Hij is zo ontzettend aardig dat je niets kritisch over hem durft te zeggen: Bas Eickhout, kandidaat-lijsttrekker van GroenLinks-PvdA in het Europees Parlement. Donderdagavond kunnen we online met hem kennismaken. De Europese verkiezingen leven totaal niet bij het grote publiek en dus zou je denken dat GroenLinks-PvdA deze sessie in het openbaar houdt, zodat zoveel mogelijk mensen kunnen aanhaken. Zo gaat het niet: je hebt een inlogcode nodig. Er kijken 39 mensen. 

Dat Eickhout de Europees lijsttrekker zou worden, zagen insiders mijlenver aankomen. De PvdA heeft zes Europarlementariërs, waarvan er maar twee bekend zijn: Agnes Jongerius en Paul Tang. Zij vertrekken na de verkiezingen. GroenLinks heeft er drie en daarvan is Eickhout de bekendste en de meest gewaardeerde, al is het maar omdat hij al drie periodes – vijftien jaar – meegaat. GroenLinks-PvdA had al met al weinig keus. Thijs Reuten (PvdA) en Tineke Strik (GroenLinks) waren echt geen optie.

De leden mogen erover stemmen, maar hebben niets te kiezen: Eickhout is de enige kandidaat en had zich ook als enige aangemeld. Bij GroenLinks vindt men het normaal na drie periodes wel welletjes, maar Eickhout mag blijven. Of dat slim is, laat zich raden. De laatste Nederlander die dit in Brussel deed was Sophie in ’t Veld (toen nog van D66). Al bij haar verkiezing begonnen leden te morren dat er wel erg weinig personele vernieuwing was. Wéér Sophie. Was het na vijftien jaar niet genoeg? 

Problemen alom 

Eickhout begint meteen met een probleem: de nieuwe combinatie gaat onder zijn leiding zetels verliezen. De huidige zes zetels van de PvdA zijn immers het product van de tamelijk unieke campagne van Frans Timmermans (2019), toen hij zo’n beetje de enige kandidaat was waarvan kiezers enig benul hadden wie hij was. Al is Eickhout een van de bekendste Nederlandse Europarlementariërs, hij is hooguit bij een kwart van de Nederlanders bekend en dus weten we hoe het met al die zetels afloopt. 

Eickhout wordt alom geprezen om zijn inspanningen op het gebied van het klimaat, maar de prestaties van Europarlementariërs worden nauwelijks door de media belicht. Zijn mooie staat van dienst is dus alleen voor een selecte groep een pluspunt. We horen een GroenLinks-partijbestuurder zeggen dat Eickhout zich op allerlei terreinen heeft bewezen, maar dat is voor het grote publiek juist niet zo. Het merk ‘Bas Eickhout ‘moet na vijftien jaar nog bijna helemaal ‘geladen’ worden.  

Eickhout praat over de sociale ambities van Europa. Dat moet voor de kenners wat tegenwicht bieden aan het – terechte – beeld dat hij alleen met klimaat bezig is. Eickhout vindt dat groen beleid soms niet goed is uitgevoerd, zoals subsidie op elektrische auto’s waar alleen rijken van profiteren. Het is niet zo gek dat mensen zich van zulk beleid afkeren en denken dat Europa er niet voor hen is. Dat moet de komende tijd anders. Er moet een antwoord komen voor mensen die zich niet gezien en gehoord voelen. 

Extreemrechts 

Goed plan, anders gaan ze extreemrechts stemmen. Dat is tenminste de angst. Onderzoek laat zien dat deze flank 200 van de ruim 700 zetels kan krijgen, tegen ruim 140 nu. Zo’n overwinning maakt alle besluitvorming in Europa moeilijker, want extreemrechts wil vooral weinig, zegt Eickhout. Daarom wil hij de kiezers erop wijzen dat er zonder Europa banen naar China verdwijnen. Of die boodschap al op de PVV-stemmer is uitgetest, laat zich enigszins raden. 

Of GroenLinks-PvdA überhaupt krachtig overkomt om verandering te brengen, is ook wel duidelijk. In het Europees Parlement werken nationale partijen samen in Europese fracties en GroenLinks en PvdA hebben ieder hun eigen club. Eickhout noemt de samenwerking van de twee partijen uniek. Dat klopt: één lijsttrekker, één kandidatenlijst, één verkiezingsprogramma en één campagne, maar na de verkiezingen gaan GroenLinks en PvdA allebei weer in hun eigen Europese fractie zitten. 

Eickhout doet alsof dit heel logisch is, maar de buitenstaander begrijpt er op voorhand niets van. Eendracht maakt macht en samenwerking ook, maar na de verkiezingen is die er niet. In de bureaucratische werkelijkheid van het Europees Parlement misschien informeel wel, maar voor buitenstaanders is daar dan weer niets van te merken. Eickhout bereidt de achterban er alvast op voor dat GroenLinks en PvdA na de verkiezingen mogelijk niet altijd hetzelfde stemmen. Goed dat te weten.

Beeld: Bas Eickhout in het Europees Parlement. Foto: Eric Vidal, Europese Unie, 2023.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.