Zouden ze bij de SP weleens een normaal gesprek met elkaar voeren? Die vraag komt op als we luisteren naar Jan Zoll en Bas van der Voort, twee SP-raadsleden uit Oss die zich vorige week afsplitsten. De crisis is nauwelijks te overzien: Oss is de bakermat van de SP. Opeens zijn vijf van de acht raadsleden een andere partij begonnen. Een zesde heeft zijn biezen gepakt. Om dit alles te begrijpen moeten we luisteren naar een interview met Zoll en Van der Voort bij de lokale omroep van Oss.

Het zat Zoll heel hoog, horen we. Het gaat om een heel fundamenteel conflict en eigenlijk sluimerde dit al tien of vijftien jaar. Toen had er discussie gevoerd moeten worden over de koers, maar dat gebeurde niet. Het was de tijd dat Ron Meyer en Sharon Gesthuizen om het partijvoorzitterschap streden. Veelzeggend: Gesthuizen is inmiddels al jaren lid van GroenLinks en Meyer is weliswaar voorzitter geweest, maar de partij is inmiddels twee opvolgers verder.

Meyer won het partijvoorzitterschap met zestig tegen veertig procent. Hij en Gesthuizen stonden voor verschillende strategieën: Meyer wilde harde confrontatie, Gesthuizen in gesprek. Bijna de helft van de partij stond een andere koers voor dan Meyer, maar een intern debat kwam er niet. Richtingen zijn er overal, maar dan moet je wel het gesprek met elkaar aangaan, anders vervreemden mensen zich van je, denken de afsplitsers. Ook over hun lokale problemen kon nooit worden gepraat. 

Met de tijd mee

De SP zakt al jaren weg, horen we de ex-SP’ers zeggen. De vraag moet zijn hoe het succes kan terugkomen. Sommige partijleden willen slechts actievoeren, de afsplitsers vinden dit een van de middelen die een partij heeft. Actievoeren moet een duidelijk doel dienen, niet alleen om de partij te profileren. Ze vinden vooral dat de SP niet met de tijd is meegegaan. Het blijft nodig om zaken scherp neer te zetten, maar tegelijk is de samenleving veranderd. Past een actiepartij daar wel bij?

Buitenstaanders twijfelen al langer of de SP intern erg democratisch is. De afsplitsers houden zich op de vlakte, maar tussen de regels door hoor je hoe de lijnen lopen. Afdelingen zijn weliswaar lokaal, maar toch heb je soms veel met de partijtop te maken. Die wilde in Oss iets anders dan het merendeel van de fractie. In Oss gaat het bijvoorbeeld om oud-Kamerlid Henk van Gerven. Een van de raadsleden is tevens fractiemedewerker in de Tweede Kamer. De verschillen in visie dringen zich op.

Daar is iedereen het over eens, zo blijkt uit een verklaring van het raadslid die bij de SP is gebleven en bij de Kamerfractie werkt. Hij zegt weliswaar dat er geen discussie is geweest over hoe er lokaal gewerkt moet worden, maar later horen we hem ook zeggen dat zijn afgesplitste collega’s vonden dat het werk in het gemeentehuis voor actievoeren gaat. Een richtingenstrijd dus. Dat het SP-bestuur in Oss publiekelijk beweert zeer verrast te zijn over het vertrek van de raadsleden, kan bijna niet kloppen.

Niet gebeld

De afgesplitste SP’ers weten nog niet of ze meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2026, maar ze hebben al steunverklaringen ontvangen. Ze willen geen landelijke splitsing van de SP, maar melden ook dat andere afdelingen al hebben laten weten dat ze het vertrek begrijpen. De afsplitsers willen nog steeds in gesprek, maar de landelijk partijvoorzitter van de SP heeft nog niet gebeld. Niet zo gek dat ze twijfelen of het er nog van gaat komen. Ze wachten al jaren.

Zou het besef bij de landelijke organisatie indalen dat er iets mis dreigt te gaan? De twee SP-raadsleden in Enschede hebben zich deze week ook al afgesplitst. Ook hier lezen we bij de regionale omroep over ‘een richtingenstrijd’ waarbij activisme zeer verschillend wordt gewaardeerd. De raadsleden zou gevraagd zijn meer activistisch op pad te gaan. Ze bedankten ervoor omdat hun raadswerk in de verdrukking zou komen. Er zijn meer redenen om te vertrekken, maar ze willen er niets over kwijt.

Een van de afsplitsers uit Enschede laat op Facebook weten dat ze ‘ver na bedtijd’ werd gebeld door een naburige afdeling. De afsplitsing wordt haar niet in dank afgenomen. Dat klinkt wederom niet als een poging een normaal gesprek met oud-partijgenoten te voeren. Hoorden we iemand beweren dat de SP nooit zoveel met interne democratie heeft gehad en dat deze op zijn minst gebrekkig is? Wat moet er eigenlijk gebeuren wil de partijleiding wel met critici in gesprek gaan?

Beeld: SP-tomaten (bewerking).

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.