Europese verkiezingen: JA21 en SGP werken harder dan PVV en FvD
Geen verkiezing zo ingewikkeld als die voor het Europees Parlement. Wat doen Europarlementariërs nou eigenlijk en waar moet je ze als kiezer op beoordelen? Het is verleidelijk te doen alsof Brussel een soort Den Haag is. Dan moeten we kijken wie de beste speeches in de plenaire zaal geeft. Dat geeft echter een verkeerd beeld: anders dan de Tweede Kamer is het Europees Parlement niet zozeer een debatarena, maar een wetgever die zelf meeschrijft aan Europese wetgeving.
De kiezer kan tijdens de aankomende verkiezingscampagne zien wat de standpunten en prioriteiten van de verschillende partijen zijn, maar of Europarlementariërs ook iets uitvoeren als ze eenmaal zijn verkozen is nauwelijks zichtbaar. Al het Brusselse onderhandelings- en schrijfwerk vindt achter gesloten deuren plaats en media besteden er nauwelijks aandacht aan. Zo dringt de vraag zich op hoe je als kiezer weet dat je op een actieve politicus stemt of op iemand die de kantjes ervan afloopt.
EU-kenners zeggen: er is geen bestuurslaag zo transparant als de EU, want alles staat op de website. Dat klopt, maar dan moet je er als burger wel induiken en dat doet bijna niemand. Dit is immers tijdrovend en al helemaal niet eenvoudig. Daarom een kort overzicht welke Nederlanders de afgelopen jaren in het Europees Parlement actief waren.* Een beginnetje van wat inzicht.
In de vier kolommen aan de rechterkant staan de belangrijkste activiteiten die Europarlementariërs kunnen ontplooien. Dit zijn relatief onzichtbare bezigheden die inhoudelijke invloed op wetgeving kunnen opleveren, in tegenstelling tot voor de buitenwereld zichtbare acties zoals vragen en speeches. Vooral die speeches veranderen aan wetgeving sowieso niets.
Onder rapport staat de belangrijkste activiteit: op hoeveel dossiers was een Europarlementariër rapporteur, dat wil zeggen hoofdonderhandelaar namens het parlement? Zo’n Europarlementariër leidt de onderhandelingen over een bepaald dossier, doet inhoudelijke voorstellen en probeert tot een compromis te komen. De rapporteur ‘houdt de pen vast’ bij het schrijven van het oordeel van het Europees Parlement over een wetsvoorstel en onderhandelt met de lidstaten over een compromistekst.
De andere drie kolommen zijn ook belangrijker dan speeches, maar hebben wat minder zwaarte. Onder schaduw staan de schaduwrapporteurschappen, waarbij Europarlementariërs namens de Europese fractie meepraten over een wetgevend voorstel. Ze doen dat met de rapporteur, die eindverantwoordelijk is voor de compromistekst die een meerderheid in het parlement moet halen.**
Tot slot praten soms meerdere parlementaire commissies mee over hetzelfde voorstel. Als een commissie aan een andere commissie adviseert over een wetgevend voorstel, heeft ook die commissie een rapporteur voor dat advies en daarbij praten ook weer namens andere Europese fracties schaduwrapporteurs mee (opinie).
Grote verschillen
Deze kwantificering van wat Nederlandse Europarlementariërs de afgelopen jaren hebben gedaan doet niet altijd recht aan de betrokkenen. Sommige leden komen sowieso slecht uit het overzicht omdat ze niet de hele periode actief waren. Dat geldt vooral voor Anja Haga (ChristenUnie) en Henk Jan Ormel (CDA). Zij zijn beide nog geen jaar actief. Er is nog een belangrijker punt: het ene dossier is groter dan het andere. Vier rapporteurschappen is niet per definitie het dubbele van twee.
We kunnen desondanks twee conclusies trekken.
De eerste over de rechterflank. FvD won in 2019 de Europese verkiezingen. Van die vier Europarlementariërs – die allemaal zijn afgesplitst – is alleen Michiel Hoogeveen (JA21) echt actief. De drie anderen – Rob Roos, Rob Rooken en Dorien Rookmaker – waren nul keer rapporteur. Dit vormt een schril contrast met Bert-Jan Ruissen (SGP) die in dezelfde Europese fractie zit. Hij doet net als Hoogeveen gewoon zijn werk. Marcel de Graaff (FvD, ex-PVV) is een soort buitencategorie: hij deed qua relevante werkzaamheden simpelweg niets.
De tweede conclusie is dat er geen relatie lijkt te zijn tussen deze activiteiten en herkiesbaarheid. Het beste voorbeeld daarvan is Samira Rafaela (D66). Zij scoort samen met Jeroen Lenaers het beste op het aantal rapporteurschappen, maar vertrekt omdat ze niet in het team van de nieuwe lijsttrekker past. Dat is echter onzin, want iedere Europarlementariër heeft een eigen team van medewerkers. Er zijn in Brussel geen Nederlandse fracties, alleen Europese.
Het grote publiek ziet heus niet wat Rafaela op de achtergrond allemaal heeft gedaan, maar je vraagt je af of D66 het wel ziet.
* Cijfers van de website van het Europees Parlement op 15 april 2024.
** Bij het aantal schaduwrapporteurschappen zijn alle kwijtingsrapporten (die niet wetgevend zijn) weggelaten. Dit maakt verschil bij de tellingen van Bas Eickhout, Jeroen Lenaers, Sophie in ’t Veld en Lara Wolters.
Beeld: Rob Roos, Europarlementariër met veel speeches en nul rapporteurschappen. Foto: Philippe Stirnweiss, Europees Parlement, 2024.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.