Human interest vergroot het enthousiasme voor het Europees Parlement niet
Het is weer tijd voor de vijfjaarlijkse stroom boeken over de EU. In juni zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. Dit is traditiegetrouw het moment voor Europa-experts om boeken te publiceren die vrijwel niemand wil lezen. Geen politieke instelling levert zo weinig enthousiasme én zoveel boeken op. Een ervan is het vlot geschreven Brexit Brussel Brabant van de Brusselse FD-correspondent Mathijs Schiffers. De ondertitel luidt: Wat de EU van de Britten kan leren (en van Helmonders).
Schiffers was ten tijde van de Brexit-onderhandelingen correspondent in Groot-Brittannië en verhuisde vervolgens naar Brussel. Het contrast met de Britse politiek vol harde debatten, persoonlijke aanvallen en schandalen kon nauwelijks groter zijn: de EU is een wereld van instellingen zonder levendig debat, met eindeloze procedures en een elementair gebrek aan transparantie. Schiffers is niet de eerste auteur die worstelt met de vraag hoe je zoiets toegankelijk kunt maken voor burgers die de EU niet goed kennen.
Een mogelijk antwoord is: personalisering. Een groot deel van dit boek gaat over twee Europarlementariërs: Toine Manders en Mohammed Chahim. Ze komen net als Schiffers uit Helmond. Manders zat vijftien jaar voor de VVD in Brussel (1999-2014) en werd in 2019 herkozen voor 50Plus. Hij stapte tussentijds over naar het CDA. Chahim is sinds 2019 Europarlementariër voor de PvdA. Hij is herkiesbaar (GroenLinks-PvdA, no.2). Manders stopt ermee.
Persoonlijke verhalen
Het idee van personalisering is simpel: politieke instituties en procedures zijn abstract, persoonlijke verhalen niet. Via human interest – voor zover daar bij de EU sprake van kan zijn – is het makkelijker uit te leggen waar de EU over gaat en hoe deze bestuurslaag werkt. Dat levert soms interessante inkijkjes op: Chahim werd in het opvallend witte Europees Parlement aanvankelijk niet als Europarlementariër herkend, Manders liet zijn schoonzoon voor zich werken, maar schond daarmee de Brusselse regels niet.
In dit boek staan veel meer van dit soort interessante anekdotes, maar ze leiden maar tot beperkt inzicht in wat het Europees Parlement is of doet, laat staan waar je in juni voor stemt. Schiffers doet ook een aantal inhoudelijke pogingen het werk in Brussel te verhelderen. Een voorbeeld is de natuurherstelwet. Dit plan van toenmalig eurocommissaris Frans Timmermans om lidstaten te verplichten de natuur beter te beschermen werd behoorlijk afgezwakt. Het was een van de dossiers van Chahim.
Schiffers schrijft het helder op: er zijn verschillende fracties met ieder een eigen onderhandelaar die een eigen positie inneemt. Onderhandelingen verlopen stap voor stap en zo kan er aan het einde iets anders uitkomen dan je aan het begin verwacht. Toch gaat deze werkwijze van Schiffers niet echt leven: het gaat over jaartallen en namen die niemand kent. Je krijgt wel een beeld van de immer opgewekte, slimme en ambitieuze Chahim, maar of de EU er echt begrijpelijker van wordt? Mwa.
Je kunt het Schiffers maar nauwelijks verwijten.
Grote vraag
Een ander probleem laat zich raden: Brussel is een kleine wereld en dus heeft iedereen elkaar altijd nodig. Europarlementariërs zijn zeer onzichtbaar en moeten alle journalistieke contacten dus koesteren, al is het maar omdat er ooit weer verkiezingen zijn. Tegelijk kunnen correspondenten zich ook niet vervreemden van de Europarlementariërs uit eigen land, om de eenvoudige reden dat zij meestal de meest geschikte woordvoerders zijn om actuele EU-kwesties te becommentariëren.
Dit valt vooral op als Manders in dit boek aan bod komt. Als je dit parlement als volksvertegenwoordiging serieus neemt, is de essentiële vraag wat kiezers van hun vertegenwoordigers mogen verwachten. Manders stapte als gekozene voor 50Plus over naar het CDA. Hij riep ouderenbelangen op de agenda te willen zetten, maar daar is nooit meer wat van vernomen. Ook in dit boek gaat het er niet over. Juist daar zou hij harder op bevraagd moeten worden.
Hier wreekt zich dat je geen boek over Europarlementariërs kunt schrijven als je ze tegelijk frontaal op hun uit beeld verdwenen verkiezingsbeloften aanvalt. Het is eigenlijk zelfs erger: als Schiffers dit wel zou doen, is de kans groot dat Manders in de vele Europese dossiers ergens een detail opdist waardoor het lijkt alsof hij zijn verkiezingsbeloften toch heeft waargemaakt. Dan zijn we weer terug bij het begin, namelijk dat burgers niet begrijpen wat Europarlementariërs doen, maar wel voor ze moeten stemmen.
Beeld: omslag Brexit Brussel Brabant.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.