Een beetje vreemd boek: de extremist en de wetenschapper van Rik Peels, zowel hoogleraar religie en theologie als hoogleraar filosofie aan de VU. Dit essay begint met de notie dat de democratie kwetsbaar is door allerlei vormen van radicalisme en extremisme en dat het belangrijk is dat brede fenomeen beter te begrijpen. De wetenschap schiet echter tekort en biedt hooguit gedeeltelijke verklaringen. Daarom biedt dit essay ideeën hoe onderzoekers radicalisering beter kunnen doorgronden.

Het probleem is daarmee eigenlijk al meteen duidelijk. In tijden waarin behoefte bestaat aan verklaringen voor radicalisering, of het nou om volledige, gedeeltelijke of beperkte verklaringen gaat, is dit een boek over methodologie. Dit essay gaat over het hoe: de achterliggende principes hoe radicalisering kan worden begrepen, zonder inhoudelijk te vertellen wat er inmiddels aan inzichten is ontstaan. Daar moeten we kennelijk zelf naar op zoek, door de principes uit dit essay toe te passen.

Daarmee is dit essay niet oninteressant, maar wel onbevredigend. We leren dat er verschillende soorten radicalisering bestaan en dat dit fenomeen zich terminologisch slecht laat vangen. Radicalisering moet niet als ziektebeeld worden bekeken, maar juist als iets dat vrij normaal en rationeel kan zijn. Het gaat weliswaar om een vorm van blikvernauwing, zoals we dat ook bij sektes zien, maar het is tegelijk iets waar niemand op voorhand immuun voor is.

Het advies blijkt opvallend simpel: neem radicalen serieus en praat met ze om te begrijpen hoe ze in het leven staan. Klinkt als een prima idee, maar je vraagt je toch af: als onderzoekers kennelijk al hebben ontdekt dat dit een goede werkwijze is, hebben ze deze vast al eens in de praktijk gebracht en er conclusies uit getrokken: hoe ontstaat radicalisering, hoe kijken deze mensen naar de wereld en is er een weg terug? Verrassing: op die vragen geeft dit essay geen antwoord.

Beeld: omslag De extremist en de wetenschapper (bewerkt).

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.