Op het Festival voor Gelijkheid lijkt de SP opeens op GroenLinks-PvdA
De camera’s van de grote nieuwsmedia zijn deze zaterdag gericht op het centrum van Den Haag. Hier blokkeert Extinction Rebellion (XR) voor de zoveelste keer de A12. Een paar honderd meter verder vindt een heel ander protest plaats, maar geen journalist weet het te vinden: het ‘Festival voor Gelijkheid’ van de SP. Samenwerking tussen linkse organisaties, dat is al jaren een probleem. Hadden SP en XR hun acties niet wat beter op elkaar af kunnen stemmen? Die vraag dringt zich nadrukkelijk op.
Je zou kunnen denken: XR is een heel ander soort links dan de SP. Bij XR vind je duurzame types die zich druk maken over het einde van de wereld, willen dat vliegreizen tot een minimum worden beperkt, dat de auto in de ban gaat en dat overconsumptie wordt tegengegaan. De SP maakt zich zorgen over het einde van de maand, hoopt dat lagere inkomens ook eens een keertje op vliegvakantie kunnen, gunt iedereen een auto en geeft overconsumptie pas prioriteit als geen kind meer met honger naar school gaat.
Vanuit dit perspectief is samenwerking tussen XR en de SP onlogisch. Wat schetst onze verbazing? De SP blijkt juist nadrukkelijk in de samenwerkingsmodus. Het Festival voor Gelijkheid heeft nadrukkelijk als doel de SP met maatschappelijke organisaties samen te laten werken. Op de schermen zien we dat de FNV, de Landelijke Studentenvakbond, Milieudefensie, Oxfam Novib, de Woonbond en Jacobin allemaal een bijdrage leveren. XR dan weer niet, want die club staat op de A12.
Opnieuw uitvinden
De SP probeert zichzelf opnieuw uit te vinden. De partij kan zich niet herinneren ooit een verkiezing te hebben gewonnen en werd jarenlang geteisterd door interne problemen. Radicale communisten deden pogingen de partij over te nemen en werden met harde hand massaal geroyeerd. Het betekende het afscheid van jongerenorganisatie Rood en de uitstroom van heel veel jong talent. Tel daar een leider bij op die jarenlang niet populair wilde worden en je hebt een partij in crisis.
Die tijd wil de SP natuurlijk achter zich laten. Er is een nieuwe leider – Jimmy Dijk – en er is een nieuwe jongerenorganisatie: de SP-jongeren. Er worden weer nieuwe mensen opgeleid, vertelt een raadslid. De partij moet klaar zijn voor groei bij de raadsverkiezingen van 2026. Zelfs in de slechtste scenario’s heeft de SP nieuwe mensen nodig: sommige raadsleden willen na al die jaren eindelijk wel eens stoppen. Misschien levert een uiterst rechts kabinet linkse winst op?
De grote vraag is hoe je dat doet: uit een electoraal dal klimmen als de organisatie weinig bekende gezichten heeft en het initiatief aan rechts is. Het antwoord van de SP luidt: samenwerken met andere organisaties. De partij heeft geluk: andere linkse organisaties hebben het met het nieuwe kabinet ook moeilijk. Het gaat voortaan de hele dag over asielzoekers en migratie, niet over sociale rechten, inkomens, milieu en ontwikkelingshulp. En dus ligt hier een belangrijke aanleiding om samen te werken.
Het wringt
Toch wringt het. We luisteren in de middag naar speeches van drie maatschappelijke organisaties: FNV, Oxfam Novib en Milieudefensie. Er is nog maar nauwelijks tijd over voor de speech van Jimmy Dijk, die in nog geen vijf minuten het festival ten einde verklaart. De speeches van de maatschappelijke organisaties zijn allemaal een stuk langer dan die van de SP-leider, wat maakt dat de boodschap van de SP sowieso verwatert. Waar is de tijd gebleven dat de SP een overtuigd links vergezicht presenteerde?
Daar komt een probleem bovenop: passen al deze organisaties wel bij de SP? De FNV wel: voorzitter Tuur Elzinga houdt een ouderwets, socialistisch vakbondsverhaal. Je hoeft niet eens te weten dat hij ooit SP-senator was om het verband te zien. Daarna? Een vrouw van Oxfam Novib praat onder meer over noodhulp aan Tsjaad, waar een burgeroorlog heerst. Vervolgens vertelt een man van Milieudefensie over de rechtszaak tegen Shell. Er moet echt wat aan het klimaat gebeuren. Wel inkomensafhankelijk natuurlijk. XR had er zo bijgekund.
Wat is eigenlijk het profiel van de SP? Een aanwezige vertelt dat in een van de panels iemand van de PvdA zat. Zo goed is de linkse samenwerking tegenwoordig, maar er was natuurlijk ook een tijd dat de SP een heel eigen links geluid had en zich duidelijk van de PvdA wist te onderscheiden. De SP was nadrukkelijk voor lage inkomensgroepen en verwoordde hun agenda. Nu horen we ambities die de SP vroeger elitair had gevonden. Het verschil tussen het einde van de maand en het einde van de wereld, zeg maar.
Linkse samenwerking
Misschien was de SP vroeger ook al voor ontwikkelingshulp, tegen homohaat, tegen racisme en voor het klimaat, om maar wat dwarsstraten te noemen, maar dit lag destijds allemaal niet in de etalage. Het ging over inkomenspolitiek, uitkeringen en publieke voorzieningen. Als de SP nu een hele brede waaier aan linkse doelen nastreeft en dit publiekelijk uitdraagt, verwatert het verschil met GroenLinks-PvdA en vraag je je meteen af waarom de SP eigenlijk niet bij dat verbond is aangesloten.
Het antwoord is dat de SP zich altijd ver hield van zo’n samenwerking omdat de partij een heel eigen karakter had. De partij was volkser en dat zag je overduidelijk bij bijeenkomsten. Je ziet dat deze zaterdag nog steeds: de SP spreekt een dwarsdoorsnede van de bevolking aan, niet alleen de universitair geschoolde types die bij GroenLinks-PvdA rondlopen. De SP is nadrukkelijk een partij waar ook mensen uit oude wijken en armere regio’s actief zijn, plus mensen met een uitkering en uitvoerende beroepen.
Zie hier de spagaat. Bij GroenLinks-PvdA hebben we kunnen zien waar samenwerking toe leidt: een veel belangrijkere rol in het publieke debat, maar ook verwatering van wat nog niet zo heel lang geleden twee verschillende partijen waren. De grote vraag is: heeft de SP nog wel keus? Het is precies zoals meerdere aanwezigen zeggen: als links niet samenwerkt, verandert het beleid nooit.
Juist dat gebrek aan concrete resultaten was jarenlang het verwijt aan de SP.
Beeld: SP-springkussen, SP-festivalterrein en SP’ers luisteren naar een band. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.