Kritiek op Poetin? Russische kunstenaars kunnen weinig anders dan vluchten
Het Kremlin heeft het tot een kunst verheven om kunstenaars onder druk te zetten, gevangen te nemen en het land uit te jagen. Dat is de boodschap van een rondetafelgesprek zaterdagavond in De Balie in Amsterdam. Deze avond wordt een tentoonstelling geopend van dissidente kunstenaars uit Rusland. Ze zijn kritisch op het regime van Poetin, de staat van de Russische democratie en de oorlog tegen Oekraïne. Hun werk is de hele maand in De Balie te bewonderen.
Deze tentoonstelling is bijzonder, zo horen we. Twee zalen en de hele bovenverdieping hangen vol schilderijen, tekeningen en andere beeldende kunst over Rusland. Het probleem laat zich enigszins raden: zonder kennis van het Russisch is de exacte boodschap soms niet direct duidelijk, al kunnen we uit veel werken wel opmaken dat de staat van het Russisch leger wordt bekritiseerd, dat Poetin niet populair is, dat de oorlog rampzalige effecten heeft voor de gewone Rus en meer van dat soort zaken.
Er zitten tientallen kunstenaars uit Rusland en Oekraïne in Russische gevangenissen, zo vertelt een van de gasten. De kunstenaars wiens werk wordt geëxposeerd kunnen niet terug naar hun vaderland. Die reis zou een experiment zijn: in Rusland regeert de willekeur, dus je weet nooit hoe je behandeld zult worden. Een van de aanwezigen zat gevangen, maar is om onduidelijke redenen vrijgelaten. Het is onbekend waarom hij de kans kreeg te vluchten. Hij zegt dat dit vaker voorkomt.
Deze kunstenaars zijn ook slachtoffers van de Oekraïne-oorlog, zegt een van de aanwezigen. Ze zijn niet alleen politiek ontheemd, ze zijn ook hun publiek kwijt. Ze hebben geen platform meer en daarom is het bijzonder dat De Balie ze nu dit podium geeft. Een enkeling heeft zich tijdens de voorbereidingen teruggetrokken. Het is volgens een aanwezige maar de vraag of deze kunstenaars in het Westen echt veilig zijn. Ze moeten in ieder geval voorzichtig blijven.
Europarlementariër Sergey Lagodinsky vertelt dat er meer aandacht moet komen voor migranten die in Rusland gevaar lopen. Voor kritische journalisten uit Rusland bestaan regelingen om in Europa asiel te krijgen, voor kritische kunstenaars niet. Wat Europa hieraan kan doen? De EU heeft geen mogelijkheden om met een regeling te komen, dus het is aan de lidstaten. Iemand uit de zaal wil weten wat het grote publiek kan doen. Het antwoord is: laat zien dat deze kunstenaars niet alleen staan.
De tentoonstelling is tot 3 september te zien in De Balie in Amsterdam.
Beeld: debat in De Balie. Still van YouTube. Vier kunstwerken in De Balie. Foto’s: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.