Hoe zit het nou precies met de Europese samenwerking tussen ChristenUnie en SGP? Deze vraag brengt ons vrijdagmiddag naar het Driestar College in Gouda, waar de SGP een campagnecongres houdt. De bijeenkomst trekt zo’n honderd mensen en wordt deels betaald door ECPM, de Europese partij van zowel ChristenUnie als SGP. Onwillekeurig denk je terug aan de overzichtelijke wereld van vroeger: toen deden de twee partijen gewoon samen mee aan de Europese verkiezingen. 

Nu niet meer. Het is verleidelijk partijbestuurders te vragen wat er allemaal is voorgevallen, maar het is logischer de vraag te stellen of de scheiding überhaupt te begrijpen valt. Bij de Europese verkiezingen van 2019 vormden ChristenUnie en SGP nog een combinatie die twee zetels haalde. Nu doen de partijen apart mee en is het de vraag of ze de kiesdrempel halen. Je zou kunnen denken: samenwerken is slimmer, al is het maar uit welbegrepen eigenbelang. 

De ChristenUnie heeft de samenwerking opgezegd. Zijn de consequenties wel goed doordacht? Er zijn momenteel ontzettend veel partijen niet zeker of ze überhaupt verkozen worden: ChristenUnie, SGP, JA21, FvD, SP en PvdD. Met een beetje pech kunnen we BBB, NSC en Volt aan dit lijstje toevoegen. Als ChristenUnie en SGP samen mee hadden gedaan waren ze een grote partij geweest en hadden ze sowieso één zetel gehaald. Ook publicitair waren de voordelen enorm geweest. 

Arrogante ChristenUnie

Een SGP-lid denkt dat het arrogantie was: de ChristenUnie dacht zeker te zijn van een zetel. Dat was buiten Rutte-IV gerekend, waardoor de partij een fletser profiel heeft dan ooit, in de Tweede Kamer zetels verloor en nu ook in Brussel weleens onder de kiesdrempel kan uitkomen. De SGP verspreidt inmiddels enthousiast het beeld dat men meer kans maakt. Of dat echt zo is, is twijfelachtig. In de meest recente peiling van Maurice de Hond verdwijnen beide partijen uit het Europees Parlement. 

Nederland gaat terug naar de oude verhoudingen, speculeert een partijlid. De SGP was voorheen ook de grootste. De ChristenUnie werd pas echt groter toen GPV en RPF fuseerden. Inmiddels heeft de SGP echter de wind in de rug. Niet alleen door de meer algemene verrechtsing, maar ook door Israël. Deze middag in Gouda blijkt wederom dat de SGP vierkant achter het land staat en daar geen enkel compromis over sluit. Juist dat uitgesproken standpunt is nu aantrekkelijk.

Tot zover lijkt de situatie overzichtelijk, maar ondertussen werken ChristenUnie en SGP nog steeds gewoon samen. Ze zijn beide lid van ECPM, de enige door de EU erkende partij die is gegrondvest op christelijke waarden, legt directeur Maarten van der Fliert in een deelsessie uit. Bij ECPM is de overtuiging dat de mens is geschapen naar Gods beeld. Al snel blijkt dat de aanwezigen niet goed begrijpen wat ECPM is. Het is ook ingewikkeld: de band tussen ChristenUnie en SGP is niet echt doorgesneden.

Europese partijen

Nationale partijen werken in Brussel samen in Europese partijen. Een aantal ervan heeft een eigen fractie in het Europees Parlement. Dat geldt bijvoorbeeld voor de christendemocraten die zich verenigen in de Europese Volkspartij (EVP). Voor een eigen fractie moet een Europese partij 22 Europarlementariërs uit zeven landen hebben. ECPM heeft echter maar vijf verkozenen uit vier landen. Een fractie is er daarom niet, maar er is nog steeds een Europese partij die in Brussel kantoor houdt. Een soort overlegplatform.

De ECPM-Europarlementariërs hebben inhoudelijke overeenkomsten, want de ECPM heeft een eigen politieke lijn en verkiezingsprogramma, zo horen we. Toch zitten de Europarlementariërs in verschillende fracties die allemaal een zekere vorm van fractiediscipline kennen. Sommige zitten bij de christendemocratische en federalistische EVP, waaronder Anja Haga (ChristenUnie), andere zitten bij de eurosceptische en veel rechtsere ECR, waaronder Bert-Jan Ruissen (SGP). 

ECPM heeft een gezamenlijke grondslag, standpunten en waarden, maar de Europarlementariërs zitten in fracties met verschillende politieke visies. Het eerste suggereert gezamenlijkheid, het tweede het omgekeerde. Dat ChristenUnie en SGP niet meer samen deelnemen aan de verkiezingen suggereert grote verschillen, maar we horen deze middag ook dat Anja Haga als nieuwe Europarlementariër in haar eerste week al bij Bert-Jan Ruissen op de koffie ging. Hoe zit het nou? 

Samen sterk

Christelijke politiek is een veelkleurig fenomeen, zegt ECPM-directeur Van der Fliert. Deze is in Oost-Europa bijvoorbeeld nationalistischer dan we in Nederland gewend zijn. De uitwerking van de grondslagen verschilt per land. Van der Fliert vindt die diversiteit het mooie aan Europa. Partijen als ChristenUnie en SGP zijn sowieso uniek omdat we in Nederland een proportioneel kiesstelsel hebben waardoor kleinere partijen relatief veel kans maken. 

Een aanwezige suggereert dat er tussen ChristenUnie en SGP een soort strijd is. Van der Fliert heeft het liever over gezonde concurrentie: ze vissen uit verschillende vijvers. Sommige SGP-leden twijfelen daar openlijk aan. Van der Fliert houdt de moed erin: hij denkt dat vier van de vijf ECPM-Europarlementariërs herkozen kunnen worden. Hij rekent dus op Haga en Ruissen. Hij heeft dan ook een probleem als dat niet lukt: dan houdt ECPM wel heel weinig Europarlementariërs over.  

Van der Fliert sluit af. Het is allemaal erg ingewikkeld, maar hij hoopt wel dat ChristenUnie en SGP herkozen worden: ‘Samen staan we sterk’.

Beeld: SGP-campagnebusje. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.