Lilian Marijnissen is weg, maar is de SP er iets mee opgeschoten?

De SP vernieuwt. Tenminste, dat blijkt deze zaterdag uit een schreeuwerig filmpje aan het begin van het partijcongres. In het Spant in Bussum bekijken we een video met vier jongeren die allerlei linkse standpunten verkondigen. De muziek klinkt vlot, de taal is alledaags en de huisstijl van de SP heeft een opfrisbeurt gehad. Toch blijft vooral één detail hangen: de beelden zijn geschoten op Den Haag CS en bij de daarnaast gelegen ministeries. Misschien zit de SP toch iets te veel in de Haagse kaasstolp.
Lilian Marijnissen neemt afscheid. Er is een video met allerlei mensen die haar de hemel in prijzen. We zien haar demonstreren en met mensen in gesprek gaan. Een vrouw vertelt dat de woningcorporatie haar uit haar huis wilde zetten en dat Marijnissen toen in actie kwam. Ze heeft een groot hart. Agnes Kant vertelt op het podium dat Lilian de beste leider is die de SP ooit heeft gehad. Weer zo’n detail: waarom vrijwel geen beelden van de fantastische debatbijdragen van Marijnissen in de Tweede Kamer?
Het zegt allemaal iets over wat de SP wil zijn: een partij voor een dwarsdoorsnede van de samenleving die actie voert om problemen op de agenda te zetten. Zonder actie geen fractie, vertrouwt een voormalig raadslid me toe. De SP moet nadrukkelijk geen oude mannenclub zijn die alleen maar vergadert. Het probleem is duidelijk: die oude mannenclub staat dichterbij de werkelijkheid dan alle wensdromen.
Jongeren wegjagen
Alle partijen hebben moeite jongeren voor zich te winnen, maar de SP blijft een geval apart. Elders koestert men de jongerenorganisatie, de SP gooide Rood eruit. Veel te radicaal en soms flirtend met een communistische revolutie en allerlei andere ellende, zo oordeelde de partij ruim twee jaar geleden. Toen ging het mis: hoewel Rood in de nieuwe situatie alle subsidie verloor, bleef de organisatie gewoon bestaan. Rood zegt zelfs te groeien. Is de SP nou wel slim bezig geweest? De twijfel blijft.
Nu heeft de SP iets te corrigeren en dat gebeurt vooral met PR. Zo zien we in de ochtend het jongerenfilmpje en horen partijvoorzitter Jannie Visscher zeggen dat er jongeren op de eerste rij zitten. Ze worden expliciet voor hun inspanningen bedankt. Het wordt op een gegeven moment een beetje sneu: elke keer als er bij de SP een jongere opduikt, weet de partij niet hoe nadrukkelijk men daarop moet wijzen. We horen dat er een nieuwe SP-jongerenorganisatie is opgericht, maar over de grootte ervan is geen nieuws.
Tot zover de vraag of de SP verjongt of toch meer een oude mannenclub is. Tijd voor de kwestie of de partij op een maatschappelijke beweging is die actie voert, zo de politieke agenda bepaalt en daarmee onderscheidend vermogen heeft.
Personeelstekort
We luisteren naar Bastiaan Meijer. Hij is voorzitter van de nieuwe jongerenclub en zit in het partijbestuur. Hij licht op het podium de voordracht van het nieuwe bestuur toe. Hij zit kennelijk in de selectiecommissie. Alsof dat nog niet genoeg is, stond hij op plek tien voor de Tweede Kamer en is hij afdelingsvoorzitter in Den Haag. Bij iedere buitenstaander gaan alle alarmbellen af, maar bij de SP zijn ze inmiddels gewend aan alle dubbelfuncties.
De nieuwe lijsttrekker voor het Europees Parlement – Gerrie Elfrink – is óók kandidaat-bestuurslid. We horen een partijbestuurder uitleggen dat dit heel logisch is. Slechts één partijlid klaagt openlijk dat de dubbelfuncties de spuigaten uitlopen. Een partijbestuurder suggereert dat er in de toekomst meer vrijwilligers zullen zijn. Een rare redenering voor een partij die 30.000 leden heeft. Zou de SP nog wel contact hebben met die leden, vraag je je af. Of hebben zij er geen zin meer in?
Leiderschap
Als de brede maatschappelijke beweging niet van de grond komt, blijft er een linkse partij over die het van de media-aandacht moet hebben. Zo gaat het dus: Lilian Marijnissen heeft de ene na de andere verkiezing verloren en dus krijgt zij de schuld van de misere. Ze wilde er zelf na de nederlaag van november nog helemaal niet mee stoppen, vertelt Agnes Kant. Helaas: in de partij sloeg de twijfel toe en dus stapte Marijnissen met frisse tegenzin op. De vraag blijft wat dit heeft opgelost.
Marijnissen kon het natuurlijk ook niet in haar eentje. Met haar vertrek zijn de jongeren niet terug en ook het organiserend vermogen verbetert niet. De SP moet nog steeds in actie komen met vergrijsde afdelingen, als er her en der überhaupt nog goed functionerende afdelingen bestaan. Het bestuur haast zich te zeggen dat er meer ondersteuning voor die afdelingen moet komen. Terecht natuurlijk, maar openlijke discussie over de vraag hoe het allemaal zo is gekomen is er niet.
Bij de SP houden ze van eensgezindheid. Je voelt de fysieke weerzin over het gefluister dat Marijnissen moest ophoepelen. Toch hadden de fluisteraars gelijk: we leven in een mediacratie en dus is er niet alleen een bloeiende jongerentak nodig en een hoop maatschappelijke actie, maar óók een aansprekende leider die de boodschap aan een groot publiek kan overbrengen, of het nou in Kamerdebatten, aan talkshowtafels of bij demonstraties is. Het is zuur, maar Marijnissen had het gewoon niet.
Nieuwe kans
Nu is er een nieuwe man die het allemaal goed moet maken. Hij heet Jimmy Dijk, komt uit Groningen, heeft een baard en loopt in een spijkerbroek. Een stropdas draagt hij niet. Zijn optreden is nog wat onwennig, want op dit grote podium stond hij nog nooit. Toch mogen de Marijnissen-fluisteraars tevreden zijn: Dijk komt prima uit zijn woorden, heeft humor en praat meestal nog in gewone mensentaal ook. En misschien nog wel belangrijker: zijn optreden is een tastbaar bewijs dat de SP vernieuwt.
Tegelijk voel je de problemen. Dijk heeft het over het centraal stellen van ‘de werkende klasse’. Hij bedoelt er werkenden, uitkeringsgerechtigden, AOW’ers en gepensioneerden mee. Het Europees verkiezingsprogramma heeft de term al in de titel staan. De aanwezigen bakkeleien of dit wel de juiste terminologie is. Dijk zegt dat hij nog heel vaak gaat uitleggen wat hij met ‘de werkende klasse’ bedoelt. Begrijpelijk, maar als je je eigen terminologie moet gaan uitleggen, sta je 2-0 achter.
Dijk moet duidelijk nog aan zijn boodschap schaven. Het nieuwe – enigszins impliciete – credo klinkt een stuk beter: de mensen kunnen niet langer wachten: op een betaalbare energierekening, ouderenzorg, jeugdzorg, een huurhuis of compensatie voor aardbevingsschade of toeslagenellende. Nu nog de vraag hoe dit idee onder de aandacht te brengen. De SP denkt aan samenwerking met de vakbonden. Klinkt redelijk, want zo krijg je de mensen misschien de straat op.
Tegelijk denk je: ook daar zitten geen jongeren.
Beeld: SP-jongerengebak. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.