Als een Europarlementariër volle zalen trekt is het Bas Eickhout. De GroenLinks-PvdA-lijsttrekker zit al vijftien jaar in Brussel, voorheen als GroenLinks-voorman. Eickhout heeft een naamsbekendheid van maar liefst elf procent. Je zou dat percentage een grove schande kunnen noemen, maar al zijn Brusselse collega’s doen het slechter, waarschijnlijk met uitzondering van Sophie in ’t Veld, maar zij staat niet meer op een Nederlandse kandidatenlijst. 

Donderdag zit de coffeecorner van boekhandel Broese in Utrecht afgeladen vol. Hier presenteert Eickhout zijn derde boek met de titel Groen realisme. Je zou kunnen denken dat GroenLinks-PvdA alles op alles heeft gezet om deze zaal vol te krijgen, maar dat blijkt helemaal niet nodig. De aankondiging is maar spaarzaam verspreid en toch zijn er tientallen mensen. Eickhout krijgt ook grotere zalen met gemak vol: in Broese moet een deel van het publiek staan. 

Eickhout is al jaren in Brussel bezig met klimaat. Zijn eerste boek ging er ook al over. De ironie is niet te missen: hij noemt dat eerdere boek ‘wat luchtiger’ dan zijn nieuwste pennenvrucht, maar voegt meteen toe dat de lezers zijn werk destijds al zwaar vonden. 

Rechts doet groen 

Het gaat dan ook om gewichtige zaken. Het klimaat verandert en we breken weerrecord na weerrecord, doceert Eickhout. Hij wil niet te alarmistisch doen, maar eigenlijk is dit nog maar het begin. We zien nu de effecten van wat we vijftien jaar geleden de lucht in hebben gepompt. We kennen ook niet alle effecten van het menselijk handelen op het klimaat, dus deels blijft het afwachten wat het effect wordt. Dat het erger wordt, staat wel vast. Wat te doen? 

Rechtse politici doen alleen groen als het ze goed uitkomt, bijvoorbeeld omdat duurzaamheid in de mode is, denkt Eickhout, die zich herinnert dat dat vijf jaar geleden het geval was. De echte ambities van rechts zijn inmiddels wel duidelijk, bijvoorbeeld bij de onlangs afgeschoten natuurherstelwet en de afzwakking van de Green Deal. Hier zie je volgens Eickhout dat de tijd voor dit soort maatregelen nog niet rijp is. Zo leren we iets opmerkelijks: een groene politicus heeft de term draagvlak ontdekt. 

De uitkomst van het Europese wetgevingsproces is beter als alles in stilte gebeurt, denkt Eickhout. Zonder aandacht was de Green Deal beter gelukt. Dat was op zichzelf natuurlijk mooi geweest, maar het probleem is dat er nog veel meer nodig is. We staan pas aan het begin van de omslag richting een niet-fossiele economie en dan werkt bestaand EU-beleid – beprijzen en normeren – sowieso maar een beetje. We moeten sneller klimaatneutraal worden en daarvoor is een omslag in de hele economie nodig.

BBB-winst

Op dit moment zien we de weerstand tegen duurzaamheid en klimaatbeleid alleen maar toenemen, denkt Eickhout. Dat heeft ook een Nederlands tintje. Sommige trends uit Nederland slaan over naar elders en dus heeft men met argusogen de BBB-winst bij de Provinciale Statenverkiezingen gevolgd. Echt iets om rekening mee te houden, want ooit dachten de Duitsers dat een fenomeen als Geert Wilders in eigen land geen kans van slagen zou hebben. Dat hebben ze geweten. 

Nu trappen Europese politici weer op de rem, terwijl we pas aan de vooravond van alle veranderingen staan, aldus Eickhout. Die gaan niet over de gebruikelijke EU-stapjes als meer regels en hogere prijzen, maar over fundamenteel ander economisch beleid. Het positieve is: zowel de coronacrisis als de oorlog in Oekraïne hebben laten zien dat dit soort beleidsomslagen mogelijk zijn, ook al denkt iedereen het omgekeerde. Duitsland was binnen een jaar van het Russische gas af. 

Zulke omslagen zijn ook nodig bij klimaat, denkt Eickhout. Het kan, maar je moet daar expliciet voor kiezen. Dan heb je urgentie, debat en draagvlak nodig. Eickhout hoopt dat zijn boek een aanzet is tot nadenken, om meteen toe te geven dat het waarschijnlijk geen bestseller zal worden. Hannah Prins van Extinction Rebellion neemt het eerste exemplaar in ontvangst. Ze stelt voor het boek na het lezen aan zoveel mogelijk mensen door te geven. Wel zo duurzaam. 

Beeld: Hannah Prins spreekt de zaal toe. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.