Misschien moet D66 toch wat zuiniger zijn op de vrouwen
Een goede indicator voor succes is de aandacht van de achterste rij in de zaal. Als we dit criterium hanteren, is er toch iets mis bij D66. Zaterdagmiddag borrelt de partij in Utrecht in een Aziatisch fusionrestaurant op een locatie die verdacht veel lijkt op een loods. We maken deze middag kennis met de kandidaten voor het Europees Parlement. In juni zijn er verkiezingen en de leden stemmen deze week over de kandidatenlijst. Her en der lopen kandidaten rond en op de tafels liggen flyers.
D66 heeft al een lijsttrekker: Gerben-Jan Gerbrandy. Hij won de interne verkiezingen van voormalig Tweede Kamerlid Salima Belhaj en zittend Europarlementariër Samira Rafaela. Hoewel zijn eerste plaats dus allang vaststaat, staat hij deze middag in zijn eentje op het podium, niet de kandidaten waar de leden nog tussen kunnen kiezen. Het suggereert dat D66 een leiderschapsmodel voorstaat waarbij alles draait om de lijsttrekker en de rest van de kandidatenlijst er een beetje bijhangt.
Gerbrandy was tussen 2009 en 2019 al Europarlementariër, werd ooit verkozen tot duurzaamste politicus en niemand durft ook maar een seconde aan zijn kennis en kunde te twijfelen. Prima lijsttrekker, al vraag je je af waarom er geen nieuwe generatie D66’ers naar Brussel wordt gestuurd. De voornaamste concurrent – Volt – staat immers ook met jonge gezichten klaar. En waarom eigenlijk deze terugkeer? Als D66 dan toch oude gezichten gaat terughalen, lijkt Marietje Schaake – die dezelfde tien jaar in Brussel zat – een betere keus.
Denkend aan Sophie
Vijf jaar geleden was Schaake nog kandidaat-lijsttrekker. Ze verloor van Sophie in ’t Veld en dat is met de kennis van nu ontzettend vreemd. In ’t Veld liep een paar maanden geleden weg naar Volt en beklaagde zich publiekelijk over de strategie en cultuur van de partij waar ze negentien jaar een boegbeeld van was. De leden in Utrecht lijken nog steeds onder de indruk van In ’t Veld, maar oordelen ook dat ze veel te lang is blijven zitten. Ze moest eigenlijk vorige keer al weg, zo luidt het oordeel. Waarom werd ze dan gekozen, vraag je je af.
In ’t Veld zit nu bij Volt België, maar toch waart haar geest rond in dit fusionrestaurant. Ze was immers vier keer lijsttrekker en bijna twee decennia het Europese gezicht van D66. Ze maakte altijd indruk met haar bevlogen verhalen, haar eindeloze lijst initiatieven en haar scherpe kritiek op alles wat ondemocratisch, populistisch of ondoorzichtig was. Gerbrandy vecht binnen D66 vooral tegen deze herinnering. Het eerste wat opvalt: de achterste rij haakt al snel af als hij het woord voert.
Gerbrandy wordt door een partijgenoot geïnterviewd. Geen woord over het waarom van zijn terugkeer, maar wel wat informatie over wat hij de tussenliggende vijf jaar heeft gedaan. We horen dat zijn belangrijkste activiteit betrekking had op laadpalen voor elektrische auto’s. We horen ook dat hij erg van natuur houdt en dat hij in zijn eerdere loopbaan als Europarlementariër een plan heeft geproduceerd tegen stropers. Verder wil hij de planeet redden en vindt hij Rob Jetten een erg goede leider.
Geen bekende gezichten
Weer dwalen de gedachten af naar In ’t Veld. Ze schreef bij haar afscheid dat Europa van D66 niet de aandacht krijgt die het verdient. Het is moeilijk haar ongelijk te geven. De enige bekende gezichten zijn deze zaterdag voormalig Tweede Kamerlid Lisa van Ginneken en zittend Tweede Kamerlid Annemarijke Podt. Zelfs een deel van de kandidaten van de advieslijst laat zijn gezicht niet zien. Aan het einde van de middag liggen er nog tien naambordjes bij de ingang. Alleen kandidaten krijgen er een.
Anderen hebben de interne campagne nog niet opgegeven. Een paar vrouwen hebben flyers laten maken voor een hogere plek, liefst nummer twee. Dat is immers de enige plek die waarschijnlijk verkiesbaar is. Er is een flyer met een stuurs kijkende vrouw die is vergeten haar naam op de voorkant te zetten. Een andere flyer toont een blonde vrouw met de tekst ‘Samen staan we sterker’, Leonne van Vlimmeren zegt expliciet op plek twee te willen en Raquel wil ‘sterke regio’s in een sterk Europa’.
Interne campagnes hebben altijd iets aandoenlijks, maar de kandidaten moeten wel, al is het maar ter bescherming van hun plek op de advieslijst. En dus flyert zelfs de nummer twee, Brigitte van den Berg. Ze is wethouder in Beverwijk en houdt zich bezig met Tata Steel. Ze zit ook in de Raad van Europa en doet iets met lesmaterialen. Op haar flyer staat ‘Samen voor Europa’. Niet de meest originele leus, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door haar leuke glitterbroek.
Passen in het team?
Nieuwelingen in het Europees Parlement hebben jaren nodig om in dit wetgevende doolhof de weg te vinden en enigszins effectief te worden. Oudgedienden doen het daarom altijd beter. Zo komen we op die andere vrouw die ontbreekt: zittend Europarlementariër Samira Rafaela heeft zich niet gekandideerd. Ze verklaarde onlangs dat ze na deze vijf jaar stopt. Gerbrandy wil een eigen team samenstellen en Rafaela geeft hem daar de ruimte voor.
Larmoyante onzin natuurlijk. Het gaat in Brussel om de samenwerking binnen de liberale Renew-fractie, niet om die tussen de twee of drie D66’ers die ieder een eigen portefeuille hebben en elkaar maar weinig tegenkomen. Het team van Gerbrandy bestaat uit de ondersteunende medewerkers die hij zelf aanneemt. De andere Europarlementariërs hebben een eigen mandaat, portefeuille en team. Lees: Rafaela had prima met Gerbrandy op dezelfde gang kunnen zitten, zelfs als ze niet zijn eerste keus is.
De waarheid is natuurlijk dat Rafaela een conflict had nadat ze ten onrechte was berispt. Of ze zelf de handdoek in de ring heeft gegooid of is gemaand zich niet meer te kandideren, is niet duidelijk. Het gevolg is dat wel: haar vervanger in Brussel zal minder effectief zijn. Bovendien had Rafaela met haar vele fans meer stemmen kunnen trekken dan een nieuwkomer en zo de kansen op een tweede zetel kunnen vergroten.
Waarom D66 de geschiedenis in wil gaan als witte oude mannen club en daarmee extra jongeren naar Volt jaagt, blijft een raadsel.
Beeld: D66-leden aan de bar. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.