Het kabinet met de PVV is een feit en niet iedereen is er blij mee. Dinsdagochtend vindt tegenover Den Haag CS een ‘demonstratie voor de rechtsstaat’ plaats. Een onbekende vrouw – ‘Ingelise’ – doet het woord. Er zijn meer mensen gekomen dan ze had gedacht. De demonstratie is in een paar dagen georganiseerd door mensen die elkaar helemaal niet kennen. Ingelise zegt dat er echt iets moet gebeuren. Wat niet normaal is moet niet worden genormaliseerd, zoals de aantasting van de rechtsstaat en het uitsluiten van mensen.

Ingelise ziet parallellen met Hongarije en Polen, waar rechts radicale regeringen de rechtsstaat hebben ontmanteld. Een andere organisator – ex-Volt-Kamerlid Nilüfer Gündogan – ziet parallellen met Turkije. Nederland zakt in haar ogen steeds verder weg en dat kan ze niet accepteren. ‘Nederland wordt naar de gallemiezen geholpen door een stelletje debielen’, aldus de oud-politica. Ondertussen begint het steeds harder te regenen, alle beloften van Wilders ten spijt.

Er is te veel gelatenheid, zegt Ingelise. De metafoor is die van kikkers in een teil warm water. De temperatuur loopt steeds meer op, maar ze vergeten eruit te springen. Dat overleven ze niet. Zo gaat dat met democratie en rechtsstaat ook, zo houdt Ingelise de vier- tot vijfhonderd aanwezigen voor. De rechtsstaat afbreken gaat in kleine stapjes. Gelatenheid is gevaarlijk.

Kleine stapjes

Hier doemt een probleem op: welke stapjes zijn dit precies? Aanwezigen hebben wel wat ideeën. Een demonstrant noemt dat er een meerderheid in de Tweede Kamer is die wil tornen aan behandelingen voor transgenders. Een ander denkt aan de BTW-verhoging op kranten, die vooral onderzoeksjournalistiek en dus de kritische controle op de politiek zal raken. Weer een ander noemt de bezuinigingen op de NPO, die eveneens lijken ingegeven om de journalistiek een kopje kleiner te maken.

Het probleem van deze demonstratie laat zich een beetje raden: deze stapjes zijn klein, misschien blijft het hier wel bij en veel mensen vinden andere thema’s sowieso belangrijker. Ergo: de tegenstanders van Schoof-1 hebben een knoeperd van een communicatieprobleem, zeker omdat de meeste mensen geen beeld hebben van wat de rechtsstaat is en dus ook niet weten of die onder druk staat. Als je dan demonstreert ‘voor de rechtsstaat’ ben je de meeste mensen meteen kwijt.

In Duitsland en Frankrijk zijn er massale protesten tegen extreemrechts, maar zo ver zal het in Nederland niet snel komen. Hier demonstreert men niet voor iets abstracts, zeker niet als er geen sprake is van overduidelijke, zeer concrete en urgente bedreigingen. Een demonstratie op een gewone werkdag in de stromende regen doet de rest: in vergelijking met het buitenland mag deze demonstratie nauwelijks naam hebben, hoe blij de organisatoren ook met hun honderden aanwezigen zijn.

Meer potentie?

De organisatoren zien deze demonstratie slechts als een begin. Op een andere dag zou dit protest meer mensen trekken, zegt een van hen. Er is een aanwijzing dat dat klopt: er zijn opvallend veel mensen die zeggen nog nooit te hebben gedemonstreerd. Het laat zien dat de zorgen over Schoof-1 breder zijn dan alleen onder de linkse usual suspects. Die zijn er vandaag ook: de jongeren van GroenLinks-PvdA, een paar mensen van Bij1 en een groepje antifascisten.

Wat zou helpen, zegt een omstander, is als zo’n demonstratie meer aandacht krijgt dan alleen op Twitter. Deze manifestatie is helemaal georganiseerd via sociale media en daar bereik je heel veel mensen helemaal niet mee. Een organisator meldt dat er binnenkort een website is. Nuttig natuurlijk, maar niet genoeg om nieuwe mensen te bereiken. Daarvoor zijn massamedia essentieel. Dinsdagochtend komen alleen Ongehoord Nederland en Powned langs. Daar zit de doelgroep niet.

De demonstratie loopt van Den Haag CS naar Huis ten Bosch, waar de beëdiging van het nieuwe kabinet plaatsvindt. De planning was kennelijk om er te staan als de nieuwe ministers zouden aankomen, maar volgens een demonstrant treuzelde de politie zo enorm dat de ministers allang binnen waren toen iedereen aankwam. Hij ziet er een beperking van het demonstratierecht in. Of dat klopt, staat te bezien, maar zo liep men in ieder geval weer een hoop media-aandacht mis.

Beeld: Demonstratie voor de rechtsstaat. Foto’s: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.