De gezond rechtse barbecue: een mislukte poging uiterst rechts te verenigen
‘All in the family: saamhorigheid, compassie en eensgezindheid. Het vertrouwen in de toekomst is nog nooit zo groot geweest! #ongehoord’
Dat twitterde Gert Jan Mulder afgelopen zaterdag. Dat was twee en een half uur nadat Arnold Karskens wereldkundig had gemaakt dat hij door de Raad van Toezicht van Ongehoord Nederland (ON) op non-actief is gesteld. Mulder is lid van die Raad van Toezicht. Ergo: Mulder is erg blij dat hij Karskens op een zijspoor heeft gezet. We zijn inmiddels de tel kwijt hoeveel organisaties op de uiterste rechterflank door onderlinge twisten in de problemen zijn gekomen.
Het is verleidelijk te beweren dat het logisch is dat het misgaat bij ON. Mulder staat op de foto met nogal wat mensen die goed zijn in het spelen van ‘verdeel en heers’ en nooit bekend hebben gestaan om hun verbindende capaciteiten. Thierry Baudet is een goed voorbeeld. Toch is die bewering niet helemaal juist. Mulder heeft juist wel geprobeerd uiterst rechts tot meer samenwerking te bewegen. Of beter: dat heeft hij jarenlang beweerd.
Dat juist Mulder nu zelf in een strijd terecht is gekomen, zegt alles over de hopeloosheid van de uiterste rechterflank, waar in de regel geldt dat je met inhoudelijke medestanders geen vijanden meer nodig hebt. Saamhorigheid en eensgezindheid zijn altijd tijdelijk en kunnen elk moment worden ingeruild voor weer nieuwe gelegenheidscoalities. Dat zegt alles over de toekomst van de uiterste rechterflank en dus ook die van ON, want de ene ruzie is nog niet voorbij of de volgende is alweer begonnen
Rechtse netwerken
De vraag is hoe netwerken op deze flank er eigenlijk uitzien. Wie vormen coalities met elkaar? Waar liggen ideologische, organisatorische en persoonlijke scheidslijnen? Bestaan er duidelijke bloedgroepen? Dit weekend hebben we er weer eens iets over kunnen leren. Arnold Karskens is binnen ON een andere bloedgroep dan alle mensen die lachend met Mulder op de foto staan. Eenheid, zo zegt Mulder impliciet, is er alleen als Karskens is opgehoepeld.
Dat is opmerkelijk, want Mulder suggereerde altijd een soort verbinder te zijn. Om dit te begrijpen moeten we kijken naar de plek waar de foto van het ON-gezelschap is genomen. Naar welke setting zitten we te kijken? Ik denk de locatie te kennen: een vakantiepark tussen Amersfoort en Apeldoorn. Hoe ik dat weet? Ik ben daar tussen 2017 en 2020 ook weleens te gast geweest. De exacte data weet ik niet meer, maar het was na de start van FvD en voor de komst van corona.
Dit is de plek waar Mulder destijds zijn jaarlijkse ‘gezond rechtse barbecue’ hield. Die was afgelopen weekend. Hier komt de crème de la crème van rechts Nederland samen. Mulder – die het grootste deel van het jaar in Uruguay woont – komt jaarlijks naar Nederland om rechtse netwerken te smeden. Het heeft Mulder een zekere bekendheid opgeleverd als een soort aartsvader van uiterst rechts. Er is zelfs een biografie van hem verschenen, natuurlijk bij de uitgeverij van Forum.
Gezond rechtse barbecue
Een paar jaar geleden schreef ik voor TPO. Zo kwam ik kennelijk op het netvlies van Mulder, die mij uitnodigde te komen lunchen. Ik ging langs. We lunchten om de hoek van het vakantiepark. Mulder – een vriendelijke, maar ook ijdele man die erg hecht aan zijn doctorstitel – was duidelijk bezig met een grotere missie. Hij suggereerde vaker opiniemakers, schrijvers en journalisten te ontmoeten en connecties te hebben tot in de hoogste regionen van de politiek en het bedrijfsleven.
Ik heb er geen onderzoek naar gedaan, maar het leek me niet erg waarschijnlijk. Mulder heeft een boerenbedrijf in Uruguay. Ik begreep niet waarom de Nederlandse elite interesse in hem zou hebben. De suggestie van een breed netwerk was vooral nodig om het beeld te creëren dat zijn islamofobe ideeën eigenlijk mainstream zijn. Hij wilde dan ook minister in een PVV-kabinet worden. Dat zou reëel zijn, zo suggereerde Mulder, want hij is een goede bekende van Wilders.
Het werd gekker: ik kreeg een uitnodiging voor de gezond rechtse barbecue. Ik nam de uitnodiging aan. Op een zonovergoten dag fietste ik naar het vakantiepark waar tientallen mensen aanwezig waren. Het publiek was erg rechts, met veel PVV- en FvD-sympathisanten. Met de kennis van nu denk je: het uitnodigingsbeleid was absoluut niet streng. Hier liepen mensen rond die bij FvD zouden gaan weglopen, net als een PVV’er die uit beeld verdween omdat hij een te constructief en gematigd profiel had
Toch geen eenheid
Continu werd de indruk gewekt dat ook Geert Wilders en Thierry Baudet wellicht hun gezicht zouden laten zien. Geen idee of ze echt waren uitgenodigd, maar ze waren er niet. Uit alles bleek dat hier vooral onderlinge banden moesten worden versterkt. Mulder legde het jaren later in een gesprek met Baudet uit: het gaat op de rechterflank te veel over persoonlijke conflicten, niet over gezamenlijke doelen. De vijand zit niet rechts, maar links. Mulder ziet zichzelf kennelijk als iemand die bruggen kan slaan.
Mulder vertelde Baudet in hetzelfde gesprek dat hij soms ‘een linkse rakker’ uitnodigt. Dat zal ik wel geweest zijn. Dat dit erbij hoorde was niet iedereen duidelijk: meerdere aanwezigen waren verbaasd over mijn aanwezigheid. Logisch: iedereen buiten uiterst rechts houdt normaliter afstand van deze kliek. Mulder wilde de rechterflank wel verbreden, maar daar was natuurlijk helemaal geen basis voor. Kijk naar zijn tweets en je weet meteen of je bij zijn barbecue wilt zijn.
Ik geloof daarom ook niet in dat brede netwerk van Mulder. Velen blijven per definitie weg uit deze hoek, anderen snuffelen eraan en komen al snel tot inkeer. Het gevolg is hetzelfde: Mulder blijft met de meest extreme types zitten. Vrijwel al deze gelijkgestemden zitten bij FvD of PVV. Kijk het onkritische filmpje van ON over de meest recente barbecue maar terug. Ik kan geen enkele VVD’er in deze video ontwaren, terwijl dat in de ogen van Mulder toch een groeimarkt zou moeten zijn.
Radicalen
Wat zegt het dat Mulder lid van de Raad van Toezicht van ON is? Als je goedgelovig bent kun je het uitleggen als een poging een omroep te bouwen die een bredere rechtse doelgroep kan aanspreken. Dan zou ON nooit enige moeite hebben het eigen bestaansrecht te rechtvaardigen. Er is maar één probleem: gewone rechtse mensen weten dat Mulder een erg specifieke bloedgroep vertegenwoordigt: de rechterflank van de rechterflank.
Wil Mulder echt een breed rechts netwerk bouwen? Of is hij slechts bezig mensen te overtuigen dat alleen hij de waarheid in pacht heeft? Ik denk dat laatste, maar mocht hij toch het eerste hebben gewild, dan heeft hij ruimschoots gefaald: elke poging tot verbreding of samenwerking is mislukt. Mulder stond dit weekend bij zijn eigen barbecue weer eens op de foto met mensen die zich groeperen rond antisemitische incidenten, gedweep met Poetin, racisme en moslimhaat.
Op Arnold Karskens is vast een hoop aan te merken, maar hij hoort niet bij dit netwerk. In de visie die Mulder voorheen claimde te hebben, hoorde Karskens er juist wel bij. Daarom was hij de laatste keer ook zelf bij die barbecue. Dat streven naar eenheid is verleden tijd, want Karskens heeft soms andere ideeën en is nu geëxcommuniceerd. Mulder doet voortaan mee aan alles waar hij eerst altijd tegen leek te zijn: iedereen op rechts zijn eigen gelegenheidscoalitie, totdat de volgende ruzie zich weer aandient.
Als we naar de geschiedenis kijken, is die nooit ver weg. ON zal geen uitzondering zijn.
Beeld: ON over de gezond rechtse barbecue. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.