Is de koers van de ChristenUnie onduidelijk? Inzichten van het partijcongres
De ChristenUnie congresseert deze zaterdag in Apeldoorn. De ChristenUnie is een partij vol vriendelijke mensen. De woordvoerder heet me bij binnenkomst van harte welkom. Hij zal wel moeten: de journalistieke belangstelling valt tegen. Alleen de christelijke kranten zijn er, het Algemeen Dagblad en een columnist van EW. De tweede woordvoerder troost zich met de gedachte dat andere redacties waarschijnlijk online meekijken naar de speech van Mirjam Bikker.
De geringe aandacht is voor de ChristenUnie een betrekkelijk nieuw fenomeen. Met een fractie van drie Kamerleden is de partij naar de marge van het politieke landschap verdreven, terwijl deze vanuit de regering jarenlang veel belangrijker was dan elke andere partij met vijf zetels. Voortaan is de ChristenUnie een politieke dwerg, is alle journalistieke aandacht meegenomen en moet de partij vechten om zichtbaar te blijven. Dit brengt ons bij de vraag hoe dit allemaal zo is gekomen.
We worden welkom geheten door partijvoorzitter Ankie van Tatenhove, die meteen met de deur in huis valt. Het is echt nodig om achteruit te kijken, zegt ze: de ChristenUnie is niet alleen stemmers, maar ook leden kwijtgeraakt. Er waren heel veel redenen voor het verlies in november en de partij had daar lang niet altijd invloed op, maar soms juist wel. Het maakt nieuwsgierig tot welke inzichten deze introspectie gaat leiden.
Veel activiteiten
Van Tatenhove somt een enorme berg acties op die sinds de nederlaag zijn ondernomen. Er is een enquête gehouden, er waren regionale avonden en er zijn focusgroepen georganiseerd. Een deel van de ChristenUnie-stemmers ging naar rechts, met name naar SGP en NSC. Daar is in zo’n groep over gepraat. Ook zijn er focusgroepen gehouden met stemmers die juist naar GroenLinks-PvdA gingen. Er zijn bovendien gesprekken geweest met oud-bewindspersonen, oud-partijvoorzitters en oud-Kamerleden.
De gesprekken leverden vaak hetzelfde beeld op, weet Van Tatenhove. Het geluid van de ChristenUnie is minder scherp dan voorheen en dat komt omdat de partij zo lang in het kabinet zat. De partij wordt tegenwoordig gezien als onderdeel van het probleem, niet als de oplossing. Er is na Rutte-III te weinig reflectie geweest. De ChristenUnie wilde in het landsbelang wederom verantwoordelijkheid nemen, maar eigenlijk had de partij toen al problemen met de bestuursstijl. Suggestie: dit was dus een eenmalige fout, niet iets structureels.
Van Tatenhove denkt dat het niet meer vanzelfsprekend is dat christenen op een christelijke partij stemmen. Dat geldt voor jonge en oude generaties. Ontevreden kiezers stemmen met hun voeten en rekenen af met partijen die in hun ogen de verkeerde dingen hebben gedaan. Tel daarbij op dat kiezers strategisch hebben gestemd en daarom soms bij andere partijen uitkwamen. Suggestie: dit is allemaal heel vervelend, maar het ligt niet aan de ChristenUnie. De partij kan hier helemaal niets aan doen.
Onduidelijke koers
Er blijken ook dingen die wel aan de ChristenUnie te wijten zijn. Van Tatenhove noemt vier onderwerpen waarbij de koers onduidelijk zou zijn: klimaat, natuur, gender en LHBTI. De partij is niet meer zo herkenbaar als voorheen. Meer zegt ze er niet over. Ze zegt wel iets anders. De leden denken dat de bakens zijn verzet en dat ze daarin niet zijn gekend. Dat had anders gemoeten. Vreemde draai: deze ‘onduidelijke koers’ wordt kennelijk niet resoluut afgewezen, maar is problematisch om procedurele redenen.
Dan de vraag wat de partij moet doen. De ChristenUnie moet dingen bij de naam noemen, beginnen bij de beginselen en van daaruit keuzes maken, somt Van Tatenhove op. De partij moet ook denken aan de lokale worteling, want daar kun je aan vertrouwen werken. Bij moeilijke en lastige thema’s moet je met elkaar in gesprek gaan. De partij moet het eigen geluid laten horen in gewone mensentaal, met oog voor de beginselen. We horen zaken als: vrede zoeken, recht doen, oog hebben voor de ander en zorg voor de aarde.
Wat is nieuw? Dit laatste lijkt verrassend veel op het klimaatbeleid van de laatste jaren dat door de ChristenUnie vol enthousiasme werd gesteund. Het past ook bij bijvoorbeeld de nieuwe lijsttrekker voor het Europees Parlement die vooral opvalt vanwege haar strijd tegen plastic. Is daar nou een probleem mee? Dit is gewoon het profiel van de ChristenUnie, er is consistentie, de politici zijn duidelijk en de standpunten zijn prima uit te leggen. Toch is er een rare zweem dat er iets mis is. Wat dan?
Opeens denk je: het zijn impopulaire standpunten.
Onderlinge verschillen
Hoe zit dat bij die andere thema’s die Van Tatenhove problematisch vindt vanwege de ‘onduidelijke koers’? Bij gender en LHBTI is de ChristenUnie progressiever dan ooit. Vroeger hoorde je nog over lesbiennes en homo’s die het moeilijk hadden binnen de partij of een lijsttrekker die conservatieve dingen zei, nu zit er – zoals dat hier heet – ‘een praktiserende homoseksueel’ in de Eerste Kamerfractie. Dat was al lang en breed bekend bij de kandidatenselectie. De koers is prima te begrijpen, maar volgens de partijvoorzitter ‘onduidelijk’. Hoe kan dat?
We kunnen rustig aannemen dat de ChristenUnie een resolute afwijzing van homoseksualiteit achter zich heeft gelaten: anders jaag je praktiserende homoseksuelen immers weg. Deze koers botst ontegenzeggelijk met oudere ideeën. Is de koers daarom onduidelijk? Helemaal niet, maar kennelijk hebben sommige leden geklaagd en is intern het idee ontstaan dat LHBTI toch kritischer moet worden benaderd. En ja hoor: welke leden ik ook spreek, niemand kan me nog uitleggen wat het LHBTI-standpunt is.
Een lid zegt dat de ChristenUnie een diversiteit aan standpunten toestaat. Deze unie van christenen zal altijd intern divers zijn, want ook de kerkelijke achtergronden – en dus de geloofsopvattingen – verschillen. En dus mag je hier progressief zijn, maar je mag homoseksualiteit ook afwijzen. Dat past allemaal binnen de christelijke familie. Van Tatenhove herinnert de zaal er ook zelf aan. Toen RPF en GPV bijna 25 jaar geleden fuseerden waren er al onderlinge verschillen, die zijn er nu nog steeds en ze zullen er altijd blijven, aldus Van Tatenhove. Zo is het.
Probleem: een partij die respectvol over deze verschillen in gesprek wil, verhoudt zich slecht tot een media-omgeving die continu duidelijkheid eist over alles.
Beeld: ChristenUnie-congres. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.