Zouden de kersverse Europarlementariërs weten waar ze aan begonnen zijn? Als je naar het weinig inspirerende programma kijkt van de eerste dag van het nieuwe Europees Parlement, kun je daar gerede twijfels bij hebben. De hele dag gaat op aan formele plichtplegingen. Er is geen echte installatie, maar een door een vioolkwartet uitgevoerd Europees volkslied, waarna alle Europarlementariërs van start gaan. Veel onpersoonlijker kan het niet, maar dat was een dag eerder bij het afscheid van de vertrekkende leden ook al zo.   

Dan is het tijd voor de verkiezing van de voorzitter. Het interessante is: de publieke tribune zit vandaag zo vol dat bezoekers moeten worden weggestuurd, terwijl er bij het afscheid vrijwel niemand was. Dit is vooral opvallend omdat de verkiezing van de voorzitter geen inspirerende gebeurtenis is. De vergelijking met de Tweede Kamer dringt zich op. Daar is voordat de geheime stemming plaatsvindt, een echt debat waarbij de kandidaten vragen van Tweede Kamerleden beantwoorden.

In het Europees Parlement houdt men niet van debatten, maar van het oplezen van speeches. Deze opmerkelijke traditie waarbij de onderlinge interactie tussen parlementariërs tot een minimum wordt beperkt, zien we ook bij deze verkiezing terug. Er zijn twee kandidaten en ze houden beide een toespraak, zonder de mogelijkheid vragen te stellen. Daarna volgt een schriftelijke stemming waarvan de uitslag meer dan een uur op zich laat wachten. Ondertussen zitten de toeschouwers op de tribune duimen te draaien. 

Tijdrovende verkiezing

Als deze verkiezing een enigszins nuttig karakter zou hebben, zou dit natuurlijk prima zijn, maar dat is ook niet het geval. Eigenlijk is er maar één kandidaat: de Maltese Roberta Metsola die de afgelopen twee en een half jaar ook al voorzitter was. Ze wil een tweede termijn. Metsola vertelt over haar Maltese achtergrond en begint Europese waarden op te sommen waarvoor zij wil strijden. Het Europees Parlement moet staan voor democratie, rechtsstaat en mensenrechten, zo horen we. 

Het Europees Parlement moet niet bang zijn te leiden en te veranderen, aldus Metsola, die onder andere praat over het initiatiefrecht dat het parlement tot dusver ontbeert. Zo’n recht om zelf voorstellen voor wetgeving te mogen doen moet door een verdragswijziging worden geregeld en dus weten we al wat hiervan terecht gaat komen. Daar gaan de lidstaten over. Metsola wil ook dat het debat in het Europees Parlement levendig is, een ambitie die ze op geen enkele manier concretiseert. 

Metsola wil respectvol debat en wil dat personeelsleden worden beschermd. Dat is hard nodig. Het parlement moet integer zijn want burgers kijken voor richting naar Brussel en Straatsburg. Metsola is inmiddels ruim over haar spreektijd heen. Achteraf klaagt een Europarlementariër dat dit wel heel opmerkelijk is voor een voorzitter die anderen juist strak aan de tijdslimieten houdt. Het maakt niet uit: de vraag is vooral of er een alternatief voor Metsola is. Het antwoord is nee, want de benoeming is voorgekookt. Men is er al een paar weken druk mee. 

Symbolische tegenkandidaat  

De uiterst linkse fractie The Left – waar o.a. de Partij voor de Dieren in zit – heeft een tegenkandidaat geregeld: het is de Spaanse oud-minister Irene Montero, maar zij is op voorhand kansloos. Niet alleen omdat er vooraf al een deal over het voorzitterschap is gesloten, maar ook omdat The Left een splintergroep is die sowieso geen meerderheden haalt. Montero verhaalt over LHBTI-rechten, de genocide in Gaza en het feit dat mensen hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Daar gaat de voorzitter echter niet over. 

Na ruim een uur blijkt Metsola conform alle voorspellingen te hebben gewonnen. Monteiro krijgt maar een fractie van de stemmen. Je vraagt je meteen af of dit allemaal niet wat efficiënter had gekund, vooral omdat er helemaal geen reële keuze was. Als dit een serieus parlement was geweest, hadden de Europarlementariërs voor Montero gestemd, al was het maar om voor eens en altijd met de traditie van gebrekkige transparantie af te rekenen. Maar ja, op de eerste dag is zo’n stap voor nieuwkomers teveel gevraagd. 

De rest van de dag gaat op aan het kiezen van ondervoorzitters. Dit gebeurt digitaal en gaat dus een stuk sneller. Niemand lijkt te begrijpen waarom de verkiezing van Metsola niet digitaal kon. In de middag wordt deels ook weer met papieren formulieren gestemd. Een Europarlementariër legt uit dat de stemkastjes het aantal kandidaten niet aankunnen. Voor de bezoekers is het irrelevant: zij hebben hun selfies allang gemaakt en zijn weer vertrokken. Voor de Europarlementariërs ligt dat anders. Hun eerste dag bestaat vooral uit wachten op nieuwe stemmingen.

Een inspirerend begin is anders. Een serieus parlement ook. 

Beeld: Roberta Metsola, voorzitter van het Europees Parlement. Foto: Mathieu Cugnot. Europese Unie, 2024.  

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.