Met Jimmy Dijk is de SP nog niet afgeschreven
De SP-ledendag klinkt een beetje als de EO-ledendag, zegt de vrouw op het podium. Eigenlijk was er deze zaterdag in Westerwijk in Amsterdam West een bijeenkomst voor nieuwe leden, maar toen de nieuwe politiek leider Jimmy Dijk langs kon komen, heeft de afdeling er een gewone ledenbijeenkomst van gemaakt. Wie wil er immers niet kennismaken met de nieuwe, tamelijk onbekende fractievoorzitter? Ruim vijftig mensen zitten in de zaal.
Dijk houdt kennelijk wel van een uitdaging. Hij lijkt niet erg te lijden onder het recente zetelverlies en de enorme rechtse meerderheid in de Tweede Kamer. Dijk denkt dat veel mensen ontevreden zijn en hun toevlucht zoeken tot ‘iets anders’. Ze zijn meestal uitgekomen bij PVV, NSC of BBB. Deze kiezers willen sociale vooruitgang, maar de kans is klein dat deze partijen deze wens gaan inwilligen, denkt hij. De boodschap is helder: ze hadden SP moeten stemmen.
Nu ze verkozen zijn, moeten de rechtse partijen maar tot een kabinet komen, denkt Dijk: ze hebben een meerderheid en moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Dat de eerste formatiepoging is mislukt is geen reden geen tweede te ondernemen. Dijk ziet het als zijn taak de partijen vervolgens aan hun beloften te houden. Met stip op één: bestaanszekerheid.
Geen jongeren
De SP gaat geen nieuw verhaal vertellen, zo maakt Dijk duidelijk. Hij gaat er komende week bij de informateur op wijzen dat er niet bezuinigd mag worden en dat de belastingen ook niet omhoog mogen voor wat hij ‘de werkende klasse’ noemt. Een onhandige term die meteen verwarring in de zaal oplevert: Dijk bedoelt er werkenden, mensen met een uitkering én gepensioneerden mee. Wat Dijk betreft is het logisch de grootverdieners aan te pakken. ‘Niet heel verrassend’, lacht hij.
Dijk zit nog geen jaar in de Tweede Kamer, maar zat eerder wel dertien jaar in de Groningse gemeenteraad. Dijk benadrukt uit zichzelf wat misschien wel het grootste probleem van de SP is: de totale afwezigheid van jongeren. De SP trekt vrijwel alleen vijftigplussers. Als de vrouw op het podium vraagt wie in de zaal al langer SP-lid zijn, gaan meer handen omhoog dan bij de vraag wie er onlangs lid zijn geworden. De SP is letterlijk een ouderenpartij.
Het heeft er alle schijn van dat Dijk (38) de jongste in de zaal is. Een vrouw zegt dat de SP zelf jongerenorganisatie Rood heeft afgestoten. Dat was natuurlijk geen goede manier om jongeren aan de partij te binden. Dijk parkeert deze kwestie met de mededeling dat dat ‘een andere discussie’ is en dat er inmiddels een nieuwe jongerenorganisatie is. Dat begint een behoorlijk grote club te worden. Hij praat veel met jongeren en gelooft dat de SP een verhaal heeft wat hen kan aanspreken.
Een try-out
Als we het leeftijdsprobleem even wegdenken, is het publiek nergens zo’n goede afspiegeling van de bevolking als bij de SP: geen oververtegenwoordiging van ambtenaren en consultants, maar stadse mensen met een grote mond, die in een gemoedelijke sfeer ontzettend kritische dingen zeggen. Dijk heeft overal een antwoord op, maakt grapjes en houdt de aandacht een uur lang vast. Zijn optreden heeft alles weg van een try-out hoe hij de komende tijd zijn verhaal moet vertellen.
Twee inhoudelijke lijnen vallen op. Veel jongeren maken zich zorgen over de staat van de planeet, weet Dijk. Dat lijkt hij wel terecht te vinden, maar hij wil niet vervallen in doemscenario’s zoals de concurrentie. De verwijzing naar de Partij voor de Dieren en GroenLinks-PvdA is niet te missen. Mensen komen niet in beweging als je ze telkens vertelt dat de planeet kapotgaat, denkt Dijk. In het verleden konden milieuproblemen met collectieve maatregelen opgelost worden, zoals het gat in de ozonlaag. Dat kan nu weer.
Nog zo’n thema. Op een Mavo ontdekte Dijk ‘gekrente trots’ en die ziet hij ook bij fabrieksarbeiders. Mensen zijn trots op hun werk, maar als hun fabriek sluit worden ze aan hun lot overgelaten. Er is onderwaardering en het enige wat rechtse politici doen is die gekrenkte trots misbruiken door mensen tegen elkaar op te zetten. Dijk is niet de enige die dit zegt, maar uit de mond van partijen vol ambtenaren en consultants klinkt dit een stuk minder authentiek en gemeend dan bij Dijk.
Mensen vinden de SP vaak wel sympathiek, denkt Dijk, maar ze stemmen er niet op. De SP is als een aardige jongen op een schoolfeest die alleen in een hoekje staat en waar niemand mee praat. De SP moet weer het meisje zijn waarmee iedereen wil dansen. Dijk wilde onlangs van de achterban weten hoe ze denken dat het verder moet. Hij heeft bijna alle 2000 reacties gelezen. De standpunten moeten duidelijker en de toon aanvallender, zo is de conclusie. Meer humor is ook wel wenselijk.
Hulp van buitenaf
Of die koers gaat aanslaan is onzeker, maar er is nu al goed nieuws: de SP wordt geholpen door externe factoren. Dijk wijst op de scheuren in het neoliberalisme. Er kwam een prijsplafond voor energie en banken moesten door de overheid worden gered. Het is gemakkelijk aan te vullen met de chaos op de woningmarkt, die echt niet bestond in de tijd dat er nog volkshuisvesting was. Marktwerking in de zorg is ook al geen doorslaand succes. Ideologisch heeft de SP de wind mee.
Een rechts kabinet helpt ook. De kans dat zo’n kabinet Nederland socialer maakt is nogal klein en dus zullen PVV- en NSC-stemmers vrijwel zeker teleurgesteld raken. De vraag is of GroenLinks-PvdA en Partij voor de Dieren voor iedereen een alternatief vormen. Grote kans van niet: beide concurrenten hebben de connectie met praktisch opgeleiden veelal gemist en lijken meer bezig met abstracte thema’s – klimaat en asielzoekers – dan met de problemen waar mensen nu dagelijks last van hebben.
Of Dijk het goede verhaal en de goede toon al te pakken heeft, is vooralsnog onduidelijk, maar hij is nog aan het oefenen. Ook is hij op onderzoek hoe de jongeren kunnen worden teruggehaald. Als daar heldere standpunten bijkomen die breder zijn dan een Nationaal Zorgfonds, zou je bijna denken dat het tij voor de SP nog wel kan keren. Dijk roept deze middag dat de SP alles in zich heeft om de grootste partij van Nederland te worden. Dat is misschien wat overdreven, maar groter dan nu zou toch moeten lukken.
Beeld: SP-vlag bij de ingang van Westerwijk. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.