwsgierig zijn naar elkaars ‘denominaties’.
Nieuwsgierig zijn
Christenen zijn divers, maar ze hebben ook veel gemeen, zo is hier de boodschap. Ceder heeft opeens alles weg van een voorganger. Hij wil dat de aanwezigen op zoek gaan ‘vrede in de stad’, conform de opdracht van Jeremia. Christenen zijn ambassadeurs, een soort gezanten van het Koninkrijk dat ze heeft uitgestuurd. Ze kunnen overal waar ze komen hun waarden laten zien. De politiek is een van die plekken: christenen kunnen er laten zien hoe de wereld er volgens hen uit moet zien.
Dit laatste gaat in de politiek niet vanzelf. Er is een workshop over hoe je politiek actief kunt worden. Christenen met een migratieachtergrond melden zich maar mondjesmaat aan, zo lijkt het. Het is onlogisch om je niet met de politiek te bemoeien, vertelt Ceder, want de politiek bemoeit zich sowieso wel met jou. Het is duidelijk dat de wereld vol zaken zit die verkeerd zijn, van armoede tot de toeslagenaffaire, maar juist daarom kun je als christen in de politiek iets betekenen.
Ceder houdt op voorhand rekening met een zekere scepsis. De ChristenUnie heeft maar drie zetels, maar is toch invloedrijk, horen we. Er wordt naar de voorstellen van de partij geluisterd en die ontvangen vaak opvallend veel steun. Soms regeert de partij zelfs mee. Door de ChristenUnie is er aandacht voor een onderwerp als euthanasie, maar ook voor thema’s die misschien minder voor de hand liggen, zoals gokken. Instemmende blikken in de zaal.
Mooi gebaar
Zo leren we iets over christenen met een migratieachtergrond. De ChristenUnie heet deze groep nadrukkelijk welkom in de eigen gelederen. Soms is dat heel zichtbaar, bijvoorbeeld bij het Kamerlidmaatschap van Ceder: hij is overduidelijk uitermate geschikt is om deze nieuwe doelgroep aan de partij te binden. Dat er een officieel partijnetwerk is, zegt ook iets over de nieuwe koers. Toch blijft de twijfel: als deze doelgroep echt belangrijk wordt gevonden, is er ook iemand van het partijbestuur.
Er zijn meer problemen. Je kunt wel willen dat deze doelgroep zich bij de ChristenUnie aansluit, maar daarmee hoeft dat nog niet te gebeuren. Er zijn overduidelijk christenen met een migratieachtergrond die bij de partij passen, maar zij voelen zich niet erg geroepen om actief te worden. De kans is groot dat een aanzienlijk deel niet eens ChristenUnie stemt. Onwillekeurig denk je: wat zou het helpen als voorgangers van migrantenkerken hun gelovigen erop wijzen dat deze partij hun stem waard is.
Een ding wordt deze zaterdag niet duidelijk: wat vindt de oude ChristenUnie hier nou van? De strenge gereformeerden van weleer staan bijvoorbeeld cultureel wel erg ver af van deze uiterst vrolijke en maatschappelijk betrokken kerk in Rotterdam Zuid. Je kunt natuurlijk denken: het zijn allemaal christenen. Dat klopt, maar tegelijk beweegt de ChristenUnie hiermee ontegenzeggelijk richting een algemener christelijk profiel dan voorheen. Wat zouden de gereformeerden daarvan vinden?
Beeld: Don Ceder spreekt het veelkleurig netwerk toe. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.