De SP gaat de confrontatie zoeken, maar in Oss geloven ze er niet meer in
Jimmy Dijk probeerde deze week te laten zien dat de SP er nog steeds toe doet. We hoorden hem bij de Algemene Politieke Beschouwingen praten over het verraad van Geert Wilders en in NRC mocht hij vertellen over de nieuwe koers. Dijk gaat vaker een aanvallende toon kiezen en het zal vaker over migratie gaan. De SP gaat voortaan weer de confrontatie kiezen. Opeens dwalen je gedachten af naar Oss, de plek waar de SP groot werd. Deze week splitsten vijf van de acht raadsleden zich af.
Dan moet het wel heel erg zijn. Een partij is meer dan de leider, speeches in de Kamer en interviewtjes in de krant. De SP was altijd een beweging met contacten met gewone mensen, overal in het land. De politici wisten wat er speelde, want ze stonden niet op afstand van de mensen: ze stonden er letterlijk tussen. Als ze met hun vingers knipten, hadden ze een demonstratie bij elkaar. Ze scandeerden wat er mis was en deden dat in harde bewoordingen die iedereen begreep.
Kennelijk wil Dijk terug naar die tijd, maar misschien moet hij eerst zijn licht opsteken bij zijn voormalige partijgenoten in Oss, waar deze werkwijze ellendig uitpakte.
Osse klachten
Er verscheen een verklaring van de weggelopen fractievoorzitter, Jan Zoll. Hij keert de SP na ruim twintig jaar gemeenteraad en bijna vijftig jaar lidmaatschap de rug toe. Na zo’n lange periode ga je niet over één nacht ijs. Hij schrijft over een lokale ruzie: de samenwerking verliep de laatste tijd ontzettend beroerd. Vervelend, maar niet de voornaamste reden om na zo’n lange tijd een punt achter je partijlidmaatschap te zetten. Er is structureel iets aan de hand. Zoll schrijft:
‘Zowel landelijk als lokaal is er de neiging om de SP te blijven zien als een actiepartij zoals die in de jaren zeventig en tachtig succesvol kon zijn. In al die decennia is de maatschappij veranderd. Er zijn andere activistische en populistische partijen bij gekomen die deels concurreerden met de SP. Onze partij heeft daar nooit een goed antwoord op kunnen vinden en is langzaam weggezakt. De vele verloren verkiezingen hebben binnen de SP niet geleid tot een goede discussie over hoe we ons verhouden tot de andere partijen, de brede groep potentiële aanhangers in de middenklasse en de mensen aan de onderkant waar veel frustratie en wantrouwen leeft over de politiek en de overheid.’
Mooie samenvatting. Waarom is de SP uit de kiezersgunst verdwenen? Zoll denkt er het zijne van:
‘De onvrede bij een deel van de SP-afdeling Oss is verworden tot afkeer. Die onvrede en afkeer stoelen op de bij een deel van de afdeling Oss heersende overtuiging dat het optreden door de leden gestoeld moet zijn op confrontatie, dat actie altijd voorop staat (ongeacht doel of vervolgplan), dat je collegeleden, leden van andere fracties en ambtenaren per definitie moet wantrouwen en dat samenwerking met hen geen gewenste manier van werken is.’
Te veel confrontatie
Deze woorden zijn een variatie op een ouder, vertrouwd beeld van de SP: de eeuwige oppositiepartij die het socialer wil, maar in de praktijk nooit aan de knoppen zit, zelfs niet toen men ruim twintig zetels in de Tweede Kamer had. Echt verantwoordelijkheid nemen doet de partij niet en dan kun je dus altijd confronteren: met ambtenaren en andere fracties hoef je toch niet samen te werken. Ook bij de Europese verkiezingen tapte de SP uit dit vaatje. Niet met al te veel succes: nul zetels.
Het gekke is dat de SP weet waar te veel confrontatie toe leidt: diepe ellende. Tot een paar jaar geleden had de SP radicale communisten en andere linkse actievoerders in de gelederen. Ze zijn allemaal geroyeerd, want de SP vond ze te extreem. Een zeer verdedigbaar standpunt, want er zaten types tussen die openlijk over politiek geweld fantaseren. Allemaal mensen die geen bestuurlijke ambitie hebben en alleen maar actie willen voeren. Dan krijg je vroeg of laat excessen.
Juist deze geroyeerde communisten vormen nu een mooie spiegel voor iedereen die de SP graag als actiepartij ziet. Ze hebben zich in een nieuwe partij verenigd. Ze voeren vermoedelijk wel actie, maar je hoort niets van ze en ze krijgen ook niets voor elkaar. Zetels hebben ze nergens, terwijl ze in drie gemeenten aan de gemeenteraadsverkiezingen meededen. In Oss zien ze ondertussen partijgenoten die ook met niemand willen samenwerken. Niet zo gek dat de afgesplitste raadsleden dat niet zien zitten.
Dubbelzinnigheid
Het gekste is: de SP doet tegelijk óók iets heel anders. Afgelopen weekend organiseerde de partij in Den Haag het Festival voor Gelijkheid: een paar honderd mensen, speeches van politici en maatschappelijke organisaties, een band, een springkussen en gratis koffie. Best een goede sfeer, maar weer kwam dezelfde vraag op: wat is het karakter van de SP? Waarin onderscheidt deze partij zich van de rest? Zet twee onderdelen van het festival tegenover elkaar en je ziet de dubbelzinnigheid.
Er was zaterdag een sessie over schimmel in huurwoningen. Zo herken je de SP zoals die ooit was: een actiepartij die weet wat er onder de mensen leeft. Al dat achterstallige onderhoud staat niet of nauwelijks op de politieke agenda, maar het is er wel. Je zou denken: de SP kan dit soort problemen die gewone mensen elke dag tegenkomen naar Den Haag brengen, deze agenderen en zo misschien wel kiezers terughalen. Zo deed de SP dat vroeger ook. Het proberen waard.
Op hetzelfde festival sprak echter ook een mevrouw van Oxfam Novib: een verstatelijkte organisatie uit de wereld van GroenLinks-PvdA, waar men zich met thema’s bezighoudt die zich niet dagelijks opdringen aan wat je de onderkant van de samenleving zou kunnen noemen. Vervolgens praatte een directeur van Milieudefensie over klimaatrechtvaardigheid, een van de geloofsartikelen van GroenLinks-PvdA. Waar staat de SP nou precies? Kan men zich niet aansluiten bij Frans Timmermans?
Dat advies van de weggelopen leden uit Oss is echt niet zo gek: voer eens een debat over wat je als partij wilt zijn. Als je dat debat niet voert, lonkt een marginaal bestaan.
Beeld: SP-logo (bewerkt).
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.