Derk Jan Eppink komt deze week met een nieuw boek over ‘de opstand van de gewone man’. Hij ontwaart onvrede over overmatige migratie, zo staat in de aankondiging. Via de stembus is het als het ware Rechtsomkeert, of het nou gaat om Nederland, België, Frankrijk, Italië, Zweden of Duitsland. Eppink bespreekt in zijn boek deze ‘trendbreuk in de politieke geschiedenis’. Voormalig VVD-leider Frits Bolkestein krijgt met zijn migratiekritiek van dertig jaar geleden alsnog gelijk. 

Eppink is ervaringsdeskundige op de rechterflank en dat komt in zijn nieuwe boek aan bod, zo lezen we in diezelfde aankondiging. Hij laat zien ‘hoe het kan mislukken, zoals blijkt uit zijn eigen ervaringen bij Forum voor Democratie, door de ontsporing van partijleider Thierry Baudet en de rol van diens intellectuele inspirator dr. John Laughland.’ Bij Wynia’s Week kwam een interview online. Syp Wynia sprak een uur lang met de auteur. Vooral Eppinks gebrek aan zelfreflectie valt op.

Forum-perikelen

Het hoogtepunt – of dieptepunt – in Eppinks carrière was zijn periode bij FvD. Eigenlijk kende hij Baudet niet zo goed, vertrouwt hij Wynia toe. De FvD-leider wilde ooit eens met hem lunchen en zo geschiedde. Eppink wist dat Baudet een rechtse columnist van NRC was, maar verder was het hem niet zo duidelijk. Baudet leek de ‘Mozart van de Nederlandse politiek’, cultureel onderlegd, succesvol en minder omstreden dan bijvoorbeeld Wilders. Eppink voelde duidelijk geen afkeer. 

Baudet wilde dat Eppink een keer in het keldertje van Forum kwam spreken. Eppink nam de uitnodiging aan. Later werd hij gevraagd als lijsttrekker voor de Europese verkiezingen. Eppink stemde toe, maar wilde dat nexit uit het FvD-programma werd gehaald. Zo geschiedde. De rest van de partij wilde die nexit ook niet, waaronder toenmalig partijbestuurder Henk Otten, weet Eppink. Baudet bleek zich echter niet aan die afspraak te houden. Eppink bleek Baudet toch niet zo goed te kennen. 

Eppink ontwaart bij Baudet ‘een proces van ontsporing’ en dat ging van kwaad tot erger. Baudet zag in corona-tijd allemaal samenzweringen. Er was steeds minder tegenspraak: er was een klein clubje jongeren om Baudet heen die hem als de profeet zagen. Baudet bleek een enorme narcist te zijn en in de jongerenclub bleek antisemitisme voor te komen. De hele Brusselse FvD-delegatie splitste zich af.

Een vertrek 

Het gesprek van Wynia en Eppink negeert de kernvraag: wat is er nou eigenlijk gebeurd? Zat Eppink met een leider die opeens knettergek was geworden of was er eigenlijk weinig nieuws onder de zon en had Eppink zitten slapen? Ruim voor FvD riep Baudet al dat hij ‘een dominant blank Europa’ wilde. Zijn verhalen over het partijkartel hadden al vanaf de eerste dag veel weg van complotten. Daar was Eppink willens en wetens mee in zee gegaan. Wat was er in Eppinks ogen nou precies veranderd?

Eppink heeft Baudets columns heus wel gelezen en kon redelijkerwijs weten dat er een hoop onzin in zijn proefschrift stond. Hoe moeten we dit dan zien? Gaat Eppink bij elke onbekende idioot op de kandidatenlijst staan? Of maakt het Eppink niet zoveel uit, zolang hij maar kans maakt op een zetel? Hoe serieus ben je eigenlijk als je je niet verdiept in de leider waar je je bij aansluit? Hoe moeten we deze fout begrijpen aangezien Eppink al eerder bij een mislukte partij uit Vlaanderen zat?

Geen van die vragen komt bij Wynia aan bod. In plaats daarvan gaat het gesprek verder over JA21. Die partij was een reddingsboei voor mensen van Forum, zegt Eppink. Maar hij was er twee jaar later alweer weg, dus je zou hier een patroon kunnen ontwaren, namelijk dat Eppink zich weer niet op de hoogte had gesteld met wie hij in zee ging. Of had hij dat wel gedaan en blijkt hij geen enkele mensenkennis te hebben? Hoe kan zoiets? Wynia vraagt er niet naar. 

Reeks splinters

Eppink en Wynia praten vervolgens over ‘een lange reeks van splinters’, alsof Eppink zelf geen onderdeel van die geschiedenis is. Hij denkt dat de structuur van de partij veel uitmaakt. De Duitse AfD is van binnenuit gekaapt en is daarom een radicale koers gaan varen. Dat klopt, maar hoe reflecteert hij dan op Forum en JA21, die niet te kapen waren, omdat de leden er niets te zeggen hadden? Was dat dan goed? Maar hoe zat dat dan met die leider die ‘plotseling’ een geradicaliseerde gek bleek te zijn en niet afgezet kon worden? 

Eppink zat de afgelopen jaren in het epicentrum van alle ruzies op rechts, schrijft een boek waarin hij gebruik maakt van ‘zijn eigen ervaringen’ maar vertelt alleen het deel wat hem uitkomt. Dat ligt voor de hand: Eppink zou zelfreflectie moeten tonen, laten zien dat hij fout zat en misschien zelfs wel spijt heeft. Dat hij dat niet doet, valt in een lange traditie. Dat is dan weer de reden dat alle partijen op rechts mislukken en er binnenkort ongetwijfeld weer nieuwe exemplaren ontstaan. 

We kunnen zelfs niet uitsluiten dat Eppink er dan weer kandidaat voor is. 

Beeld: Derk Jan Eppink bij Syp Wynia. Still van YouTube. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.