Joost Eerdmans is er niet, klinkt het op de stoep van O’Casey’s Irish Pub in Den Haag. Hij is druk met het lezen van de stukken van Prinsjesdag. Annabel Nanninga is er waarschijnlijk eveneens niet en ook partijvoorzitter Elrie Bakker laat haar gezicht niet zien. Ze moet immers helemaal uit de buurt van Nijmegen komen. Het is geen enthousiasmerend begin van het JA21-Prinsjesdagcafé. Ongeveer dertig mensen, vooral mannen, zijn naar de Irish Pub gekomen om te praten over de nieuwe kabinetsplannen.

Dit is een bijzondere avond, want dit gebeuren is bij JA21 helemaal nieuw. Er zijn afdelingen gevormd, vertelt een vrijwilliger. Twee leden hebben deze avond samen georganiseerd. Hoe de afdelingen er precies uitzien wordt niet helemaal duidelijk, maar over partijdemocratie en ledeninspraak horen we niets. Er zijn per provincie organiserende comités ontstaan die de komende tijd actief gaan worden. Deze avond is de eerste activiteit. Woensdagavond is Gelderland aan de beurt.

De grote vraag is natuurlijk: is er enige connectie tussen de politieke top en de afdelingen? Zuid-Holland is de belangrijkste JA21-provincie, waar de partij in 2023 vier zetels haalde. Een van die Statenleden is inmiddels boos vertrokken, maar het blijft de plek met de meeste potentie. Dit politiek café zijn de kopstukken van de partij echter in geen velden of wegen te bekennen, net zoals de Statenleden. Deze ledenactiviteit wordt slechts opgefleurd door oud-partijvoorzitter Adrien de Boer.

Gebrek aan inspiratie 

Het is een stille hint dat deze partij niet serieus is: eindeloze dubbelfuncties. De Boer is niet alleen oud-partijvoorzitter, hij is ook ambtelijk secretaris van de Tweede Kamerfractie en werkte in het verleden voor Nanninga. Zij blijkt toch mee te zijn gekomen, maar De Boer doet het meeste praatwerk. We horen dat de Tweede Kamerfracties de stukken van Prinsjesdag afgelopen vrijdag al hebben gekregen en dat daar een hele procedure aan voorafging. Het is niet oninteressant: opeens begrijp je waarom de stukken altijd uitlekken. 

Erg boeiend wil de rest van de avond niet worden. De Boer legt de zaal uit wat Prinsjesdag is, alsof de leden nog nooit van deze traditie hebben gehoord. We horen ook dat er deze week Algemene Politieke Beschouwingen zijn en dat dat erg belangrijk is. We horen dat het rechtse kabinet echt een belofte in te lossen heeft, met name op asiel. JA21 maakt zich nu al druk dat de spreidingswet – ‘de dwangwet’ – niet snel genoeg wordt ingetrokken. Verder is de partij erg beducht voor de koopkrachtplaatjes. 

Een aanwezige noemt het verhaal saai en een ander vindt het langdradig en technisch. Nanninga biedt uitkomst, want in de Eerste Kamer is JA21 nodig voor een rechtse meerderheid en kan de partij dus bogen op enige relevantie. Haar punten zijn echter hetzelfde als die van De Boer. Als de spreidingswet niet snel wordt ingetrokken krijgen we allemaal een azc in onze straat, zo waarschuwt Nanninga. De asielcrisis is trouwens echt, want er zijn geen huizen. Iedereen die dit ontkent liegt.

Nut en noodzaak 

Nanninga is bezig een rechts blok in de Eerste Kamer te bouwen, zodat de coalitie niet over links zal gaan. Niemand durft te vragen of Nanninga gebleken kwaliteiten heeft in het bouwen van samenwerkingsverbanden. Het illustreert de  unieke kracht van Nanninga: hard schreeuwen en nooit leveren. Het is niet helemaal duidelijk of de leden dat prima vinden, het niet door hebben of blijven hopen op beterschap. De kalme reacties suggereren dat de leden denken dat voor goede politiek een grote bek voldoende is. 

Bluffen en overschreeuwen, daar zijn ze bij JA21 goed in. Dat merken we ook aan de volgende stap die JA21 zegt te nemen: deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026. Niemand weet om welke gemeenten het gaat, maar het partijbestuur is ermee bezig, zo zegt een van de aanwezigen. In sommige gemeenten doet JA21 in ieder geval niet mee, want daar wil de partij de concurrentie niet in de wielen rijden. In Rotterdam (Leefbaar), Den Haag (Richard de Mos) en Rijswijk (een partij van een ex-PVV’er) blijft JA21 dus weg. 

Delft dan misschien? Niemand weet het. ‘Hoop doet leven’, klinkt het. Dat is inmiddels het credo van JA21: hopen verkiezingen te winnen waarvoor men helemaal geen kandidaten lijkt te hebben, relevantie behouden door incidentele samenwerking in de Eerste Kamer en vooral hopen op slechte prestaties van Wilders, want dan is JA21 opeens weer electoraal relevant. Het probleem laat zich raden: mocht JA21 relevant worden, ontdekt de kiezer snel genoeg dat Nanninga en Eerdmans eigenlijk gewoon Wilders-kopieën zijn.

Beeld: Adrien de Boer spreekt de zaal toe. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.