Miljoenen Europees voorlichtingsbudget gaan geen verschil maken
De persconferentiezaal van het Europees Parlement zit bomvol. Er kan niemand meer bij, horen we een voorlichter zeggen. Hij en zijn collega’s praten donderdag tientallen Brusselse journalisten bij over de Europese verkiezingen die over precies honderd dagen worden gehouden. De interesse in deze verkiezingen is in Brussel enorm. Het is een overtuigend bewijs van de kloof met gewone burgers: zij blijven bij deze verkiezingen massaal thuis en weten vaak niet eens wie er kandidaat zijn.
Er is een verklaring voor deze desinteresse: media besteden weinig aandacht aan het Europees Parlement in het algemeen en aan deze verkiezingen in het bijzonder. De Brusselse oplossing is simpel: meer voorlichting. Het Europees Parlement investeert erin: naast voorlichtingsbureaus in de lidstaten zijn er ook in Brussel een heleboel voorlichters. De Europese verkiezingen worden hier gezien als een kans om het Europees Parlement op het netvlies van de bevolking te krijgen. Zou dat lukken?
Journalisten helpen
Deze donderdag informeren zes voorlichters de toegestroomde journalisten over allerlei onderwerpen die met de verkiezingen samenhangen: te organiseren evenementen en debatten, een opkomstcampagne, opinieonderzoek van de Europese Commissie, een website met achtergrondinformatie over het Europees Parlement, technische en inhoudelijke ondersteuning op verkiezingsavond en de wetgevende dossiers die nog door het oude parlement worden afgehandeld.
De logica van dit soort persvoorlichting is simpel: als je journalisten een handje helpt, leidt dat mogelijk tot meer verslaggeving. Als journalisten moeite hebben informatie te verzamelen, is de kans groot dat ze het onderwerp helemaal niet oppakken en dat de Europese verkiezingen geen prioriteit krijgen. Die kans is extra groot omdat het Europees Parlement geen populair onderwerp is en nul clicks oplevert. Het moet journalisten dus zo gemakkelijk mogelijk worden gemaakt.
Europarlementariërs zouden idealiter hun prestaties in eigen land moeten uitventen, maar voorlichters weten dat dat niet of nauwelijks gebeurt: deze politici zijn in de praktijk tweederangs, want zonder mediaprofiel of bekendheid. De thema’s die ze in Brussel bespreken zijn bovendien allemaal technisch en saai. Het gevolg is dat niemand weet op wie te stemmen en waarom. Het is burgers zelfs onduidelijk of oudgedienden een nieuwe periode verdienen.
Europese voorlichting
De voorlichters hebben ondertussen de informatievoorziening goed op orde. Er komt een opkomstcampagne waarmee burgers worden geïnformeerd hoe het Europees Parlement invloed heeft op hun dagelijks leven. De onderzoeksafdeling heeft bovendien een website gemaakt waarop te vinden is wat de prestaties van het parlement zijn geweest tussen 2019 en 2024. De informatie is onderverdeeld in tien categorieën waaronder consumentenbeleid, migratie en Oekraïne.
Het probleem laat zich raden: al deze informatie zal geen burger overtuigen omdat deze totaal niet strookt met de eigen ervaringen. Kiezers hebben misschien allerlei mooie resultaten van het werk van het Europees Parlement ervaren, maar ze weten niet dat ze al dit moois aan Europarlementariërs te danken hebben. Dat moet ze achteraf verteld worden, terwijl zij niet zitten te wachten op dit soort bestuurlijke redeneringen, maar alleen op de resultaten op zich.
Eigenlijk is het nog erger. Het gaat niet om de resultaten van het Europees Parlement, maar om die van individuele Europarlementariërs. Die liggen ook bij alle informatie van voorlichters niet onder het vergrootglas. Leuk dat het Europees Parlement bepaalde wetten heeft aangenomen, maar de vraag is vooral wie die wetten mogelijk heeft gemaakt en wie niet. Het blijft een hele tour om dat uit te zoeken: in vijf jaar zijn honderden dossiers afgehandeld.
Europese prestaties
Brussel zou Brussel niet zijn als het allemaal nog een beetje erger was. Wat zijn dat eigenlijk: prestaties van het Europees Parlement? De meest overtuigende prestatie zou zijn dat het parlement een wet heeft geschreven en aangenomen, maar dat kan helemaal niet. Alleen de Europese Commissie mag wetsvoorstellen doen en het parlement kan vervolgens daarover meepraten. Alle ‘prestaties’ van het parlement zijn ook die van de Europese Commissie. En van de lidstaten bovendien, want ook die praten mee.
Als we alle bijdragen van alle instellingen en actoren in Brussel willen reconstrueren zitten we meteen diep in de details van het Europese onderhandelingscircuit. Ondertussen presenteren de voorlichters de journalisten een extra website met honderden projecten, overzichtelijk gerangschikt op een landkaart. We zien als voorbeeld een project dat in Frankrijk en Spanje prachtige resultaten boekte. Het is een prachtig Europees resultaat, maar het geeft geen enkel idee op wie je zou moeten stemmen.
We horen een voorlichter zeggen dat al deze informatie handig is als de journalisten ‘research’ gaan doen. Hij realiseert zich kennelijk niet dat het overschrijven van informatie van politieke instellingen geen onderzoek is, maar verkapte – en irrelevante – PR.
Roze olifant
Opkomstcampagnes en andere vormen van voorlichting zijn er elke Europese verkiezing en ze hebben nooit echt geholpen. De spreekwoordelijke roze olifant wordt nooit benoemd: burgers hebben gelijk als ze zeggen dat hun stem bij het Europees Parlement geen verschil maakt. Ze weten immers niet wat hun stem inhoudelijk tot stand brengt. Dat is in theorie wel te reconstrueren, maar dat is lang, saai en vermoeiend werk en daarom is geen burger of journalist hiertoe bereid.
Precies bij dit punt gaan Europese voorlichters massaal de mist in. Algemene projecten die laten zien dat de EU nuttig is of dat bepaalde dossiers de afgelopen tijd in het Europees Parlement zijn goedgekeurd zijn geen redenen om te stemmen. Het gaat immers niet om het Europees Parlement – of de EU – als geheel, want die staan niet ter discussie. De vraag is of specifieke politici nog eens vijf jaar in Brussel verdienen. En om die keuze te maken ontbreekt simpelweg elke relevante informatie.
Het ergste is: dit probleem doet zich al decennialang voor, iedereen in Brussel kent het en er gebeurt niks aan. Rara hoe hoog zal de opkomst in juni zijn?
Beeld: Persconferentiezaal in het Europees Parlement in Straatsburg. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.