Pieter Omtzigt is weggelopen van de formatietafel en nu is vriend en vijand verbaasd en in verwarring. De onderhandelende partijen kunnen het allemaal niet plaatsen, de kiezers snappen er niets van en parlementaire journalisten hebben onvrede binnen de NSC-fractie gespot. Omtzigt zat bij Humberto om een verklaring te geven. Toen reed hij snel richting Enschede. Zo bleef iedereen in verwarring achter. Beetje gek, want er is weinig reden voor dit soort overdrijving. Even uitzoomen. 

Omtzigt heeft een enorme geloofwaardigheid opgebouwd. De meeste glans kreeg hij door de toeslagenaffaire. Het heeft hem bij velen onaantastbaar gemaakt en dat is niet zo gek, want in de hedendaagse politiek is niet zoveel concurrentie. Het probleem laat zich enigszins raden: Omtzigt onthult waarschijnlijk nooit meer een tweede schandaal van deze omvang en dus gaat hij sowieso tegenvallen. Het is bovendien nooit slim om al je hoop op één man te projecteren. 

Nog een aanwijzing. Er was een tijd dat Omtzigt kandidaat-lijsttrekker van het CDA was en nipt door Hugo de Jonge werd verslagen. De Jonge vertrok en toen stond Omtzigt opeens bij de voordeur van Wopke Hoekstra. Hij bleek de nieuwe CDA-leider te worden. Raar: Omtzigt was de nummer twee en veel populairder, dus had het CDA onder zijn leiding een enorme machtspositie kunnen krijgen. Toch koos het CDA voor Hoekstra. Je zou kunnen denken: ze vonden Omtzigt totaal ongeschikt. 

Op naar NSC 

Dat Omtzigt een goed parlementariër is, staat buiten kijf, maar het bouwen van een politieke partij is iets anders. In Nederland gaat het bouwen van nieuwe partijen al twintig jaar fout. Van de vier nieuwe partijen die in 2021 in de Tweede Kamer kwamen zijn Bij1 en JA21 alweer op sterven na dood. Voeg daar nog even de rijke geschiedenis van partijen op rechts aan toe, van Rita Verdonk tot Hero Brinkman en Jan Roos, en dan betwijfel je vanzelf of NSC een blijvertje is. 

Het probleem van nieuwe partijen is dat ze carrièrejagers aantrekken. Allerlei mensen die recent nog bij het CDA zaten stapten over naar Omtzigt, zoals Eddy van Hijum en Diederik Boomsma. Anderen hadden opeens politieke aspiraties, zoals Rosanne Hertzberger. Je hoort mij niet zeggen dat ze geen nobele intenties hebben, maar ze komen allemaal op het imago van de leider af, niet op een goed functionerende organisatie met enige interne democratie. We hebben al talloze keren gezien dat dat een recept is voor ellende.

Waar staan al deze mensen eigenlijk voor? NSC heeft wel een programma, maar geen ideologie. Dat is een alarmbel van hier tot Tokio, maar in Nederland wil niemand het horen. De vraag is wat de grondtoon van NSC is. De eerste indruk was een soort tweede CDA, maar als je Rosanne Hertzberger over de EU hoort, denk je eerder aan de PVV. Dan lees je op Twitter dat een van de NSC-Kamerleden voorheen lid was van Forum. Dominant blank Europa, weet u nog? De partijvoorzitter a.i. was van GroenLinks. Succes ermee. 

In een coalitie? 

De marketing van NSC was best goed: het gaat allemaal om bestaanszekerheid en goed bestuur, lees: de rechtsstaat. Tja, wat moet Omtzigt met Geert Wilders? De CDA-gedachtenlijn is helder: het land moet bestuurd worden. Zo kwam het CDA in 2010 in de PVV-gedoogcoalitie terecht en we weten hoe dat is afgelopen. Omtzigt was er de hele tijd bij, maar nu is de roep om met Wilders te onderhandelen wel heel luid. Zo kwamen er formatiegesprekken over de rechtsstaat. Ze zijn naar verluid nooit afgerond. 

Er is precies gebeurd wat alle critici zeiden: het werd alleen maar erger. Omtzigt zit niet alleen met de PVV aan tafel, maar ook met BBB. Minstens zoveel hoofdpijn. Deze club is gebouwd rond één vrouw, heeft geen idee van financiën en doet niet al te moeilijk over radicale boeren. We zagen het deze week toen Caroline van der Plas intimidatie aan het adres van een NSC-Kamerlid (!) bagatelliseerde. Omtzigt dacht ongetwijfeld dat het tijd werd zich uit de voeten te maken. Groot gelijk. 

In alle beschouwingen mist het belangrijkste element: er wordt geformeerd met extreemrechts. NSC is kennelijk verdeeld. Omtzigt heeft alle reden geen vertrouwen in deze coalitie te hebben, maar hij wordt continu geconfronteerd met collega’s, partijleden en commentatoren die het – niet gehinderd door enige kennis van partijen als de PVV – heel logisch vinden om door te onderhandelen. Zo’n kabinet schendt een van Omtzigts belangrijkste verkiezingsbeloften: die over de rechtsstaat. 

Of de reden die Omtzigt nu voor zijn vertrek aanvoert klopt, maakt weinig uit. Hij had nooit aan die tafel moeten zitten en dat weet hij. Nu de rest van Nederland nog. 

Beeld: Pieter Omtzigt bij Humberto. Still van Twitter/RTL Talkshow.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.