Dertien Europese lijsttrekkers in debat, de belangrijkste ontbreekt
PVV-lijsttrekker Sebastiaan Stöteler wilde wel komen, maar had nog geen toestemming van zijn partij, vertelt moderator Twan Huys aan de matig gevulde zaal in Beeld en Geluid. Donderdagavond vindt hier een debat plaats tussen de lijsttrekkers voor de Europese verkiezingen. Een publieksevenement kun je het niet noemen: in de zaal zit een handjevol journalisten, aangevuld met tientallen partijmedewerkers, voorlichters en andere betrokkenen. Gewone kiezers? Nergens te bekennen.
Dit debat wordt uitgezonden op NPO Politiek en is online te zien, maar of het veel kijkers trekt is onduidelijk. Het blijven Europese verkiezingen: kiezers hebben andere interesses, al is het Europees Parlement een hele machtige wetgever. Echt veel kun je deze avond sowieso niet leren: elke lijsttrekker heeft hooguit zes minuten spreektijd. Zo krijg je niet veel meer dan een globaal beeld van wie deze mensen zijn: waar staan ze globaal voor en hoe presenteren ze zich? Op alfabetische volgorde.
Malik Azmani (VVD)
Azmani heeft zijn dag niet. Hij bromt dat hij blij is dat er een coalitieakkoord ligt en dat de nieuwe coalitie recht doet aan de verkiezingsuitslag. Daar houdt zijn enthousiasme wel op. Azmani wil snel verder praten over andere thema’s. Begrijpelijk: misschien komen er anders vragen over de openlijke kritiek van zijn Europese fractievoorzitter op de VVD-coalitiedeelname. Voorlopig lopen alle Brusselse VVD’ers op eieren en of ze de komende tijd überhaupt nog invloed hebben is maar de vraag. Arme Azmani.
Tom Berendsen (CDA)
Berendsen zit net als Azmani al vijf jaar in het Europees Parlement. Hij werkte daarvoor als beleidsmedewerker. Hij is een jonge, maar ouderwetse CDA’er: hij bepleit verstandig klinkende maatregelen op een serieuze toon. We horen dat het CDA nog steeds achter de green deal staat. Berendsen wil vanaf nu meer oog hebben voor de uitvoering en dus niet nog meer groene regels. Het contrast met zijn twee oud-collega-beleidsmedewerkers – die nu lijsttrekker zijn van BBB en NSC – lijkt immens, want zij moeten doen alsof ze ver van Berendsen af staan.
Ralf Dekker (FvD)
De nieuwe Europese Forum-lijsttrekker heet Ralf Dekker en het is maar de vraag of hij de kiesdrempel haalt. FvD is tegen de EU en daarom moet Dekker de dubbelzinnige positie uitleggen dat hij het Europees Parlement in wil om de EU af te bouwen. Dekker wil het publiek informeren over wat de EU doet, zo zegt hij. Het gekke is: mensen die Dekker weleens hebben ontmoet, weten dat hij beslist geestig uit de hoek kan komen en ook wel aimabel kan zijn, maar dat komt deze avond niet naar voren. Waarom is onduidelijk.
Gerrie Elfrink (SP)
Elfrink is de tegenvaller van de avond. De SP zit al vijf jaar niet meer in het Europees Parlement en hoopt op een terugkeer, maar is Elfrink werkelijk de beste die de SP daarvoor in de aanbieding heeft? Hij komt met wat algemene frases: de EU staat ver van burgers af, belastinggeld wordt door kiezers opgebracht en in Brussel lopen heel veel lobbyisten rond. Allemaal waar, maar het is zo algemeen dat elke leek dit kan zeggen. Het is geen seconde duidelijk of Elfrink echt weet waar hij over praat.
Bas Eickhout (GroenLinks-PvdA)
De lijsttrekkers zijn mild uitgedrukt van een nogal verschillend niveau. Eickhout is na vijftien dienstjaren in Brussel de bekendste en meest ervarene. Hij hoeft niets te doen, want iedereen weet dat als hij over klimaat spreekt, iedereen in Brussel in ieder geval luistert. Eickhout doceert dat de anderen de wereldontwikkelingen missen: de EU moet investeren in duurzame technologie, want we zijn allang geen koploper meer. Alleen de lijsttrekker van BBB sputtert wat tegen, maar dat maakt bij Eickhout de pis niet lauw.
Gerben-Jan Gerbrandy (D66)
Gerbrandy was tien jaar Europarlementariër en is na vijf jaar afwezigheid terug. Zijn probleem laat zich raden: hij was een hele degelijke Europarlementariër en boekte ook resultaat, maar hij oogt ontzettend saai, zeker in vergelijking met het vuur van de twee vrouwen die de afgelopen jaren voor D66 in Brussel zaten. Het laat een zekere inwisselbaarheid zien, die ook deze avond terugkomt. Het gesprek gaat even over het feit dat de lijsttrekkers vooral witte mannen zijn. Gerbrandy probeert zich er met een grapje vanaf te maken.
Dirk Gotink (NSC)
Gotink heeft vijftien jaar bij het CDA gewerkt en stapte onlangs over naar NSC. Bij de borrel benadrukken medewerkers van andere fracties hoeveel kwaad bloed dat heeft gezet: tot op het laatste moment was de overstap geheim. Nu zegt Gotink populistische dingen, om een paar seconden later weer in een soort CDA-modus de gedegen bestuurder uit te hangen. Ondanks deze dubbelzinnige houding wil NSC in dezelfde Europese fractie als het CDA. Je voelt dat CDA’ers daar een stokje voor willen steken, maar dat waarschijnlijk niet kunnen.
Anja Haga (ChristenUnie)
Haga volgde afgelopen jaar Peter van Dalen op. De ChristenUnie doet voor het eerst zelfstandig mee aan deze verkiezingen: vroeger werkte men samen met de SGP. Scepsis alom of de ChristenUnie de kiesdrempel haalt. Haga heeft een voorliefde voor groene thema’s zoals klimaat en plasticvrij leven. Ze illustreert de linkse afslag van haar partij: haar voorganger was aanzienlijk rechtser. Haga bezweert bij de borrel dat ze ook andere, expliciet christelijke thema’s oppakt. Deze avond gaat daar echter niet over.
Anja Hazekamp (PvdD)
Hazekamp zit al tien jaar in het Europees Parlement. Afgelopen jaar brak ze haar heup toen ze in Roemenië was om diertransporten te controleren en zwerfhonden te redden. Ze loopt nog steeds op krukken. De verrassing van de avond is dat ze pro-Europeser is geworden. Ze prijst de green deal, terwijl de PvdD altijd de neiging had om te doen alsof men tegen de EU is. Nu blijkt dat Hazekamp heel goed weet dat als je een duurzame wereld en een beter klimaat wilt, de EU je beste vriend is.
Michiel Hoogeveen (JA21)
Hoogeveen werd drie jaar geleden Europarlementariër. Zijn fractie viel vorig jaar uit elkaar. Hij is nu lijsttrekker, maar JA21 staat op één procent in de peilingen en is dus kansloos. Tegelijk brengt Hoogeveen wel een eigen economisch rechts geluid wat voor kiezers op zichzelf aantrekkelijk zou kunnen zijn. Een collega-lijsttrekker zegt bij de borrel: eigenlijk voegt Hoogeveen in het Europees Parlement meer toe dan Joost Eerdmans in de Tweede Kamer. Jammer voor Hoogeveen: daarmee heeft hij de kiesdrempel nog niet gehaald.
Reinier van Lanschot (Volt)
Van Lanschot is voor de tweede keer Europees lijsttrekker van Volt. Hij vertelt graag over Europese visioenen die wel goed bij zijn partij passen, maar veelal niet via het Europees Parlement kunnen worden bereikt. Meestal moeten de lidstaten ze realiseren. Van Lanschot is een slimme vent en dat speelt hem parten: hij heeft de neiging veel intelligente vragen aan zijn tegenstanders te stellen en in een razend tempo feiten op te sommen. De niet-ingewijde kan het al snel niet meer volgen.
Bert Jan Ruissen (SGP)
Ruissen voert al weken campagne om de SGP-achterban naar de stembus te krijgen. De SGP loopt het risico niet terug te komen nu de partij zelfstandig – zonder de ChristenUnie – meedoet. Ruissen benadrukt de christelijke wortels van Europa, al is dat een minderheidsstandpunt dat in Brussel weinig gewicht in de schaal zal leggen. Voor de eigen achterban is dit echter belangrijk en dus draagt Ruissen dit met verve uit. Of dat de SGP-achterban enthousiasmeert om te stemmen, is onduidelijk.
Sander Smit (BBB)
Smit was jarenlang assistent van CDA-Europarlementariër Annie Schreijer en heeft duidelijk een paar van haar verhaallijnen overgenomen. Hij valt op omdat hij iedereen continu onderbreekt en overal doorheen praat. Ruimte aan anderen geven kan hij niet. Het werkt bij iedereen irritatie op, maar Smit heeft dat niet door. Zijn gunfactor is zo goed als nul en Anja Haga (ChristenUnie) suggereert al snel dat ze het niet voor zich ziet dat ze straks met BBB in één Europese fractie zit. Dat is wel de bedoeling.
En tot slot
En dan hebben we Sebastiaan Stöteler nog. Woensdag liet hij verstek gaan bij een debat in Nieuwspoort, donderdag is hij afwezig in Hilversum. Lijsttrekkers van andere partijen hebben hem nog niet gesproken en denken dat ze hem hooguit bij het slotdebat van de NOS gaan zien. Dat is immers de enige keer dat er mogelijk enig publiek is. De houding van de PVV tekent het afwezige democratische ethos van de partij. Daar hebben alle afspraken in de formatie niets aan veranderd.
Over Stöteler weten we weinig. Hij is fractievoorzitter van de PVV in Overijssel en Almelo. Die functies kan hij niet met zijn nieuwe missie combineren. De vraag is: is hij een doordachte keuze, of is hij een noodgreep omdat verder niemand beschikbaar was? Misschien kan hij er eens een interview over geven.
Beeld: lijsttrekkers en journalisten in afwachting van het debat. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.