De kloof tussen de elite en het volk was nog nooit zo duidelijk als dinsdagavond in Amsterdam. Talloze mensen kijken naar een wedstrijd van het Nederlands elftal, maar een enkeling haast zich naar Spui25, het debatcentrum van de Universiteit van Amsterdam. Hier vindt een sessie plaats over de aanhang van radicaal rechts in Vinex-wijken zoals Tilburg Reeshof en Den Haag Ypenburg. Geen Vinex-bewoner blijkt op het idee gekomen naar Spui25 te gaan en de PVV-stemmers lijken ook al thuisgebleven. Opvallend.

Dit is een meet-up van De Groene. De redactie was geschokt door de enorme winst van de PVV in november. Daarom wilde men weten waarom dit allemaal heeft plaatsgevonden. Wat is nou de voedingsbodem die ertoe heeft geleid dat mensen ‘hun goede humeur’ hebben verloren en ‘op boos rechts’ zijn gaan stemmen, horen we hoofdredacteur Xandra Schutte zeggen. Verslaggever Coen van de Ven echo’t dat idee: het is tijd om de mensen die PVV stemmen te leren begrijpen.

Het valt Van de Ven op dat over PVV-stemmers altijd wordt beweerd dat ze zijn afgehaakt, maar dat klopt niet. De PVV heeft het namelijk enorm goed gedaan in Vinex-wijken, terwijl je de mensen daar helemaal niet afgehaakt kunt noemen. Sterker nog: dit zijn meestal VVD-bolwerken – of ze waren dat. De mensen hebben het er goed: een koopwoning en een auto voor de deur, niks aan de hand. Waarom zouden deze mensen zich nou richting Wilders begeven?

Vele verklaringen

De Groene heeft meerdere journalisten het land ingestuurd om de PVV-stemmende Vinex-bewoner beter te leren kennen. Ook is getracht patronen te ontwaren in de verkiezingsuitslagen. Deze avond horen we de resultaten. PVV-stemmers hebben allerlei klachten. Zo kunnen kinderen geen huis vinden, zeggen ze, al geldt dat niet voor die van henzelf. De mensen zijn bang voor verpaupering, er is minder sociale cohesie, de gemeente luistert niet goed naar ze en ga zo maar door.

Het probleem laat zich raden: de lijst mogelijke verklaringen is eindeloos en iedereen heeft zijn eigen voorkeuren. In de zaal merkt een man op dat digitalisering een belangrijke rol speelt, want door sociale media is er meer polarisatie. Een andere man begint omstandig uit te leggen dat het allemaal aan het VVD-woonbeleid ligt. Zo zien we: ieder zijn eigen mening waarom de mensen op Wilders hebben gestemd. De opinies passen vaak opvallend goed bij de eigen standpunten.

Een VVD-raadslid uit Helmond – daar is ook een Vinex-wijk – zit op het podium en suggereert dat de enorme afkeer van GroenLinks-PvdA een belangrijke rol speelt. De PvdA, dat konden VVD-stemmers nog wel aan, maar nu GroenLinks erbij is gekomen is het allemaal een beetje te erg geworden. De VVD moest wel de deur openzetten voor de PVV, zo is de suggestie, want als men met Frans Timmermans zou regeren was er niets van de liberalen overgebleven. Jaja.  

Een meta-perspectief

De Groene heeft een soort meta-perspectief aangenomen. De verklaringen zijn getoetst en ze blijken allemaal onjuist. De conclusie is dat stemmen op de PVV vooral ‘een gevoel’ is. Mensen voelen zich niet gezien en niet serieus genomen. Er is niet naar ze geluisterd. Mensen hebben een gevoel van verlies, dat er iets van ze is afgepakt. Wanneer dat gevoel precies optreedt blijft vaag: SCP-onderzoeker Josje den Ridder meldt dat opinies niet zo snel veranderen. Het is dus ‘de context’ geweest die maakte dat de PVV won.

Goed dat we nu weten dat er sprake is van een gevoel, maar de vraag blijft natuurlijk hoe we dat gevoel kunnen voorspellen en wanneer het optreedt. Dan zijn we weer terug bij alle verklaringen waarvan De Groene met een heleboel data heeft vastgesteld dat ze niet kloppen. Dat we nu weten dat het allemaal aan de context ligt, helpt ook niet erg, want dat suggereert dat er helemaal geen algemene verklaringen bestaan en dat onderzoek sowieso overbodig is.

Een veel belangrijkere vraag is: is dit gevoel terecht? De avond suggereert van niet, want in Vinex-wijken hebben mensen het prima voor elkaar. Er volgt geen echte denkoefening. Is het misschien rationeel PVV te stemmen? Of moeten de verwende nesten in Tilburg Reeshof hoognodig eens toegesproken worden dat ze zich gedragen als een stelletje verwende kleuters? Of maakt dat het allemaal alleen maar erger? Of hebben de mensen in hun twee-onder-een-kap-woning ergens misschien toch een punt?

De elite wil het er nog niet over hebben.

Beeld: panel bij Spui 25. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.