Timmermans heeft een antwoord op de PVV, maar we horen het zo weinig
Nu Frans Timmermans niet aan de formatietafel zit, heeft hij alle tijd voor lezingen in het land. Een journalist merkt woensdagavond op dat de leider van GroenLinks-PvdA voor de tweede achtereenvolgende keer spreekt in de Rode Hoed. De vorige keer was de Abel Hertzberglezing, dit keer de Banninglezing. Er zijn aardig wat media langsgekomen: De Groene, NRC en Trouw laten hun gezicht zien, net als YouTube-kanaal Left Laser, al moet de interviewer om onduidelijke redenen buiten blijven staan.
Verenigd Links, zoals Timmermans het noemt, staat inmiddels goed in de steigers. Deze lezing was voorheen een PvdA-evenement, nu lopen er voormalige GroenLinks-voorlichters rond. De gezamenlijke Tweede Kamerfractie heeft ook slechts één ondersteuningsstichting, vertelt een voorlichter, waarmee er op de achtergrond weer organisatieonderdelen in elkaar zijn geschoven. Deze week is de gezamenlijke kandidatenlijst voor het Europees Parlement goedgekeurd.
De levensbeschouwelijke Banningvereniging – die deze lezing organiseert – behoort tot het ecosysteem van de PvdA, maar verwijst nu ook naar evenementen van de soortgelijke stichting van GroenLinks: de Linkerwang. Organisatorisch gaat het al met al prima met Verenigd Links, nu nog een goed en vooral zichtbaar antwoord op de rechtse wind die door Nederland waait. Dat is het grootste probleem: van de grootste fractie die niet formeert, horen we opvallend weinig.
Europa verzwakken
Daar probeert Timmermans deze avond verandering in te brengen. Hij praat over de totalitaire staat die Poetin de afgelopen twintig jaar van Rusland heeft gemaakt en de bedreigingen die dit voor Europa oplevert. Het gaat niet alleen over Oekraïne, maar ook over Poetins pogingen Europa van binnenuit te verzwakken. Oekraïne verdient onze blijvende steun, vindt Timmermans, want Poetin zal na Oekraïne niet stoppen. Hij maakt Polen nu al nazi-verwijten die hij eerder voor Oekraïne in petto had.
Nationalistische, rechts radicale partijen als de PVV maken het moeilijk om als Europa met één stem te spreken, aldus Timmermans, terwijl dat eensgezinde antwoord wel nodig is. Landen kunnen individueel weinig uitrichten tegen Rusland, maar kunnen dat gezamenlijk wel. Niet samenwerken ondermijnt in de praktijk de soevereiniteit van Europese landen, niet andersom. Timmermans herinnert de zaal eraan dat Wilders tot een paar jaar geleden lovend over Poetin sprak.
Timmermans wil dat we ons verdiepen in de redenen waarom mensen op partijen als de PVV stemmen. Veel werkenden zijn onzeker en kunnen niet rondkomen, er is een enorm woningtekort en publieke voorzieningen laten te wensen over. Die zouden zo goed moeten zijn dat iedereen er gebruik van wil maken, niet alleen de allerarmsten. Er is tevens een rechtvaardig antwoord op de klimaatcrisis nodig en het fiscale systeem moet het grootkapitaal aanpakken.
Geen plan
Rechts radicale partijen hebben geen plan voor de toekomst, net als Poetin, zegt Timmermans. Ze staan met hun rug naar de toekomst en investeren nergens in. Innovatie is nodig om leidend te kunnen worden op het terrein van duurzame technologie. Bij duurzame auto’s heeft China ons al ingehaald. Dat moet op andere terreinen worden voorkomen. Economische soevereiniteit wordtm als je niet investeert, vanzelf een leeg begrip. Er is een nieuwe industriële revolutie gaande en die boot moeten we niet missen.
Timmermans vindt dat we ook bij asiel niet mogen wegkijken of dingen op zijn beloop laten. Er is Europees migratiebeleid nodig waarbij echte vluchtelingen welkom blijven. Het huidige beleid waarbij landen tegen elkaar opbieden wie het strengst is, is inhumaan en ineffectief. Timmermans herinnert de zaal eraan dat de Italiaanse premier Giorgia Meloni de verkiezingen won met de belofte dat ze de grenzen zou sluiten, maar dat ze ze nu toch weer opent omdat anders de Italiaanse economie stilvalt.
Geen migratie is een illusie en diversiteit moet je omarmen, denkt Timmermans. Dit is het beste medicijn tegen een naar binnen gerichte samenleving. Nederland is gewend geraakt aan xenofobie en daar is een veel duidelijker en steviger weerwoord op nodig. De woorden ‘Nederland’ en ‘vreemdelingenhaat’ komen veel te vaak samen in één zin voor. Mensen die naar een moskee gaan zijn Nederlanders en minderheden hoeven niet door extra hoepeltjes te springen.
Feiten laten leiden
Democratische partijen laten feiten leidend zijn, doceert Timmermans, die nog maar eens herhaalt dat Dilan Yesilgöz loog over ‘nareis-op-nareis’. Stemmingmakerij maakt het moeilijker om problemen op te lossen. Radicaal rechts wil alleen sentimenten bespelen en problemen eindeloos rekken om mensen ontevreden te houden. Niet vreemd dat de vrije pers in Italië onder druk staat en dat de PVV de publieke omroep wil uitkleden. Vrije pers ondermijnt hun verhaal.
Regeren met de PVV? In Polen is de rechtsstaat uitgekleed zonder de grondwet te wijzigen en het gaat jaren duren dat terug te draaien. De rechtsstaat is geen abstractie, maar een verworvenheid, aldus Timmermans. Zonder rechtsstaat geen vrije meningsuiting, toegang tot de rechter of demonstratievrijheid, wel willekeur en machtsmisbruik. Het begint met woorden, daarna zijn er daden. Je mag Wilders niet de kans geven om aan de rechtsstaat te morrelen.
Een vreemde gewaarwording: GroenLinks-PvdA heeft het opvallend vaak – ook bij een essaywedstrijd aan het begin van deze avond – over klimaatrechtvaardigheid, namelijk dat de lasten van het klimaatbeleid eerlijk moeten worden verdeeld. Dit rood-groene idee zou de heilige graal zijn, maar het spreekt buiten de partijkantoren maar weinig mensen aan. In de Rode Hoed leren we woensdagavond dat Timmermans een breder verhaal heeft dat veel meer mensen zou kunnen aantrekken.
De enige vraag is: waarom horen we het zo weinig?
Beeld: Frans Timmermans in de Rode Hoed. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.