Met deze ledenorganisatie, is het CDA wel erg afhankelijk van Henri Bontenbal
Het is nauwelijks voor te stellen dat het CDA ooit de grootste partij van Nederland was. Er is recent weer een heleboel misgegaan, suggereert oud-Kamerlid Mirjam Sterk op het partijcongres in Nijkerk. Sterk heeft onderzoek gedaan naar de verkiezingsnederlaag van november. Er zijn tientallen mensen ondervraagd, uitslagen geanalyseerd en adviezen opgesteld. Die worden deze zaterdag gepresenteerd en zijn expres in positieve bewoordingen geschreven, zo horen we, maar wat de adviezen precies zijn vertelt Sterk niet. Vreemd.
Sterk zegt in een bijzin dat er al eens onderzoek is gedaan naar een eerdere nederlaag. Het illustreert de staat van het CDA, een partij waarvan bijna niemand zich nog herinnert wanneer deze voor het laatst verkiezingen won. Toch zijn er lichtpuntjes: de sfeer is weer goed, horen we haar zeggen. Deze was tijdens de campagne zelfs zo goed dat het CDA even dacht dat de verkiezingsuitslag mee zou vallen. Uiteindelijk was er een enorme domper, maar ondanks het historisch lage zetelaantal is men toch positief gebleven.
De oorzaak van al dit optimisme heet Henri Bontenbal. Hij heeft voor nieuwe energie gezorgd en draagt het CDA-verhaal met veel elan uit, aldus Sterk. Het clubgevoel is terug: er is eenheid, rust en enthousiasme. Het karwei is pas net begonnen en daarom heeft Bontenbal ruimte, tijd en vertrouwen nodig. Sterk concludeert dat het CDA weer met vertrouwen naar de toekomst kan kijken. Applaus.
Personalisering
Leve de gepersonaliseerde politiek. Tegenwoordig zijn niet partijen, maar individuele politici populair. Dat zie je goed aan het CDA. Aan de partij is eigenlijk niets veranderd ten opzichte van een tijdje geleden, behalve de komst van Bontenbal. Opeens is alles anders. Dit fenomeen lijkt sprekend op NSC en BBB, die nooit populair waren geworden zonder Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas. Ook de relatieve neergang van beide partijen kan geweten worden aan het leiderschap.
Een partij was vroeger een organisatie met afdelingen, gewesten en besturen, maar tegenwoordig doen politici het gewoon zonder. NSC is niet veel meer dan een Tweede Kamerfractie, een bestuur en een ledenlijst. BBB stelt zeker meer voor, maar een bloeiende ledenvereniging kun je het niet noemen, al is het maar omdat leden er weinig te zeggen hebben. BBB kwalificeert het meest als netwerk van fracties, losjes bij elkaar gehouden door een bestuur van amateurs.
Zo komen we op de vraag wat de meerwaarde van een ouderwetse partijstructuur is. Het antwoord is dat een ledenorganisatie een goudmijn kan zijn: een poule waaruit de partij kandidaten kan selecteren. Die kan men intern opleiden zodat ze goed voorbereid aan hun politieke functie beginnen. Het zou het CDA een enorm voordeel geven boven BBB en NSC die deze organisatie niet hebben en afhankelijk zijn van willekeurige sollicitanten waar ze alleen maar het beste van kunnen hopen.
Vitale vereniging
De vraag is wie er in de poule van het CDA zitten. Het antwoord blijkt alarmerend. Jongerenorganisatie CDJA staat weliswaar prominent in de hal en voorzitter Kevin Klinkspoor mag het congres toespreken met het verhaal dat ontzettend veel jongeren zich kandidaat hebben gesteld, maar dat alles lijkt vooral een afleidingsmanoeuvre. Kijk dit partijcongres om je heen en uit alles blijkt dat het CDA extreem is vergrijsd. Dat wordt vooral duidelijk bij de sessie ‘vitale vereniging’ die in de ochtend plaatsvindt.
‘Vitaal’ is niet voor niets een bijvoeglijk naamwoord dat vaak wordt gebruikt in combinatie met ouderen. We horen de voorzitter van CDA Zuidplas vertellen dat een derde van zijn leden boven de 71 is. Hij is zelf nog net geen onderdeel van die leeftijdsgroep. Zo’n tien procent is onder de dertig. Het is de bedoeling dat er in twee jaar ruim honderd leden in Zuidplas bij komen, liefst jonge mensen want die kunnen nog een hele tijd mee. Een man in de zaal vertelt ondertussen dat hij net CDA-lid is geworden. Hij is 78. Applaus.
Je denkt onwillekeurig aan de SP, waar men exact hetzelfde probleem heeft. Toch is er ook een indringend verschil: de SP heeft de jongeren zelf weggestuurd, toen jongerenorganisatie Rood te extreem uit de hoek kwam. Het CDA heeft nooit zoiets gedaan: hier blijven jongeren uit zichzelf weg. Er valt niemand weg te sturen. De dynamiek is al met al hopeloos: als er geen jongeren zijn, is de kans klein dat nieuwe jongeren alsnog aanhaken. Het heeft er alle schijn van dat het CDA nog lange tijd een ouderenpartij blijft.
Gezelligheid
De sessie over de ‘vitale vereniging’ gaat over de vraag hoe meer mensen betrokken kunnen raken. Het moet gaan om ‘gezelligheid met inhoud’, zegt een raadslid uit Leidschendam-Voorburg. Mensen moeten het idee hebben dat het leuk is om naar de partij te gaan en dat het inhoudelijk ook boeiend is. Als het alleen maar leuk is, kun je net zo goed naar de bridgeclub gaan. Iemand in de zaal begint over bijeenkomsten die losstaan van een ledenvergadering en ‘een bepaald thema’ betreffen. Het moet ‘een aansprekend thema’ zijn.
Zo horen we meer tips. Afdelingen kunnen zulke avonden gezamenlijk organiseren want dan is het minder werk, de lokale media moeten op de hoogte zijn en het moet gaan over een onderwerp waar het CDA lokaal de boer mee op wil. Huiskamergesprekken en werkbezoeken werken ook prima, net als het aanspreken en uitnodigen van niet-leden. De belangrijkste suggestie is bekenden meenemen naar partijbijeenkomsten. Interessant, maar juist dit levert bij een verouderd ledenbestand nauwelijks jonge aanwas op.
Tijdens de sessie ontstaat discussie of raadsleden naar de kroeg moeten om in contact te komen met gewone mensen. Een raadslid denkt dat dat heel goed werkt, anderen denken van niet. Sommige mensen komen immers nooit in de kroeg. Belangrijker dan deze praktische discussie is de constatering dat CDA-leden ‘gewone mensen’ kennelijk definiëren als anders dan zijzelf, openlijk twijfelen wie dat zijn en waar je ze zou kunnen vinden. Alsof het om een bijzondere diersoort gaat.
Als dit de staat is van de ledenorganisatie van het CDA, kun je die missen als kiespijn. Dan moet Bontenbal het sowieso in zijn eentje doen.
Beeld: toespraak van de waarnemend partijvoorzitter op het CDA-congres. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.