Als er Europese verkiezingen aankomen, is het aantal boeken over de EU al snel niet meer te tellen. Er zijn recent boeken uitgekomen over Nederlanders in Brussel, twee Helmondse Europarlementariërs en beter Europees klimaatbeleid. Zelf bracht ik een essay uit over de Europese partij Volt. Nu is er een boek over de controle op Europese instellingen, geschreven door de chef van Bureau Brussel van Follow the Money, Lise Witteman. Wie let er op Brussel? heet het. 

Dit handzame boek leest als een bloemlezing van allerlei zaken die Follow the Money de afgelopen jaren aan het licht bracht. We lezen over het schimmige coronaherstelfonds, waar nauwelijks publieke controle op is. Ook gaat Witteman in op de migratiedeal van ‘TeamEuropa’ met Tunesië, die zich aan controle door het Europees Parlement onttrekt. Ze gaat tevens in op corruptie binnen het parlement en eindeloze discussies over de financiering van maatschappelijke organisaties. 

Ook voor de redelijk geïnformeerde lezer is dit een informatief boek. Allerlei bestaande indrukken worden helaas bevestigd. De Europese instellingen zijn geen toonbeeld van transparantie, hoe vaak mensen uit de Brusselse bubbel ook het omgekeerde beweren. Er is onvoldoende controle op wat er allemaal gebeurt, want maatschappelijke organisaties hebben te weinig middelen, EU-controlemechanismen werken niet of slechts deels en de journalistiek heeft andere prioriteiten.

Follow the Money 

Follow the Money heeft in een paar jaar een imposante Brusselse redactie opgebouwd. Ze hoeven nog maar een beetje te groeien of er werken meer mensen dan alle Nederlandse correspondenten in Brussel bij elkaar. Met zoveel uniek, relevant en goed onderbouwd onderzoek is het bijna onmogelijk kritiek op deze redactie te hebben: men bevindt zich immers in een journalistiek niemandsland. Over de meeste zaken in dit boek lees je buiten Follow the Money zo goed als niets. 

Dit boek richt zich op allerlei zaken die in Europa niet in orde zijn, maar nauwelijks op de vraag waarom deze nauwelijks tot ophef leiden, terwijl het bij bijvoorbeeld het coronaherstelfonds over miljarden euro’s gaat. Witteman doet dat af als een gebrek aan interesse van het grote publiek, wat directe consequenties heeft voor de hoeveelheid tijd en geld die journalistieke media in deze verhalen willen investeren. In theorie kun je aandacht besteden aan Brusselse misstappen, maar wat als niemand het leest? 

Zo zien we hoe bijzonder de inzet van Follow the Money is, want de kans dat artikelen over de EU brede aandacht in Nederland krijgen is vrij klein. Er was hier nooit echt ophef over de verdwenen sms-jes van Ursula von der Leyen rond de corona-vaccins, terwijl daar wel aanleiding voor is. Publicaties over corruptie in het Europees Parlement kregen alleen kortstondig aandacht: daarna was het weer tijd voor de formatie en ander Haags gedoe. 

Politico 

Ook Brusselse media doen het niet beter. Jaren geleden kwam een Amerikaans medium de Brusselse bubbel opschudden: Politico, een flinke redactie met vlotte website vol dagelijks nieuws over de EU. De nieuwsbrief is een soort hemel voor mensen die Brussel willen volgen: alle nieuwtjes over Europarlementariërs, beleidsdossiers en verschuivende onderhandelingen zijn erin te lezen. In Brussel leek opeens een serieus journalistiek medium wortel te hebben geschoten.  

Dat ligt toch net even anders, leren we van Witteman. Wat al langer opvalt, is dat Politico vooral een informatiemakelaar voor professionals is. Als je alles over Europese consumentenwetgeving wilt weten, kun je tegen een flinke prijs een plus-abonnement afsluiten. Politico organiseert tevens een grote berg conferenties waar alle betrokkenen elkaar tegen betaling kunnen ontmoeten en waar sponsors voor in de rij staan. Een puur commercieel businessmodel dat prima werkt.

Wat aan het oog wordt onttrokken, zo laat Witteman overtuigend zien, is dat dit geen medium is dat echte journalistieke controle uitoefent. Politico is een platte dienstverlener. Ursula von der Leyen wordt achtervolgd door schandalen en Politico klaagt openlijk dat ze niet ingaat op interviewverzoeken. Klinkt als journalistiek, maar als Politico haar eindelijk te pakken heeft volgt geen enkele kritische vraag. Waarheidsvinding heeft er simpelweg geen prioriteit. 

Net als al die individuele correspondenten levert ook Politico niet of nauwelijks diepgravend onderzoek op. Des te meer reden om Follow the Money te steunen. 

Beeld: omslag Wie let er op Brussel? (bewerkt). 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.